Op de langste dag van het jaar staat de deur van Anne Wenzels atelier in het Rotterdamse Oud-Charlois open. Buiten is het warm. Binnen ook. De spanning van de op handen zijnde tentoonstelling zindert. Op een tafel in het kantoor zijn stapeltjes papier in rijen geordend, in de werkplaats glanzen keramieken beelden in kersvers glazuur en op de buitenplaats staan medewerkers klaar om de achterkant van een tegeltableau te slijpen. Nog een dikke twee weken te gaan tot de opening van de tentoonstelling in Stedelijk Museum Schiedam (9 juli 2023 t/m 14 januari 2024).
Bijna vier jaar geleden won Anne Wenzel eigenhandig carte blanche tijdens een bokswedstrijd tegen museumdirecteur Deirdre Carasso. Hoewel de laatste inmiddels plaats heeft gemaakt voor Anne de Haij, is het nu tijd om de volmacht voor vier zalen over te dragen aan Wenzel. Mocht u zich afvragen of u zich op een enigszins anarchistische chaos moet voorbereiden, dan is het antwoord nee. Een kritische blik op hoe musea en kunstenaars samenwerken en de rol van het rijk daarin? Dat zeker! Wenzel vult haar carte blanche in met opvallend veel verantwoordelijkheidsgevoel.
Dat er in Stedelijk Museum Schiedam gebokst werd, klinkt eigenlijk wonderlijker dan het is. Kunst en boksen go way back. Picasso stond al graag zowel in als naast de ring, Joseph Beuys nam het op de laatste dag van ‘Documenta V’ boksend op tegen een kunststudent en bij de opening van SMAK stond Jan Hoet ook tegenover een kunstenaar in de ring. ‘Net als kunst heeft boksen te maken met ruimtegevoel, ritme, karakter, concentratie en reflexen,’ verklaarde Hoet. Maar voor Carasso, destijds al recreatief bokser, was het ook een beleidskwestie. Staand in haar kantoor blikt Wenzel terug: ‘Een van haar belangrijkste taken was om verbindingen te leggen tussen het museum en de stad.’ In een voormalig badhuis in Schiedam zat al sinds de jaren zestig de – gerust legendarisch te noemen – Boksschool De Haan. ‘Carasso viel daar helemaal voor.’ Maar hoe deze twee instituten met elkaar te verbinden? ‘Door er zelf te gaan boksen, was haar conclusie.’ Waarom ze Wenzel vroeg als tegenstander? ‘Dat weet ik niet precies. Ze heeft mij intuïtief gekozen.’
Wellicht speelde het feit dat het museum al een werk van Wenzel in de collectie heeft een rol. Of het feit dat ze de indruk wekt nogal een vechter te zijn, iemand die graag de gevestigde orde bevraagd. Zo staat Wenzel samen met Lucette ter Borg genoteerd als petitionaris bij de succesvolle petitie van februari 2022 om musea en andere presentatieplekken weer open te stellen. En elf jaar eerder was ze samen met Rob Voerman de initiatiefnemer van de protestbezetting van het Rijksmuseum tegen de vernietigende bezuinigingen.
Verhoogde inzet
Vechter of niet, Wenzel ervoer deze bokswedstrijd niet als een eerlijke krachtmeting. ‘Voor mij was het een gevecht van een museumdirecteur tegen een kunstenaar. Wij voelen die strijd altijd: alleen tegenover zo’n instituut. Musea denken misschien dat ze een warm bad zijn, maar dat is niet zo. Als kunstenaar ben je ontzettend kwetsbaar. Het gaat om mijn idealen, mijn hele ziel en zaligheid.’ Voor ze begon aan haar negen maanden durende voorbereiding, verhoogde Wenzel daarom de inzet. ‘Voor een expo ga ik niet vechten. Als kunstenaar heb ik een doel voor ogen, waarvoor ik voortdurend mijn grenzen verleg. Ik beweeg me in een gebied vol onzekerheden. Zo kom ik waar ik zelf nog nooit ben geweest. Zoals nu, met het glazuren bijvoorbeeld: ik weet nooit precies hoe het gaat uitpakken. Ik neem risico’s en ben bereid om dat te doen, omdat het ten goede komt aan goede kunst.’ Met de eis voor carte blanche bij een overwinning legde Wenzel de directie de vraag voor in hoeverre ook zij bereid is risico’s te nemen.
Op les bij de museumstaf
Wenzels overwinning in de boksring markeerde de start van een nieuwe trainingsronde. ‘Want wat betekent het als je een carte blanche hebt gewonnen van een museumdirecteur? Wat doe ik met de ruimte waarover ik nu kan beschikken?’ Ze vroeg Selen Ansen erbij, curator bij kunstinstituut Arter in Istanbul. ‘Selen is een fantastisch curator. Ze maakt tentoonstellingen die op veel lagen communiceren, met oog voor zowel esthetiek als verdieping. Daarna heb ik ook ontwerpbureau 75B gevraagd. Zij kennen de situatie in musea inhoudelijk en praktisch. We namen de tijd om common ground te vinden, om het doel te formuleren. Er ontstonden bijna filosofische gesprekken, een soort daten was het. Vanuit deze solide basis kunnen we nu heel snel bouwen.’
Met haar eigen team zocht Wenzel vervolgens grondig de aansluiting bij het museumteam. ‘Ik heb mijn mond vol van dat het anders moet, maar ik heb eigenlijk helemaal geen verstand van hoe het werkt in een museum.’ Het startpunt was museummedewerkers uit alle disciplines online te bevragen over hun werkzaamheden en verwachtingen.
Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
Carte Blanche (Fuck The Dictator)*
*Anne Wenzel in Stedelijk Museum Schiedam en Boksschool De Jong.
Stedelijk Museum Schiedam
9 juli 2023 t/m 14 januari 2024
