Op de PAN, de kunst- en antiekbeurs, die dit jaar haar 35e editie viert, komen oude en nieuwe kunst samen. Maar wie denkt dat de beurs steeds meer afstevent op de vertoning van hedendaagse kunst, heeft het mis. Niet eerder namen er zoveel galeries met oude meesters deel aan de PAN.
De Weiss Gallery staat dit jaar voor het eerst op de PAN. De Britse galerie specialiseert zich in Noord-Europese portretkunst en zal op de beurs een selectie Nederlandse meesters tonen. Charles Mackay, directeur van de galerie, vertelt dat de galerie met enige regelmaat werken van Pieter Nason (1612-1688/90) aankoopt. De schilder was in de 17e eeuw werkzaam in de adellijke kringen van de markgraafschap van Brandenburg en het Huis van Oranje-Nassau. De periode van vrede tussen de families ging gepaard met economische welvaart en rijkdom, wat men maar al te graag spendeerde aan de verwezenlijking van het zelfbeeld: het portret. Het schilderij dat de Weiss Gallery op de PAN zal tonen, is hier een stille maar ferme getuige van.
Het werk toont een jonge vrouw van adellijke stand, afgebeeld in een Franse tuin met rozenstruiken en sinaasappelbomen. Nason wist de stofuitdrukking van haar jurk tot in het kleinste detail weer te geven; goudkleurig zijde die in plooien en kreukels om het lichaam valt, doorschijnend reticella kant en een overdaad aan glanzende parelsnoeren die over de status van de jonge vrouw geen twijfel laten. Mocht dit niet geheel overtuigen, dan bieden de sinaasappelbomen een subtiele verwijzing naar het hof van het Huis van Oranje. Zo is de geportretteerde te identificeren als Adriana Sophia van Raesfeld (ca. 1650-1694) aan de hand van een gelijkend portret dat de schilder in hetzelfde jaar vervaardigde. Het werk hing mogelijk in de residentie van de familie, met als doel huwelijkskandidaten voor de jonge vrouw te trekken. Dit maakt het portret zo intrigerend, stelt Mackay: het biedt een intiem kijkje op de wijze waarop vrijgezellen uit bevoorrechte kringen zichzelf presenteerden aan mogelijke levenspartners. Het schilderij is exemplarisch voor de welvaart die in de 17e eeuw door de Lage Landen raasde en is in uitstekende conditie, mede doordat dergelijke portretten vaak vele generaties lang in de familie bleven.
NIEUWE GENERATIE VOOR OUDE MEESTERS
Dat de oude meesters nog steeds een belangrijke rol spelen binnen de huidige kunstmarkt, wordt bevestigd door de komst van een jonge generatie kunsthandelaren die dit jaar hun intrede doen bij de PAN. Galerie Jurjens Fine Art werd in 2017 opgericht en specialiseert zich in tekeningen en prenten met een sterke focus op oude meesters. Voor de beurs heeft eigenaar Jeroen Jurjens een tekening van Abraham Bloemaert (1566-1651) gekozen. De schilder woonde en werkte in Utrecht, waarbij hij aanvankelijk bekendheid verwierf vanwege zijn schilderijen met mythologische en religieuze onderwerpen in maniëristische stijl. Minder befaamd was zijn grote fascinatie voor de natuur, waarvoor Bloemaert regelmatig met zijn schetsboek het polderlandschap introk om ‘nae ’t leven’ te tekenen.
In zijn werkplaats gebruikte Bloemaert zijn schetsen als uitgangspunt voor complexere tekeningen, welke werden vervaardigd voor de kunstmarkt, zeg gerust de PAN anno 1640. De tekening van Jurjens behoort dan ook tot deze categorie. Het toont een vervallen leemoven met rieten overdekking, waaronder de contouren van twee figuren nog net te onderscheiden zijn. Bloemaerts baseerde zijn ontwerp van de leemoven op twee schetsen die momenteel in de collectie van Fondation Custodia in Parijs opgenomen zijn. Dit wijst erop dat de kunstenaar elementen van verschillende bouwwerken samenvoegde om op eigen wijze het landschap te scheppen. En dat is nou net wat de tekenkunst zo wonderlijk maakt, stelt Jurjens: je kunt de werkwijze van een meester als Bloemaert er stap voor stap in volgen.
RAADSELACHTIGE VERTONING
Bij uitstek is de Amsterdamse kunsthandel P. de Boer een plek waar de werken van oude meesters alom vertegenwoordigd zijn: portretten, zeegezichten, landschappen, mythologische voorstellingen en vanitas- en bloemstillevens uit zowel Nederland en Vlaanderen als Italië. Van oudsher is De Boer gespecialiseerd in de 17e eeuw. De kunsthandel, die 100 jaar geleden is opgericht en wordt geleid door Niels de Boer (3e generatie), komt al jaren naar de PAN en toont deze editie een raadselachtig stilleven van Anthonie Leemans (1631-1673).
Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
