Categorieën
2023 Stories

Artis directeur Rembrandt Sutorius: ‘Kunst en natuur vormen een wederzijdse inspiratie’

Artis directeur Rembrandt Sutorius heeft zijn handen vol aan wat allang niet meer enkel een dierentuin is. De dieren huizen in historisch erfgoed omhuld door een botanische tuin vol beeldende kunst. Het geheel wordt geflankeerd door het Artis-Groote Museum, Artis-Micropia en het Artis-Planetarium. Dit jaar ontstond het PAN Amsterdam campagnebeeld door de ogen van Sutorius.

Het zwarte beeld zuigt je blik op. Er zijn abstracte ronde vormen, maar als je beter kijkt zie je dat in de hoek de felgekleurde krul van een kameleonstaart verdwijnt, een bacterie rondtolt, een plant opdoemt en er een kwal over het PAN-logo schuift. ‘Kijk, dit hier is een bloem gemaakt met artificial intelligence’, zegt Rembrandt Sutorius door wiens ogen het campagnebeeld van de PAN dit jaar werd ontworpen. Al het leven komt erin samen en doemt op uit het zwart als planeten in het heelal. ‘Ik wilde ook de kosmos erin, want de oerknal is het ontstaan en het leven begint met licht en water. Vandaar ook de oorsprong in het midden van het beeld, onze ster. Op deze manier is voor mij alles vertegenwoordigd en ook de verbondenheid daartussen.’

Rembrandt Sutorius Pan Amsterdam Tableau Magazine
Sef Hansen, Campagnebeeld PAN 2023

Rembrandt Sutorius houdt kantoor in het hart van het dierenpark, waarvan hij sinds 2017 directeur is. Op de achtergrond zijn volop dierengeluiden hoorbaar en voor het raam vliegt een imposante gier. Aan de wanden hangen Artis campagnes uit voorbije jaren, allemaal ontworpen door kunstenaars. De directeur van Artis vertelt dat hij vereerd was toen PAN Amsterdam hem vroeg om dit jaar het ontwerp voor de campagne te verzorgen. De kunstbeurs wilde de natuur centraal stellen en is daarvoor bij Artis aan het juiste adres. De relatie van de natuur met de kunsten ligt al besloten in de volledige naam van het 185 jaar oude instituut: Natura Artis Magistra, ofwel de natuur is de leermeesteres van de kunst en wetenschap. ‘Ik was verrast door het verzoek van de PAN, maar op een bepaalde manier is het logisch, omdat Artis van oudsher met kunst bezig is. We grijpen de kans aan om het verhaal te vertellen over hoe alles met elkaar verbonden is.’

Wisselwerking

Rembrandt Sutorius liep met mensen van de PAN en met kunstenaar Sef Hansen door het park waar hij de schatkamer toonde waaruit ze konden putten: de dieren, planten en bomen, het onzichtbare leven van schimmels, algen, virussen en bacteriën in Micropia, het heelal in het Planetarium en hoe de mens met dit alles verbonden is ervaarden ze in het Groote Museum. Hij deelde de ideeën die hij tot uiting wilde laten komen in het campagnebeeld dat Hansen creëerde. ‘Hoe kunnen we laten zien dat de natuur zoals je die in Artis kunt beleven, over alles gaat: van het allerkleinste tot het allergrootste. Dat was de uitdaging aan het begin van de reis die we met de kunstenaar maakten. In verschillende stappen hebben we het met elkaar gevisualiseerd’, zegt Sutorius.

Rembrandt Sutorius Pan Amsterdam Tableau Magazine
Arie Teeuwisse, De Oppasser, 1989. Foto: Ronald van Weeren

Kunst en natuur vormen een wederzijdse inspiratie, vertelt Sutorius. Van oudsher is veel kunst gebaseerd op de natuur. Kunstenaars komen in het park schetsen of raadplegen de afbeeldingen in de monumentale collectie van de Artis-Bibliotheek. Dierverzorgers raakten op hun beurt weer geïnspireerd door de kunstenaars die zij in de dierentuin zagen werken en gingen zelf ook aan de slag. Zo zijn de bekende grote witte dinosauriërs die bij het aquarium staan van de hand van reptielenverzorger Boudewijn Bollee. En zij zijn niet de enige; de dierentuin heeft een flinke collectie beeldende kunst tussen het groen staan. De Japanse Boeddha uit 1724 is het oudste beeld en het bronzen steenuiltje, door het personeel geschonken bij het 175-jarig bestaan van Artis, het jongste. Verborgen kunst is er ook: in de collegezaal hangt weliswaar een aantal schilderijen, maar het overgrote deel van de omvangrijke collectie bevindt zich nog in een depot. ‘Het is een toekomstdroom om dat open te stellen’, zegt Sutorius.

PAN Amsterdam
19 – 26 november 2023

Lees verder in de nieuwste PAN Amsterdam-editie. Bestel een los nummer of haal hem in de winkel.

Categorieën
2023 Pan Stories

PAN Amsterdam preview: antiek & vintage design

Het aanbod op PAN Amsterdam (19 – 26 november 2023) is afkomstig uit zeer verschillende perioden. Dit jaar is oudgediende Limburg Antiquairs wederom van de partij en presenteert nieuwkomer AtKris Studio zich. We vroegen hen zich voor te stellen en één bijzonder object dat ze gaan presenteren op de komende editie uit te lichten. Beiden kozen een meubelstuk waarvan de herkomst ruim driehonderd jaar uiteenloopt, maar die in een hedendaags huis niet misstaan.

Krista van Oudheusden | AtKris Studio

AtKris Studio is een jong bedrijf dat is gespecialiseerd in vintage design. Wij hebben een verrassende collectie van authentieke ‘20th century’ designmeubelen en leveren deze wereldwijd aan interieurarchitecten en designliefhebbers. AtKris Studio kenmerkt zich door het unieke aanbod, een persoonlijke benadering en goede service. We besteden veel tijd aan de kwaliteit van de meubels en de verzending. Zo hebben we onder andere een eigen restauratieatelier. De PAN is een mogelijkheid om ons bedrijf te laten zien aan liefhebbers voor vintage design; een levend visitekaartje. Onze collectie past binnen het aanbod, maar is ook vernieuwend. Bovendien ligt de lat op PAN Amsterdam hoog, wat past bij onze visie om hoogwaardige stukken aan te bieden. Tijdens de komende editie van de PAN presenteren we Italiaanse, Franse en Nederlandse stukken in een combinatie van verschillende stijlen, materialen en designers. Bijvoorbeeld werken van de bekende Italiaanse mid-century designers Gio Ponti en Osvaldo Borsani, maar ook van minder bekende ontwerpers zoals Giuseppe Rivadossi en Guy Bareff. Sandra Keja Planken gaat op basis van een vintage wandkleed van Jacques Brachet een eigen, moderne interpretatie maken die we tonen op de PAN.

Door deel te nemen aan de PAN hopen wij meer mensen kennis te laten maken met onze collectie. Het is een eer om onderdeel te mogen zijn van een beurs waar het mooiste van Nederland op het gebied van kunst, design en antiek te vinden is.’

Pan Amsterdam AtKris Tableau Magazine
Krista van Oudheusden

Brutalistisch sideboard

‘Een van onze highlights voor PAN Amsterdam is een sideboard van de Italiaanse ontwerper Giuseppe Rivadossi: een uniek dressoir dat is gemaakt van Slavonisch eiken en dat volledig met de hand gegutst is. Dit bijzondere sideboard is begin jaren 80 gemaakt in het atelier van ‘Officina Rivadossi’ en valt onmiddellijk op door de onorthodoxe vorm. Van bovenaf gezien is het een trapezium dat bij het begin van de deurstijlen een scherpe hoek naar binnen maakt om vervolgens weer een rechte lijn aan te houden. Doordat de zijpanelen scherp weglopen, word je als toeschouwer in een perspectieftekening gezogen waarbij de verdwijnpunten oneindig ver weg lijken. Daarnaast lijkt het sideboard te zweven doordat de ronde poten een lichte schaduw onder het geheel werpen. De deuren tonen een architectonisch grid, waarin kleine ramen zijn verwerkt. Het is moeilijk om de stijl van dit sideboard toe te schrijven aan een stroming, maar als we een poging wagen, zien wij dit als een vorm van brutalisme in haar meest elegante vorm. Robuust en zelfs een beetje dreigend, maar tegelijkertijd warm en verwelkomend.

Wat ik zelf graag in huis zou willen? Mijn persoonlijke wensenlijst is behoorlijk lang. Als vrouwelijke ondernemer heb ik natuurlijk extra liefde voor vrouwelijke designers. Dus als ik het voor het uitkiezen had dan het liefst een salontafel van Gabrielle Crespi. Of een mooie stoel van Lina Bo Bardi.’ 

Dirk en Dirk Jan Limburg | Limburg Antiquairs

‘Wij noemen ons algemeen antiquair. Bij Limburg Antiquairs bieden we allerlei voorwerpen aan, vanaf de 15e eeuw tot vroeg 20e eeuw. Voorop staat de hoge kwaliteit van de antieke stukken. Onze firma behoort tot de weinige generalisten met een gevarieerd aanbod van zeer goede, hoge kwaliteit. Je kunt bij ons terecht voor een kast uit de 17e eeuw, een Amsterdams staand horloge, 18e-eeuwse vergulde spiegels, 18e-eeuws zilver, pendules en kandelaars uit de Empire periode en nog vele andere antieke stukken.

PAN Amsterdam Limburg Antiquairs Tableau Magazine
Dirk en Dirk Jan Limburg

Wij presenteren ons graag voor een breed publiek van liefhebbers van kunst en antiek. PAN Amsterdam is daarvoor een uitgelezen gelegenheid, omdat de deelnemers aan de PAN, variërend van een handelaar in oude kunst tot de moderne galeriehouder, juist dit publiek trekken. Op de beurs presenteren wij een breed scala uit ons aanbod. We nemen al ruim 30 jaar deel aan de PAN en presenteren naast een keur aan mooie antieke voorwerpen ook onze firma als een vertrouwd adres voor een mooi stuk antiek. Dat gaan we deze editie weer doen als vanouds.’

Hollandse 17e-eeuwse beeldenkast

‘Een hoogtepunt van wat we gaan tonen de komende PAN is een Hollandse 17e-eeuwse beeldenkast. De beeldenkast is hèt pronkmeubel van de 17e eeuw en werd gemaakt rond 1640 voor de welgestelden. Niet alleen in Amsterdam, maar waarschijnlijk ook voor de rijken in andere welvarende Hollandse steden. Vaak ter gelegenheid van een huwelijk; het was het belangrijkste stuk huisraad voor een jong echtpaar. In de 17e eeuw waren de grachtenpanden in Amsterdam nog aan de kleine kant. Dit meubel kreeg daarom een plaats in het voorhuis, de plek waar men het huis binnen kwam en waar zaken werden gedaan. De beeldenkast liet zien dat de bezoeker over de vloer kwam bij mensen die voorspoedig waren in hun zaken, smaak bezaten en zich op een hoogstaande levenshouding lieten voorstaan, kortom het was een statussymbool.

Deugdzaam leven

Het prachtige beeldhouwwerk en snijwerk op de kast stelde vaak Bijbelse en mythologische verhalen voor, die vertelden over hoe het leven goed en deugdzaam geleefd werd. Op de gesneden panelen van deze kast zijn van links naar rechts de deugden weergegeven: Waarheid (Veritas) en Liefde (Caritas), Hoop (Spes) en Rechtvaardigheid (Justitia), Kracht (Fortitudo) en Voorzichtigheid (Prudentia). De beelden stellen David met het hoofd van Goliath en Hercules voor. Samen met Simson behoren zij tot de helden die met leeuwen vochten en wonnen. Met de leeuwenkoppen op de basis staan zij voor de deugd Kracht. De vrouwenfiguren met de Hoorn des overvloeds en de korenschoof verbeelden Voorspoed. Ook de soldaten staan voor kracht. Alle ornamentiek en beelden stralen kracht en standvastigheid uit en dat brengt ook voorspoed, zou een interpretatie kunnen zijn. Er staat meer uitleg op onze website.

PAN Amsterdam Limburg Antiquairs Tableau Magazine
Hollandse 17e-eeuwse beeldenkast, circa 1640, Limburg Antiquairs

Zelf zouden we thuis graag een van de drie Costerklokjes wensen. Het Costerklokje is het eerste slingeruurwerk, ontworpen door Christiaan Huijgens en genoemd naar de instrumentenmaker Coster die het klokje in 1657 bouwde.’ 

PAN Amsterdam
19 – 26 november 2023

Lees meer over PAN Amsterdam in de nieuwste editie. Bestel een los nummer of haal hem in de winkel.

Categorieën
2023 Stories

Hans Arp: een genereuze schenking

Museum Beelden aan Zee ontvangt een schenking van 22 beelden van Hans Arp en wordt zo in een klap de aangewezen plek voor onderzoek naar deze toonaangevende avant-garde kunstenaar. En om de gipsen beelden te tonen aan het publiek – een primeur.

Op het unboxing-filmpje is the zien hoe grote kisten op wieltjes naar binnen worden gereden. Vanaf de vrachtwagen op het plein voor Museum Beelden aan Zee naar de gipsotheek in het hart van het museum. Gehandschoende medewerkers openen de deksels en onthullen de inhoud van de kostbare lading: 22 sculpturen van Hans Arp, gratis aan huis bezorgd. Het museum liet het filmpje maken om de bijzondere schenking die ze dit voorjaar ontvingen luister bij te zetten. Want speciaal is het, vertelt Brigitte Bloksma, directeur van Museum Beelden aan Zee. ‘De kunsthistorische waarde van deze schenking is groot. De gipsen van Hans Arp zijn nog nooit getoond aan het publiek; dat is iets wat hij nooit wilde. De kunstenaar zag ze als het centrale element van zijn oeuvre en ze mochten ook niet verhandeld worden. Net als andere musea hadden wij deze gipsen dus nooit kunnen verwerven.’

Wereldwijd

De Duits-Franse avant-garde kunstenaar Hans Arp (1886- 1966), ook bekend als Jean Arp, was dichter, schilder en beeldhouwer. Hij was begin vorige eeuw een van de oprichters van de Dada-beweging en wegbereider van de abstracte kunst en het surrealisme. In 1954 kreeg Arp op de Biënnale van Venetië de Grote Prijs voor de Sculptuur toegekend. Aan het eind van zijn leven waren er overzichtstentoonstellingen van zijn oeuvre in het MoMA in New York en het Parijse Musée Nationale d’Art Moderne (tegenwoordig in Centre Pompidou). En zijn werk is opgenomen in particuliere en museale collecties wereldwijd; in Nederland onder andere in het Kröller-Müller Museum, Kunstmuseum Den Haag en Museum Voorlinden en nu dus in Museum Beelden aan Zee dat hiermee in een klap verreweg de grootste Nederlandse Arp collectie in huis heeft.

De kunsthistorische waarde van de schenking is groot. De gipsen van Arp zijn nog nooit aan het publiek getoond

Hans Arp Museum Beelden aan Zee Tableau Magazine Eline Crijns
Brigitte Bloksma en Lot Fakkeldij bij een van de gipsen uit de schenking van Hans Arp. Foto: Gerrit Schreurs.

Na Arp’s dood is door zijn tweede vrouw de Duitse ‘Stiftung Arp’ in het leven geroepen om de omvangrijke nalatenschap van de kunstenaar te beheren en te zorgen dat deze wereldwijd te zien zal blijven. Een van de doelen van de stichting is het stimuleren van onderzoek naar het werk en de werkwijze van Arp – en zijn eerste vrouw, de Zwitserse kunstenaar Sophie Taeuber-Arp.

Ruim vijftig jaar na zijn dood acht de stichting de tijd nu rijp voor een omvangrijke schenking van werken van Hans Arp. De stichting doneert 220 gipswerken (dat is nagenoeg alles) aan tien musea wereldwijd. Van het Nasher Sculpture Center in Dallas tot het Albertina in Wenen en van de National Gallery of Victoria in Melbourne tot Museum Beelden aan Zee in Den Haag: overal worden de komende tijd kisten met de kostbare gipsen afgeleverd. Het is een slimme zet van de stichting om met deze substantiële schenking op internationale schaal het werk van Arp levend te houden en het onderzoek met een collectieve inspanning voort te zetten.

An offer you can’t refuse?

Waarom is Museum Beelden aan Zee uitverkoren om op het wereldtoneel dat deze schenking beslaat, deel te nemen? Bloksma: ‘Museum Beelden aan Zee richt zich als enige museum in Nederland exclusief op het onderzoeken en tonen van sculptuur. Onze onderzoeksafdeling focust op Nederlandse beeldhouwkunst en vaak in een internationale context. We doen dat onder meer in samenwerking met Universiteit Leiden. Het streven is de beeldhouwkunst levend te houden zowel voor het publiek als voor kunsthistorici. Voor ons is dit project een bestendiging van onze internationale onderzoeksfunctie naar de beeldhouwkunst. Door onze gipsotheek hebben we in het museum veel kennis over het materiaal en geven we onze bezoekers inzicht in het proces van het ontstaan van de moderne beeldhouwkunst. Als mensen een brons zien, realiseren ze zich niet altijd welke voorstudies daaraan ten grondslag liggen: schetsen, wassen beelden en gipsen. De gipsotheek toont die ontwikkeling.’

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

Schenking Hans Arp: preview is nu te zien in de gipsotheek / Arp tentoonstelling 6 maart t/m 1 september 2024 in Museum Beelden aan Zee in Den Haag

Categorieën
2023 Stories

De h3h biënnale: kunst in de heilige driehoek

Een drie-eenheid smeden tussen kunstwerk, plek en het thema geloof. Dat is de ‘h3h biënnale’ in Oosterhout. Dit voorjaar vindt de derde editie plaats in ‘De Heilige Driehoek’, die bestaat uit drie kloosters met hun tuinen. Twee curatoren brengen hier werk van 27 kunstenaars samen.

Curatoren Rebecca Nelemans en Hendrik Driessen hebben hun positie op het grasveld bepaald en trekken het meetlint tussen hen in strak. ‘Vier meter zeventig’, roept het technisch team vanaf de overkant van het watertje. Het gezelschap bevindt zich in de kloostertuin van de Onze Lieve Vrouwe Abdij en bereidt de plaatsing van het grote led-scherm voor waar David Claerbout zijn op Junglebook geïnspireerde film A pure neccessity zal vertonen. De kunstenaar houdt in deze editie van zijn film rekening met het ritme van de kloostertijd: Mowgli zal steeds net voor het luiden van de abdijklokken beginnen met zingen.

De naam ‘h3h’ van deze biënnale staat voor de bijzondere plek waar de kunstmanifestatie plaatsvindt: ‘De Heilige Driehoek’. Het gebied bij Oosterhout in Noord-Brabant kreeg deze bijnaam vanwege de drie kloosters die tussen het groen van de parken en kloostertuinen verrijzen. De bezoekers van de biënnale kunnen rondwalen door het lommerrijke groen en door kloostergangen, kapellen en kerkjes. Op hun pad vinden ze ruim dertig kunstwerken.

h3h biennale h3h biënnale Tableau Magazine
Ghada Amer, Love Grave, 2002-2023, courtesy Ghada Amer en Kewenig. Foto: Peter Cox

De vorige editie, die plaatsvond net na de corona lockdowns, werd met 22.500 bezoekers een onverwacht groot succes. Rebecca Nelemans (1967) en Hendrik Driessen (1952) zijn voor de tweede keer curator van de ‘h3h biënnale’. Nelemans is kunsthistoricus, tentoonstellingsmaker en schrijft over moderne kunst. Driessen is voormalig directeur van museum De Pont en vervult bestuursfuncties o.a. bij het Frans Hals Museum in Haarlem. Als duo zijn zij verantwoordelijk voor de selectie van kunstenaars en kunstwerken en de plaatsing en routing door het gebied. Driessen: ‘We sparren veel, wat leidt tot nieuwe inzichten en keuzes die de tentoonstelling in de periode van vijftien maanden voorbereiding doen groeien.’ Nelemans: ‘We hebben hier inmiddels best veel voetstappen liggen door onze gezamenlijke wandelingen over het terrein.’

De werken moeten een relatie met de plek aangaan, anders kun je het net zo goed in een museum doen

h3h biennale h3h biënnale Tableau Magazine
Rabi Koria, Circumambulatio, 2021, Sint-Paulusabdij, h3h biënnale 2021. Foto: Mischa Keijser

Symbiose

Als vertrekpunt voor de biënnales koos de stichting Kunst in de Heilige Driehoek de christelijke deugden geloof, hoop en liefde. Bij deze derde editie is het thema geloof overgebleven als leidmotief. Mede omdat de omgeving al zo’n religieuze sfeer heeft, vatten de curatoren geloof op in zijn oorspronkelijke betekenis van vertrouwen en overtuiging. Met dit in het achterhoofd zochten ze kunstenaars die hier inhoudelijk bij passen én bij de plek die ze voor het kunstwerk hebben uitgekozen. De kunstwerken zijn voor het merendeel speciaal voor deze tentoonstelling gemaakt. Driessen: ‘De werken moeten een relatie met de plek aangaan, anders kun je het net zo goed in een museum doen.’ Zo ontstaat dertig keer een symbiotische driehoek tussen het thema, het kunstwerk en de plek. De curatoren bewaken de rode draad van het geheel. Een line-up van 27 kunstenaars doet mee: vrouwen en mannen, ervaren en aanstormend, nationaal en internationaal. ‘In onze gesprekken met de kunstenaars proberen we hen natuurlijk te verleiden en uit te dagen om met hun beste werk naar deze expositie te komen’, zegt Driessen.

De bezoekers kunnen een heel breed scala aan kunstwerken verwachten: fotografie, sculpturen, (geluids)installaties, video en schilderkunst. Alles ingebed in de locatie, waarbij monu­mentale ingrepen in het landschap niet geschuwd worden.

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

De heilige driehoek biënnale vindt plaats van 3 juni t/m 16 juli 2023 in Oosterhout.

Met werk van: Ghada Amer, Maarten Baas, David Bade, Marwan Bassiouni, David Claerbout, Delphine Courtillot, Anne Geene, Lisette de Greeuw, Loek Grootjans, Elise ’t Hart, Frank Havermans, Laura Henno, Ann Veronica Janssens, Folkert de Jong, Alicja Kwade, Rudy Luijters, Rick van Meel, Romee van Oers, Paulien Oltheten, Kathrin Schlegel, Fiona Tan, Fran Van Coppenolle, Ine Vermee, Wessel Verrijt, Dré Wapenaar, Piet den Blanken en JCJ Vanderheyden.

Categorieën
2023 Stories

Wanden vol spiritualiteit in Rademakers Gallery

De nieuwe expositie ‘Bliss’ van Rademakers Gallery gaat over natuur, spiritualiteit en natuurkrachten. ‘Het thema hing in de lucht’, zegt curator Pien Rademakers. Wie in deze donkere wintermaanden het Amsterdamse centrum verlaat en koers zet naar de waterrijke weidsheid van de Oostelijke Eilanden, vindt aan de KNSM-laan de loodsen van de voormalige Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij.

Tussen tal van creatieven zit hier Rademakers Gallery die met de expositie ‘Bliss’ de nodige verlichting wil brengen. De betonnen wanden zijn gevuld met hedendaagse kunst van zowel gevestigde als opkomende kunstenaars, die galerie eigenaar Pien Rademakers samenbracht. Aan ‘Bliss’ doen acht kunstenaars mee: Cathalijn Wouters, Joana Schneider, Tomáš Libertíny, Studio Irma, Yamuna Forzani, Jorge Mañes Rubio, Jule Cats en Milah van Zuilen. Rademakers vertelt dat ze voor het maken van de selectie heeft gekeken wie affiniteit hebben met het thema.

Spiritualiteit is een thema dat in de lucht hangt. Misschien hebben we meer behoefte om bewust te leven

Bliss betekent vrij vertaald zoiets als gelukzaligheid. Pien Rademakers las erover in een boek over Suriname. Dat was tijdens de coronatijd, waarin ze door het uitvallen van beurzen meer tijd had voor persoonlijke reflectie. Rademakers: ‘Spiritualiteit is een thema dat in de lucht hangt. Misschien hebben we meer behoefte om bewust te leven. Ook het Stedelijk Museum Schiedam heeft er een tentoonstelling over en toont daarin werk van Yamuna Forzani en Tomáš Libertíny.’ De deelnemende kunstenaars bij Rademakers Gallery hebben zich laten inspireren door natuur, spiritualiteit en natuurkrachten. ‘Eeuwenoude rituelen en symbolen worden gemixt met hedendaagse verhalen en technieken. Bliss laat ons nadenken over onze relatie met de natuur en de waarde van spiritualiteit, in het verleden, nu en in de toekomst’, aldus de aankondiging. ‘’Bliss’ is een onderzoek naar wat spiritualiteit in deze spannende tijd kan zijn. We hebben de blik van kunstenaars daarvoor nodig; wat laten zij ons zien? Welke inspiratie biedt dat? Welke troost of schoonheid? Als de tentoonstelling bezoekers een moment van bezinning geeft, is het voor mij al geslaagd. Bliss is eigenlijk een springplank naar meer.

Rademakers Gallery Tableau Magazine
Milah van Zuilen, An entanglement of leaves 03, Rademakers Gallery

Misschien dat we op zondagochtend een keer de yogamatjes uitrollen in de galerie in samenwerking met een yogadocent. Ik wil een rustpunt creëren, een spirituele plek. Alles staat ook online, maar ik wil mensen van de online wereld ook naar ons huis halen, naar de galerie. De tentoonstelling loopt wat langer dan gebruikelijk, ik hoop dat het bezoekers de ruimte biedt voor reflectie’, zegt Rademakers.

DIVERSITEIT

Voor Rademakers Gallery zijn duurzaamheid en het verster- ken van de positie van vrouwelijke kunstenaars belangrijk. De tentoonstelling ‘Bliss’ past goed hierbij, zowel wat betreft het thema als diversiteit van de kunstenaars die exposeren: vijf vrouwen, een queer kunstenaar en twee mannen, allen van uiteenlopende leeftijden en nationaliteiten. De voorbereiding van de expositie begon al een jaar van te voren, want voor ‘Bliss’ maakten de kunstenaars nieuw werk. Rademakers: ‘Ik houd de opdracht heel vrij, ik spreek alleen een aantal werken af en wanneer het klaar moet zijn. Een kunstenaar zonder deadline, is een kunstenaar zonder doel, vind ik. Het kunstenaarschap is een serieuze baan waar je gewoon elke dag de wekker voor moet zetten en waar je elke dag voor moet werken.’

De kunstenaars kregen de vrijheid om persoonlijk te reflecteren op het thema. Hoe ze daar invulling aan gaven en de werken waar ze uiteindelijk mee zijn gekomen, bleef lang een verrassing. Bij zo’n langlopende opdracht kan er in de tussentijd van alles gebeuren in het leven van een kunstenaar wat invloed heeft op het werk en het proces. Hoe de werken zich verhouden tot elkaar, wordt pas zichtbaar als alles in de galerie hangt.

Het kunstenaarschap is een serieuze baan waar je elke dag de wekker voor moet zetten en elke dag voor moet werken

Zo maakte Jule Cats voor ‘Bliss’ nieuwe In Disguise vazen en Rise lampen van materialen die een nieuw leven krijgen. Cathalijn Wouters creëerde vier grote werken op papier waarin ze haar spirituele ervaringen meeneemt. Van Tomáš Libertíny is onder andere Sentinel Revisted een sculptuur van bijenwas te zien in Rademakers Gallery. De bijdragen Caress en Bind zijn 3D gebreide wandkleden met bondage taferelen van Yamuna Forzani. Joana Schneider exposeert werken van duurzame materialen als gerecyclede visserstouwen en netten.

Lees verder in de nieuwste Tableau. Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

BLISS
Rademakers Gallery
16 februari t/m 29 april 2023

Categorieën
2023 Stories

Dichter bij Vermeer

Het Rijksmuseum brengt een recordaantal schilderijen van Vermeer vanuit de hele wereld bij elkaar. Curator Gregor Weber vertelt hoe in aanloop naar de omvangrijke tentoonstelling het meesterschap van de schilder verder is ontrafeld. ‘We komen steeds dichterbij.’

Johannes Vermeer, Nederlands meesterschilder uit de 17e eeuw, was veel in het nieuws de afgelopen maanden. Wereldwijd brachten musea onthullingen op basis van onderzoek van hun Vermeers. Zo toverden ze in Dresden een cupido tevoorschijn op Brieflezend meisje bij het venster, die in een latere tijd door iemand anders dan Vermeer bleek overgeschilderd. Meisje met de parel werd in het Mauritshuis door klimaatactivisten besmeurd met rode verf, wat de schijnwerper zette op het zo kostbare goed. Want er zijn slechts 37 schilderijen over die aan Vermeer worden toegeschreven. Het Rijksmuseum brengt er dit voorjaar 28 bij elkaar in Amsterdam – minstens want tot het laatste moment probeert het museum er nog een of twee bij te krijgen. Nooit eerder waren zoveel Vermeers bij elkaar te zien en zeven schilderijen worden voor het eerst in Nederland getoond.

Johannes Vermeer woonde en werkte in Delft. Hij werd niet oud; hij leefde van 1632 tot 1675 en liet elf kinderen na. Zijn oeuvre is relatief klein en wordt geschat op zo’n veertig of vijftig werken. Hij geldt als een van de grootste schilders uit de 17e eeuw, vanwege zijn kleurgebruik en de manier waarop hij het licht weet te vangen. Zijn veelal huiselijke tafereeltjes vertellen intieme verhalen die vierhonderd jaar later wereldwijd nog altijd zeer geliefd zijn.

Johannes Vermeer Rijkmuseum Tableau Magazine
Johannes Vermeer, Het glas wijn, 1659–61, Staatliche Museen zu Berlin, Gemäldegalerie, Berlijn

OMVANGRIJKE BRUIKLENEN

Rijksmuseum curator Gregor Weber (1956) vertelt aan de vooravond van de tentoonstelling dat hij sinds zijn vijftiende een bewonderaar is van Vermeer en onderzoek doet naar de schilder. ‘Deze tentoonstelling is de kroon op mijn werk en daarna ga ik met pensioen’, lacht Weber. ‘Het is tijd dat een nieuwe generatie kennis maakt met Vermeer. De laatste monografische tentoonstelling was in 1996 in het Mauritshuis met 22 werken, het Rijksmuseum kan nu 28 schilderijen laten zien. Het gaat niet alleen om de hoeveelheid, maar ook om wat je daarmee kunt doen. De verhalen die we daardoor kunnen vertellen over Vermeer.’

De topstukken worden niet vaak uitgeleend. Hoe heeft het Rijksmuseum zoveel Vermeers in bruikleen kunnen krijgen? ‘De Frick Collection in New York is aan het verbouwen. Dat bood een unieke kans om hun drie Vermeers die nooit uitgeleend worden, in bruikleen te krijgen. Samen met die van het Mauritshuis en het Rijksmuseum hadden we zo een startpunt van tien schilderijen. Vandaaruit zijn we verder gaan bouwen met partners waar we goede relaties mee hebben, zoals de National Gallery of Art in Washington en The National Gallery in Londen die respectievelijk vier en twee Vermeers hebben. Dan komen er nog twee uit Dresden van de Gemäldegalerie Alte Meister, en zo ging het verder totdat we vier vijfde bij elkaar hadden. Een aantal Vermeers is te fragiel om te mogen reizen en Het concert uit Boston is in 1990 gestolen en nog altijd spoorloos’, vertelt Weber. Het Meisje met de parel gaat eind maart terug naar Den Haag, zodat het icoon op zijn plek hangt tijdens het hoogseizoen van de bloembollen.

SNELLE SCHILDER

In aanloop naar de tentoonstelling is technisch onderzoek gedaan op de schilderijen van Vermeer. Weber: ‘Bij topschilders als Vermeer moet je doorlopend onderzoek doen, maar als een tentoonstelling als deze aan de horizon verschijnt, werkt dat als een katalysator en wordt het onderzoek geïntensiveerd. Door Operatie Nachtwacht heeft het Rijksmuseum veel nieuwe technieken in huis. We gebruiken niet alleen röntgen en infraroodscans, maar ook XRF-scans. De apparatuur tast de werken niet aan. De variërende dieptes van de lichtstralen onthullen de verschillende verflagen en maken duidelijk wanneer die zijn aangebracht. Door analyse van de terugkaatsingen kunnen we nagaan welke scheikundige elementen erin zitten. En daarmee welke pigmenten Vermeer gebruikt heeft en op welke plekken.’

Kijkend naar Vermeers interieurs lijkt het alsof hij de kamer kwam binnenlopen met een camera in de hand en precies op het juiste moment afdrukte toen de vrouw de brief las en het meisje de melk uit haar kan schonk. Maar niets is minder waar blijkt uit het nieuwe onderzoek: Vermeer paste zijn composities tijdens het schilderen aan. 

Weber publiceerde onlangs het werk Johannes Vermeer: Geloof, licht en reflectie.

Vermeer
Rijksmuseum
t/m 4 juni 2023

Tip: Museum Prinsenhof Delft organiseert in dezelfde periode de tentoonstelling ‘Het Delft van Vermeer’.

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

Categorieën
2023 Stories

Royal Delft Museum: 17e-eeuwse landschappen op doek en plateel

Kijk en vergelijk. Dat is het idee achter de huidige expositie van Royal Delft Museum, dat landschapskunst van schilder Van Ruisdael naast werk van keramiekkunstenaar Van Frytom laat zien.

Delfts aardewerk is sinds de vier eeuwen dat het wordt vervaardigd niet alleen een gewild exportproduct, maar ook doorgesijpeld in de haarvaten van de Nederlandse cultuur. In menig huishouden is wel een Delfts blauw bord, klompje, molentje of grachtenhuisje te vinden. Ook het koningshuis serveert zijn gasten diners op servies gemaakt door Royal Delft en op staatbezoeken is de befaamde piramidetulpenvaas een gewaardeerd geschenk. Naast het traditionele Delfts aardewerk vinden ook moderne Delfts blauwe collecties als die van Schiffmacher en Nijntje gretig aftrek in binnen- en buitenland.

Al dit Delfts blauw wordt nog steeds met de hand vervaardigd, volgens een procedé dat niet heel anders verloopt dan vier eeuwen geleden. Bij Royal Delft Museum – in de volksmond nog altijd bekend als De Porceleyne Fles – kun je als bezoeker een kijkje nemen in de fabriek. Alle stappen van het ambacht zijn van dichtbij te volgen: maken van de mal, gieten van de klei, bakken en natuurlijk het met de hand beschilderen en glazuren. Verrassend is dat de decoraties in zwart aangebracht worden, pas in de oven ontstaat de kenmerkende blauwe kleur.

Royal Delft Museum Tableau Magazine
Frederik van Frytom, Plaque Boslandschap, P.V.H. Collectie, Delft

Royal Delft Museum heeft sinds kort een museale status en de aardewerken collectie die ooit begonnen is met een schenking van Koning Willem III, is nu ook te bezoeken met een Museumkaart. Directeur Jolanda van den Berg (1968) vertelde in de vorige editie van Tableau al over de uitbreidingsplannen. De grote verbouwing waarbij onder meer de oude opslagplaatsen zijn getransformeerd naar een tentoonstellingsruimte, is inmiddels gereed. Van den Berg: ‘De mogelijkheid om wisselende exposities te kunnen organiseren is heel belangrijk voor ons. Dat maakt ons museum aantrekkelijk voor een herhaalbezoek van met name Nederlandse bezoekers. We willen in de toekomst groeien naar 200.000 bezoekers per jaar. De bijdrage van de John en Marine Van Vlissingen Art Foundation in het realiseren van de tentoonstellingsruimte is een impuls die we daarvoor nodig hadden. Delfts aardewerk wordt gezien als belangrijk cultureel erfgoed dat behouden moet blijven, maar we moeten onze eigen broek ophouden zonder overheidssubsidies. Alle andere plateelbakkerijen zijn in de loop van de eeuwen gesneuveld, maar wij hebben een missie voor de lange termijn.’

TERUG NAAR DE OORSPRONG

Van 8 november tot 15 maart vindt de eerste tentoonstelling in de nieuwe expositieruimte plaats: ‘Van Ruisdael tot Frytom, 17e-eeuwse kunst of ambacht?’. Waarom juist deze tentoonstelling als aftrap? Van den Berg: ‘Het doel is de ontstaansgeschiedenis en identiteit van Royal Delft nogmaals te bevestigen. We bestaan als fabriek sinds 1653 en dat willen we laten zien in deze expositie met tijdgenoten.’

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

Van Ruisdael tot Frytom
Royal Delft Museum
t/m 15 maart 2023

Categorieën
2022 Stories Tentoonstellingen - Internationaal

Anish Kapoor in Venetië: Kopje onder in rood-zwart kleurenbad

Beeldend kunstenaar Anish Kapoor (1954) staat bekend om zijn expressieve en buitengewone kleurgebruik. Zo experimenteert hij met het zwartste zwart op aarde. Welk kleurenpalet brengt hij in stelling in zijn overzichtstentoonstelling in Venetië?

Een eerste blik over de drempel van de Gallerie dell’Accademia toont een uiteenspatting van bloedrood over vloeren, muren en plafond. Door de aan flarden geschoten museummuur staar je recht in de loop van een kanon. De associatie met de oorlog in Oekraïne is snel gemaakt, maar schijn bedriegt, want het glibberige rood van Shooting into the Corner dateert van vijftien jaar geleden.

Anish Kapoor: ‘Hoe een werk wordt ervaren verschilt door de tijd, maar vooral ook door wie ernaar kijkt. Er gebeurt iets tussen de kijker en het werk, althans dat hoop ik.’

Met deze intense, rode entree is de toon voor de expositie gezet en word je binnen gevoerd in het beklemmende en onontkoombare universum van de kunstenaar. Felrood en diepzwart zijn dominant. De kleuren trekken je de kunst­ werken binnen. Dan pas volgt de vorm, die amorf en abstract is of juist van een loepzuivere geometrie. Het verhaal, tot slot, maak je zelf. Kapoor is een man van weinig woorden, zijn bekendste uitspraak in interviews is: ‘I have nothing to say’. Zijn kunstwerken krijgen zelden toelichting mee en worden in veel gevallen summier bestempeld als ‘Untitled’.

Anish Kapoor Tableau Magazine
Anish Kapoor, Turning Water into Mirror, Blood into Sky, 2003, staal, water, motor, 173×300×300cm (foto Attilio MaranzanoI)

EIGEN PALAZZO

Anish Kapoor, geboren in Mumbai, India in 1954, volgde een kunstopleiding in Londen en woont en werkt daar sindsdien. Zijn werk is opgenomen in museumcollecties van onder andere het MoMA, het Tate en de Guggenheim-­musea. Daarnaast is hij bekend om zijn reusachtige sculpturen in de openbare ruimte, zoals de spiegelende blikvanger Cloud Gate in Chicago en in Nederland de Sky Mirror bij Museum De Pont in Tilburg. In 1991 ontving hij de Turner Prijs.

Kapoor werkt vanuit zijn studio’s in Londen, die een hele straat beslaan. De energieke kunstenaar begeeft zich daar dagelijks tussen zijn teams die werken aan verschillende soorten creaties: pigmentwerken, installaties, spiegel­ sculpturen en natuurstenen. Op foto’s is te zien hoe hij ideeën schetst op de studiomuren. Toen de studio’s tijdens de pandemie noodgedwongen gesloten waren, werkte Kapoor in zijn atelier aan een serie schilderijen. Imposante composities waarin inktzwart en woest rood de boventoon voeren. Ze zijn voor het eerst te zien in Venetië.

De expositie, eenvoudigweg ‘Anish Kapoor’ getiteld, ging dit voorjaar van start na jarenlange voorbereiding en uitstel door de pandemie. Tijdens de Biënnale van Venetië nodigt de Gallerie dell’Accademia traditioneel een hedendaagse kunstenaar uit om de dialoog aan te gaan met de eigen collectie Venetiaanse schilderkunst. Die eer valt dit keer te beurt aan Anish Kapoor. Voor de kunstenaar is dit zijn finest hour, zegt Taco Dibbits, curator van de expositie en directeur van het Rijksmuseum in Amsterdam, waar Kapoor in 2015 exposeerde. ‘Anish is heel wat gewend, maar dit is een groot podium in een historische kunststad, waar hij zichzelf bloot­ geeft naast al die generaties die hem zijn voorgegaan.’ Bijzonder is dat de tentoonstelling verspreid is over twee locaties in Venetië, waar ongeveer zestig werken uit de belangrijkste perioden van Kapoors oeuvre vanaf de jaren 80 te zien zijn.

In de Accademia is de expositie te zien in aparte zalen op de begane grond. Op de eerste verdieping hangt de beroemde collectie van renaissance meesters als Bellini, Titiaan, Tintoretto en Veronese. Palazzo Manfrin, de tweede locatie is een paar haltes verder met de Vaporetto en staat volledig in het teken van Kapoor. De kunstenaar is zelf eigenaar van het pand; hij kocht het vervallen barokke stadspaleis en laat het renoveren om het opnieuw de culturele bestemming te geven die het in de 18e eeuw had.

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

Anish Kapoor tot 9 oktober 2022
Gallerie dell’Accademia en Palazzo Manfrin, Venetië
Bij de expositie verschijnt de catalogus Anish Kapoor (Marsillio Editori, ISBN 9791254630341)

Categorieën
2022 Stories

Levenslust: Biënnale van Venetië

De 59e Biënnale van Venetië viert het mens-zijn. Kunstenaars uit alle continenten verkennen de seksen, onderzoeken hun afkomst en verhouden zich tot een wereld van technologische hoogstandjes, oeroude grenzen en klimaatverandering.

‘s Avonds in bed tintelen je voeten, net zo hard als je hoofd en gemoed. Beelden van een dag op de Biënnale trekken voorbij: langs de zee wandelen in het Servische paviljoen, door een oorschelp het paviljoen van Brazilië binnenlopen, de herrie van de Australische inzending, het doorkruisen van de duisternis van het Zwitserse paviljoen en de mysterieus geurende aarden wallen van de Colombiaanse Delcy Morelos in de centrale tentoonstelling in de Arsenale. Maar ook de verkilde Deense installatie van half mens half paard is onvergetelijk; hoewel de herinnering aan dat beeld ervoor zorgt dat je vlug wilt doorspoelen naar videokunstwerken vol liefde, verstrengelde lijven, muziek, dans en spelende kinderen die je ook hebt gezien. Het leven wordt gevierd over de hele wereld, zoveel is duidelijk.

Melanie Bonajo, When the body says Yes, 2022, video-installatie

Bemoedigend om te zien dat kunstenaars overal – los van publiek en elkaar – doorgegaan zijn in coronatijden. Er zijn 82 landen met een eigen paviljoen, zowel in de Giardini en de Arsenale, de twee locaties waar de Biënnale van Venetië traditioneel plaatsvindt, als verspreid over de stad. Het is heerlijk om blanco binnen te wandelen en je te laten overrompelen. Door duisternis en mysterieuze geluiden (Japan) of een op het oog volkomen leeg paviljoen (Spanje, Duitsland). Of wat te denken van de eclectische wereld die een Oostenrijks kunstenaarsduo neerzet? Elk landenpaviljoen ademt zijn eigen sfeer en geeft energie, brengt je van je stuk of zet aan het denken. Onverschillig of onbeduidend is het in elk geval nooit.

Hoe is de definitie van mens-zijn aan het veranderen?

JOIE DE VIVRE

Oorlog, onderdrukking, levenslust en plezier: het bestaat allemaal naast elkaar op de biënnale, die een afspiegeling
is van de mens in zijn wereld. Urgent zijn Polen over de Roma-cultuur, het Noord-Europese paviljoen over het onderdrukte Samivolk en uiteraard de deelname van Oekraïne. De oorlog is zwijgend aanwezig. Het groene Russische paviljoen staat deze editie gesloten langs de zijlijn van de Giardini. In het midden van het park torent een stapel zandzakken boven de hoofden van de bezoekers uit als symbool van de ter bescherming ingepakte standbeelden en monumenten in Oekraïne. De Oekraïense Pavlo Makov slaagde er ondanks de oorlog in zijn installatie The Fountain of Exhaustion in te richten in de Arsenale.

De paviljoens die tot de hoogtepunten worden gerekend gaan niet toevallig allemaal over levenskunst. Groot-Brittannië kreeg de prijs voor het beste paviljoen. Kunstenaar Sonia Boyce toont hier in beeld en geluid het plezier van drie zwarte zangeressen die samen repeteren en elkaars stem ontdekken. Met Feeling Her Way brengt ze een ode aan vergeten Britse zangeressen met een Afrikaanse, Caribische en Aziatische achtergrond. De vonken slaan direct over; je wilt blijven kijken en luisteren. Dat geldt ook voor de paviljoens van Frankrijk en België. De Frans-Algerijnse fotografe Zineb Sedira brengt een hartverwarmende ode aan de film in een paviljoen waar de magie van de camera verrassend eenvoudig lijkt. Vlaming Francis Alÿs brengt je onherroepelijk terug naar het spel uit je eigen kindertijd met aanstekelijke video’s van spelende kinderen wereldwijd.

Jakob Lena Knebl & Ashley Hans Scheirl, Paviljoen Oostenrijk, 2022, gemengde techniek, variabele afmetingen

VERBORGEN PARELTJES

Het is even zoeken in de Venetiaanse wijk Cannaregio naar de Nederlandse inzending When the body says Yes van kunstenaar Melanie Bonajo. Plaats van handeling is een 13e-eeuwse, sfeervolle, voormalige kerk de Chiesetta della Misericordia. Nederland leende voor deze editie haar Rietveldpaviljoen in de Giardini uit aan Estland, dat geen eigen paviljoen heeft. In de film van Bonajo gidst de stem van de kunstenaar je door een scala van aanrakingen: een kluwen van naakte mensen verkent elkaars in olie gedrenkte lijven. Ze zijn geblinddoekt. Aanraking als eerste levensbehoefte, stelt de kunstenaar. De kijkervaring is ongelofelijk intiem en zintuigelijk. Ook omdat je als bezoeker zelf ligt of zit op een vloer die bestaat uit golvende, gekleurde, rubberen kussens.

Andere verborgen pareltjes zijn…

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

Uffe Isolotto, Paviljoen Denemarken, 2022, gemengde techniek, variabele afmetingen

Biennale Arte, Venetië, t/m 27 november 2022

Tip: de catalogus Short guide The Milk of Dreams – Biennale Arte 2022 biedt een overzicht van wie en wat waar te vinden is en achtergrondinformatie per kunstenaar. Verkrijgbaar bij de betere boekhandel.