De meeste taxaties vinden binnenshuis plaats. Enkele keren per jaar mag ik ook buiten op pad. Zo was ik uitgenodigd op het mooie Landgoed Anningahof in de buurt van Zwolle. Een prachtig park waar natuur en cultuur in elkaar overvloeien en versmelten tot een ensemble.
In Landgoed Anningahof zijn diverse grote sculpturen te zien. Gedeeltelijk is er een vaste collectie en gedeeltelijk roulerend. Elke keer is er zo weer iets nieuws te zien. Het doel is om Nederlandse kunstenaars in de spotlights te zetten en mensen te laten genieten van kunst en natuur. De sculpturen zitten op het dak van de schuur, aan de wand of geplaatst midden in het gras of op een heuvel. Het is steeds keer weer een verrassing wanneer je er doorheen wandelt. Een prikkelend geheel voor de zintuigen.
Voor mij als taxateur is dit ook een mooie uitdaging. Omdat de sculpturen vaak heel groot zijn, is er niet meteen vergelijkingsmateriaal bij de hand. De ranking van de kunstenaar speelt dan een grote rol. Is de kunstenaar nog actief? Zijn de werken gezocht? Waar staan de werken te koop? Door welke galerie worden ze vertegenwoordigd? En zo kom je dan weer terug op de kern waar het allemaal om draait: vraag en aan bod in de markt. Bij dergelijke taxaties speelt de onderbouwing ook een grote rol.
Organisch verval
Opmerkelijk genoeg speelt de lichte organische verwering door het staan in de open lucht eigenlijk geen grote rol voor de prijsbepaling. Door de kunstenaars wordt dit ook als on derdeel van het creatieve proces gezien. Het is juist de bedoeling dat de beelden hun eigen leven gaan leiden en een organisch proces ondergaan. Verkleuring of her en der wat mosgroei, het hoort erbij. De transformatie door de tijd wordt door de levende kunstenaars geaccepteerd en omarmd. Dit in tegenstelling tot oudere kunst die statisch geconserveerd wordt. Daar moet alles zo blijven als het is. Een heel ander uitgangspunt.
Dat de stem van de levende kunstenaar een bepalende rol heeft, is ook terug te zien bij schadegevallen. Laatst kwam ik een bronzen sculptuur tegen waar een kleine restauratie aan een onderdeel van de sculptuur had plaatsgevonden. Tijdens een transport had een van de lasnaden losgelaten. Het onderdeel was vakkundig opnieuw gelast op hetzelfde punt en in dezelfde gieterij waar het een paar jaar eerder gegoten was. Dit alles in samenspraak met de kunstenaar want die heeft uiteindelijk vaak het laatste beslissende woord of de sculptuur nog voldoet aan zijn oorspronkelijke creatie en bedoeling. Keurt de kunstenaar de restauratie af dan is er wel degelijk een probleem. Hij moet immers wel achter zijn werk kunnen blijven staan. Dit kan dan ook financiële consequenties hebben voor de taxatie en waardering. De input van de kunstenaar is hierbij dus onontbeerlijk.
Maanhout
Het mooie van moderne kunst is het directe contact met de kunstenaars zelf. Onlangs sprak ik met een bevlogen Zwit erse kunstenaar die zich met houtbewerking en houtvormen bezighoudt. Prachtig om naar zijn verhalen te luisteren over boomgroei en maanhout. Voor het kappen van de bomen wordt rekening gehouden met de maanstand en het ritme van de seizoenen. Maanhout wordt gekapt tussen Kerst en Drie Koningen, bij afnemende maan en op meer dan 1000 meter hoogte. Waarschijnlijk gebruikte de violenbouwer Antonio Stradivari in de 17e eeuw ook maanhout en heeft dat een positieve bijdrage aan de klank van de Stradivarius violen geleverd.
Wat kan ik genieten van de gesprekken met zo’n bevlogen kunstenaar die de houtnerven en jaarringen voor mij tot leven brengt en mij uitlegt waar ik op moet letten bij de groei van de houtringen of de rode harskleuringen in het hout. Wetenschappers halen hun schouders op bij dit soort verhalen maar de magie zit naar mijn gevoel toch in een holistische benadering. Geen wonder dat moderne kunst zo’n grote opmars maakt op alle kunstbeurzen. De maatschappij waarin wij leven vraagt hier ook om. Alles hangt met elkaar samen en is verbonden. Om bij ‘zinnen’ te komen is een middagje wandelen op Landgoed Anningahof een aanrader. Om met Immanuel Kant te spreken (1780): ‘Die Kultur des Geschmacks verfeinert den Menschen überhaupt, und sie macht, dass er eines besonderen Vergnügens fähig wird, denn die Verfeinerung des Gesmacks bessert den Menschen’.
Edel van Utenhove is oprichter van Noble House Valuation, onafhankelijk taxatie- en adviesbureau voor kunst, antiek en inboedel. Sinds 2008 biedt ze taxaties aan voor verzekering, successie of onderlinge verdeling. Tevens geeft ze advies bij aan- en verkoop van kunst en antiek.
