Op 20 november opent de 35e editie van de PAN. Dit jaar nemen 125 galeriehouders, antiquairs en kunsthandelaren deel. Tien hiervan hebben sinds de eerste keer in 1987 geen editie overgeslagen. Vier van deze deelnemers van het eerste uur, Tóth Ikonen, Kunsthandel Bies, Etienne Gallery en Marjan Sterk Fine Art Jewellery, vertellen over hun deelname en de veranderingen in de kunstwereld en de beurs in de afgelopen 35 jaar.
Tóth Ikonen biedt een diverse collectie iconen uit de 16e tot 19e eeuw. Kijkend naar oude foto’s van de stand merkt Ferenc Tóth op dat vooral het ontwerp van de stand en de presentatie van de iconen veranderd is: ‘Tegenwoordig is het gebruik van de kleuren geel en rood, destijds de huistijl van de firma Tóth, niet meer voor te stellen. Jarenlang hebben we aan deze karakteristieke kleuren vastgehouden.’ De anderen beamen dat de werkwijze in de in de loop der jaren veranderde. Matisse Etienne focust met Etienne Gallery op internationale hedendaagse glaskunst, schilderijen en sculpturen. Hij vertelt dat zij in 1987 de jongste deelnemers waren: ‘We zijn samen met de beurs ouder geworden.’ Zowel Etienne Gallery als Marjan Sterk Fine Art Jewellery, die zich richt op antieke, vintage en hedendaagse juwelen, bouwden in het begin hun stand zelf. Sterk: ‘We huurden vitrines en bouwden daar zelf schotten omheen die we in de tuin bij ons thuis geschilderd hadden.’ Tóth: ‘Vroeger gingen we met Corrie en Jóska, de oprichters van Tóth Ikonen, in de stand staan en discussieerden we waar we welke icoon zouden ophangen. Tegenwoordig maken we ruim van tevoren een ontwerp waar de iconen komen te hangen.’ Sterk: ‘Niet alleen wij zijn op deze manier gegroeid maar ook de PAN zelf. Het deelnemersveld, de aankleding en het aantal bezoekers is de afgelopen 35 jaar enorm gegroeid.’
In 35 jaar krijg je ook te maken met smaakveranderingen. Sterk: ‘Als het al naar antiek rook kon je het vroeger verkopen. Ook diamanten juwelen waren altijd erg in trek. Nu zien we vooral dat de vrouw uit 2022 zich wil onderscheiden, maar graag iets heeft wat ze makkelijk kan dragen op verschillende momenten. Ook gesigneerde juwelen en grote juweliershuizen zijn erg in trek.’ Etienne: ‘Sculpturen van glas hebben een enorme ontwikkeling doorgemaakt met betrekking tot nieuwe technieken die ontwikkeld zijn en nog steeds ontwikkeld worden. Glasobjecten zijn beeldhouwwerken geworden en juist die ontwikkeling willen wij graag laten zien aan de bezoekers van de PAN.’
VERZAMELAARS
Het profiel van de bezoeker is in de loop der jaren maar weinig veranderd en veel verzamelaars van het begin van de PAN zijn nog steeds trouwe relaties. Toch is het publiek in de afgelopen 35 jaar flink verbreed. Voor alle disciplines geldt dat er een jonger publiek geïnteresseerd is en werken aankoopt. Tóth: ‘De afgelopen jaren constateren we dat naast onze oudere trouwe relaties, jonge liefhebbers iconen kopen.’ Ook Mari Bies van Kunsthandel Bies, gespecialiseerd in 19e- en begin 20e-eeuwse schilderijen, herkent dit: ‘Het is opvallend dat er vandaag de dag een groter aandeel jonge verzamelaars is dat ook oudere en klassieke kunst verzamelt.’
Al vanaf de eerste editie is het aanbod op de PAN veelzijdig. Dat de diverse disciplines inmiddels door elkaar heen staan sluit aan op de wens van de verzamelaar die niet langer geïnteresseerd is in slechts een discipline.
Verder lezen? Bestel de speciale PAN editie of haal hem in de winkel.
PAN Amsterdam
RAI Amsterdam
20-27 november 2022
