Als je aan Jan Sluijters sr. (1881-1957) denkt, dan denk je aan zijn vibrerende luministische landschappen, vrouwelijke naakten en donkere stillevens, maar niet meteen aan zijn kinderportretten. Deze kinderportretten van pasgeboren baby’s en verlegen peuters waren een goede inkomstenbron voor Sluijters, die als ‘society schilder’ tamelijk populair was.
Een voorbeeld van zo’n bekend kinderportret is Liesje is jarig (1929), dat permanent op zaal hangt in het Noordbrabants Museum (de geboortestad van Sluijters). Hierop staat de dochter van de schilder afgebeeld, die vijf jaar oud is geworden. Tegenwoordig is er maar weinig belangstelling voor dit genre. Hedendaagse kunstverzamelaars willen geen portret van een anonieme pruilbaby aan de muur. Daar is natuurlijk wat voor te zeggen, toch kon ik het niet laten om een babyportret van Sluijters te kopen.
Sluijters en het gezin
Afgelopen jaar kwam uit een Haagse kunstcollectie een tekening onder mijn aandacht met linksboven het opschrift ‘voor Leen Nolet van Jan Sluijters’. Vastberaden de identiteit van de baby te achterhalen, kocht ik het werk voor een bescheiden bedrag.
Na Sluijters’ zogenaamde ‘Wilde Jaren’ waarin hij experimenteerde met het fauvisme, kubisme en symbolisme, kwam hij rond 1915 tot zijn gematigd expressionistische stijl. Na de geboorte van zijn eerste kind Jan in 1914, begon hij zijn onderwerpen steeds dichter bij huis te zoeken: ‘De heele wereld voor mijn inspiratie ligt hier in een kring van vijf en twintig meter om me heen.’ Het werd zijn gezin, zijn vrouw Greet van Cooten met hun kinderen Jan, Rob en Liesje en later zijn kleinkinderen, die Sluijters begon te schilderen. Hij verwierf bekendheid met zijn intieme portretten. In deze periode werd hij steeds vaker gevraagd om de gezinnen van familie en vrienden te portretteren, individueel of als groep. Met succes, want portretverzoeken voor baby’s en kinderen van ouders uit onbekende hoek vonden ook hun weg naar Sluijters. Meestal vereeuwigde Sluijters deze kinderen met hun favoriete speelgoedje of pop. Niet alleen om dat het er leuk uit zag, maar ook om de kinderen gerust te stellen tijdens het poseren voor een imposante man als Sluijters.
De heele wereld voor mijn inspiratie ligt hier in een kring van vijf en twintig meter om me heen
De familie Nolet
De tekst linksboven op de tekening deed mij vermoeden dat Sluijters bevriend was met Leen Nolet. Na wat onderzoek in de database van het RKD kwamen er enkele andere werken naar boven waarop leden van dezelfde familie Nolet waren geportretteerd. De familie Nolet is een katholiek huishouden afkomstig uit Nijmegen. Anthony Nolet (1867-1961), de vader van het gezin, heeft zijn vermogen verdiend in de wijnhandel en was kunstverzamelaar. Hij woonde samen met zijn vrouw Helene (Leen) Nolet-Vonk de Both (1883-1967) in de St. Annastraat 113. De familie was bevriend met Jan Toorop en leerde via deze schilder Jan Sluijters kennen en raakte bevriend. Sluijters maakte verschillende portretten van Anthony, zijn vrouw en hun drie kinderen. Op een van de interieurfoto’s in het archief van het RKD van hun zwaar gestoffeerde woonkamer zijn drie werken van Sluijters te zien. Linksboven een olieverf van Anthony als cellist uit 1920, rechtsboven voluit geschilderd zijn dochter Cara in 1926 en linksonder een babyportret; het portret in kwestie van vermoedelijk Clementine Nolet, de jongste dochter geboren in 1916. Het opschrift duidt erop dat de tekening in opdracht is vervaardigd, of wellicht door Sluijters als cadeau is gegeven bij de geboorte van Clementine.
Wegens financiële redenen maakte Anthony na de Tweede Wereldoorlog zijn kunstcollectie te gelde. Enkele werken vonden na een lange weg hun thuis in een museum, zoals een portret van Helene Nolet dat sinds december 2000 onderdeel is van de collectie Museum Het Valkhof in Nijmegen. Andere werken van Sluijters en Toorop verdwenen in de collecties van privéverzamelaars, zoals het babyportret van Clementine gekocht door een verzamelaar in Den Haag. En daarmee is de provenance compleet, de identiteit van de baby achterhaald en het kunstwerk een verhaal rijker. Hoewel deze portretten van weinig commercieel belang zijn, herbergen ze alle eigenschappen die je van een Sluijters verwacht, zoals de typische Sluijters lijnvoering. In dat licht is de aankoop van een Sluijters baby zo gek nog niet.
Bob Scholte is een van de jongste kunsthandelaren van Nederland. Als historicus en kunsthistoricus onderzoekt, verzamelt en verkoopt hij kunstwerken uit de 19e- tot halverwege de 20e eeuw, met een extra focus op Nederlandse oude meesters. In deze column doet Bob verslag van zijn avonturen in de kunstwereld.
Meer lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
