Sinds 1969 organiseert de Stichting Europalia een multidisciplinair festival rond één specifiek land. In het begin koos men stelselmatig voor nieuwe landen die aansloten bij Europa maar later kwamen ook opkomende economische grootmachten zoals Indië en Rusland aan bod. De naam is een versmelting van Europa en Opalia, wat ‘overvloed van de oogst’ betekent en dat weerspiegelt in het uitvoerige programma.
Brancusi
Dit jaar is de beurt aan Roemenië en naast muziekoptredens, theater en literatuur is er meestal één grote expo als publiekstrekker in Bozar in Brussel. Deze is dit najaar gewijd aan Constantin Brancusi (Hobita 1876 – Parijs 1957), een van de pioniers van de moderne beeldhouwkunst. ‘Brancusi. Sublimation of Form’ illustreert de poging van de kunstenaar om de essentie van de wereld te vatten, door pure vormen te ontwikkelen die generaties kunstenaars na hem zullen beïnvloeden. De tentoonstelling begint met een korte biografie van Brancusi. Hij werd geboren op het Roemeense platteland, ging naar de School voor Kunst en Beroepen in Craiova en vervolgens naar de School voor Schone Kunsten in Boekarest. Na een rondreis door Europa kwam hij in 1904 aan in Parijs, waar hij zijn opleiding vervolgde. Tijdens een korte episode in het atelier van Rodin, besliste Brancusi om zijn eigen weg te zoeken, ervan overtuigd ‘dat niets kan groeien in de schaduw van een grote boom’.
Sculpturen van Rodin en Rosso krijgen in de tentoonstelling een plaats naast zowel academische werken als sleutelwerken van Brancusi. Deze dialogen tonen de invloed van de grote meesters en tegelijkertijd Brancusi’s manier om zich ervan los te wrikken. In 1907, een scharnierpunt in zijn oeuvre, besloot hij immers om niet langer naar model te werken maar terug te keren naar de taille directe. Vanaf dat moment begint Brancusi sculpturen in reeksen te maken, die hij continu herziet en waarin hij meerdere thema’s tegelijk verwerkt. Hij laat ze door de tijd heen evolueren: soms duurt het enkele tientallen jaren totdat hij een resultaat bereikt dat het overbodige zoveel mogelijk uitsluit. De tentoonstelling toont meerdere van deze reeksen, zodat het proces in de praktijk van de beeldhouwer duidelijk wordt. Een realistisch uitgebeeld kinderhoofd verandert in een ovaal werk dat flirt met de abstractie en de titel Het begin van de wereld meekreeg.
Het atelier krijgt binnen de tentoonstelling een belangrijke plaats om de artistieke invloed van Brancusi naar voren te brengen en om hem te plaatsen tussen zijn tijdgenoten, met aandacht voor zijn banden met onder andere Fernand Léger, Amedeo Modigliani, Marcel Duchamp, Man Ray, Erik Satie en Tristan Tzara. Brancusi hechtte enorm veel belang aan fotografie en zijn eigen negatieven zijn dan ook een kostbaar hulpmiddel bij het interpreteren van zijn beeldhouwwerken. Zijn fotografisch werk krijgt ook aandacht binnen de expositie.
BRAFA
Een ander terugkerende cultureel event is BRAFA, één van de hoogmissen van de antiek-en kunstbeurzen in Europa. Op de kalender mooi tussen TEFAF in Maastricht en de Biënnale van Parijs. Deze 65e editie brengt niet minder dan 133 galeriehouders naar de hallen van Tour & Taxis. De beurs dankt haar internationale uitstraling aan de verhouding prijs kwaliteit. BRAFA is in alle aspecten een nog betaalbare beurs met kwaliteitsvolle stukken. Het niveau van een kunstbeurs hangt bovenal af van het niveau van de deelnemers. In dit opzicht belooft BRAFA 2020 opnieuw een van de grootste events te zijn, want de organisatoren maken een strenge en kwalitatieve selectie voor alle segmenten die aan bod komen. BRAFA krijgt meer dan ooit een internationaal karakter. Bij het begin in 1956 was de Brusselse beurs de allereerste bijeenkomst van Belgische kunsthandelaars. Gaandeweg is de beurs uitgegroeid tot een internationaal event. Vandaag de dag verwelkomt de beurs 50 nationale en 83 buitenlandse kunsthandelaars. Deze laatste groep kent ook bepaalde tendensen. Frankrijk is weliswaar nog altijd het sterkste vertegenwoordigd, maar landen als Groot-Brittannië en Zwitserland zijn duidelijk aan een opmars bezig.
en bloemen. Courtesy Klaas Muller
BRAFA biedt een twintigtal artistieke domeinen aan, van archeologie tot hedendaagse kunst. Bovendien ziet de beurs toe op een intern evenwicht tussen deze specialiteiten met het oog op een zo ruim mogelijke representatie. Eén van de blikvangers van deze editie wordt ongetwijfeld een stilleven van Frans Snijders (1579-1657) met kreeft, fruit, asperges en bloemen, te koop bij antiekhandelaar Klaas Muller.
Ooit was de beurs uitsluitend gericht op oude kunst, maar de afgelopen jaren hebben moderne en hedendaagse kunst eveneens een plaats veroverd, zij het nog altijd in mindere mate. Speciaal voor de 65e editie voorzien de organisatoren een uniek en origineel initiatief: voor het goede doel verkopen ze vijf originele stukken van de Muur van Berlijn. Het zijn geen kleine brokstukken maar flink uit de kluiten gewassen delen van 1,20m breed tot 3,80m hoog. De opbrengst gaat naar vijf goede doelen.
Europalia Roemenië Brancusi in Bozar, Brussel, tot 12 januari 2020, www.europalia.eu
BRAFA, Brussels Art Fair 26 januari t/m 2 februari 2020, Tour & Taxis, Brussel, www.brafa.art
