Met hun stichting Van Vlissingen Art Foundation, steunen John Fentener van Vlissingen en zijn echtgenote Marine Comtesse de Pourtalès, onbekende veelbelovende Nederlandse kunstenaars. ‘Soms moet ik drie keer slikken over de kandidaat die we kiezen.’
In 2009 werd de Van Vlissingen Art Foundation opgericht. Wat was de aanleiding?
John: ‘We waren bij een bijeenkomst in de Van Nelle Fabriek in Rotterdam.’
Marine: ‘Oh dat was zo leuk.’
John: ‘Iemand hield een verhaal over hedendaagse kunstenaars en ik schrok enorm van wat ik toen hoorde: meer dan vijftig procent van deze kunstenaars verdient niet eens het minimumloon! De grote en semi-grote namen in de kunst die van hun werk kunnen leven, vormen slechts het topje van de ijsberg. Toen zijn we gaan nadenken over de manier waarop we konden helpen. Veel kunstenaars hebben geen idee hoe ze zichzelf voor het voetlicht moeten brengen. Zo kwamen we bij de formule om onbekende veelbelovende kunstenaars te ondersteunen.’
Hoe bepaal je of een kunstenaar veelbelovend is?
Marine: ‘Niet. Dat weten we niet.’
John: ‘Dat is niet te bepalen.’
Marine: ‘Het is wat je hoopt.’
John: ‘Zelfs in ons bestuur levert dat interessante gesprekken op.’
Marine: ‘En wat is kunst? Monet werd in zijn tijd ook niet gezien als kunstenaar. Je kon zijn werk toen voor niks kopen. Dus wie zijn wij om te zeggen dat iets wel of geen kunst is? Je moet openstaan voor alles. Dan kun je er een keer naast zitten. Nou ja, pech.’
John: ‘Maar deze veelbelovende kunstenaars zijn moeilijk te vinden, want ze moeten onbekend zijn.’
Marine: ‘Die zoektocht maakt het juist zo leuk. In het begin zijn we daar wel eens de fout mee ingegaan. Twee keer hebben we iemand gekozen, waarvan we achteraf zeiden: “Eigenlijk was deze kunstenaar al te bekend. Die had ons niet nodig.” Zo zie je dat het ook voor ons een leerproces is.’
Hoe komt de Van Vlissingen Art Foundation aan de namen van deze onbekende kunstenaars?
Marine: ‘Vaak worden we door iemand op een naam geattendeerd. Zo kwam Jop Ubbens met Erik de Bree, de winnaar van 2014. Omdat we zijn werk heel bijzonder vonden, bezochten wij zijn atelier in Haarlem. Dat zat in een gebouw waarin meerdere artiesten hun atelier hielden. Op die manier kwamen we ook in contact met Geertje (Geertje van de Kamp, winnaar 2020). Ik vond haar werk direct heel spannend. Toch heeft het een paar jaar geduurd voordat zij gekozen werd door het voltallige bestuur.’
John: ‘Het is belangrijk dat niet alleen het bestuur namen aandraagt, want dan blijf je in een klein kringetje draaien en dat willen we voorkomen. Het leuke is dat we inmiddels suggesties krijgen via de elf eerdere kandidaten. Daarnaast zien we gelukkig ook dat steeds meer kunstenaars zichzelf spontaan aanmelden.’
Marine: ‘Heel grappig was dat ik in gesprek raakte met Tomas Hillebrand. Hij werkte bij Museum Jan van der Togt (tegenwoordig als conservator – red). Ik zei: “U ziet heel veel artiesten, geef mij een paar namen.” Daarop belde hij Saskia (Saskia Wildschut, pr- en communicatiemanager van de stichting) met de vraag of hij ook zichzelf mocht aanmelden. Bleek hij zelf kunstenaar te zijn, maar hij was te bescheiden om dat te zeggen. Uiteindelijk is hij de winnende kandidaat geworden.’
Wie zit er in het bestuur van Van Vlissingen Art Foundation?
John: ‘Charles Ruijgrok, hij heeft een hedendaagse kunstcollectie, Daniël Ridderplaat, galeriehouder, kunsthandelaar Jop Ubbens en wij beiden. Nieuw is dat ook de winnende kunstenaar een jaar lang in het bestuur plaatsneemt. Dat laatste bevalt ons zo goed dat we een van die personen kiezen om de komende vier jaar zitting te laten nemen, dus naast de winnaar van het jaar. Op die manier vindt er de nodige verjonging plaats in het bestuur.’
Hoe verloopt de selectie?
John: ‘Gedurende het hele jaar druppelen namen binnen en verzamelen we zoveel mogelijk kandidaten. Dan heb je het over zo’n twintig namen, als het er niet meer zijn. Het bestuur komt vervolgens meerdere rondes samen om de kandidaten te bespreken. Uiteindelijk blijven ongeveer drie kandidaten over die we bezoeken in hun atelier.’
Levert de keuze wel eens verhitte discussies op?
John schudt van nee. Marine knikt van ja.
John, lachend: ‘Nou, soms wel.’
Marine: ‘Als ik het niet leuk vind, dan zeg ik dat heel duidelijk.’
John: ‘Ja dat klopt. Jij bent heel duidelijk. Ik moet eerlijk erkennen dat ik soms drie keer moet slikken over de kandidaat die we kiezen. Uiteindelijk ben ik toch wat conservatiever in mijn smaak. Hedendaags is minder mijn soort kunst.’
Marine: ‘Maar Geertje vind jij helemaal leuk.’
John: ‘Ja Geertje vind ik fantastisch. Maar ook aan haar werk moest ik aanvankelijk wennen. Dan zie je dat kunst op je in moet werken. Ook ik leer zelf iedere keer bij. Met hedendaagse kunst moet je heel veel kijken, kijken, kijken om het te gaan waarderen. Wat ik heel belangrijk vind, is dat de keuze niet draait om onze persoonlijke smaak. Het zou niet goed zijn als wij iedere keer zeggen: het is onze stichting, dus wij bepalen. Er moet evenwicht zijn. In het bestuur moet ik niet als rem fungeren. Dus dan slik ik even en zeg: als jullie dat een goede kandidaat vinden, doen we het.’
John: ‘Wat ik ook belangrijk vind, is dat in de totale selectie alle vormen van fotografie tot beeldhouwkunst, tekeningen en schilderkunst worden vertegenwoordigd. En dat de verdeling mannen en vrouwen evenredig is. Onlangs heb ik de vrouwen op kantoor in de gordijnen gejaagd door te zeggen dat het weer tijd werd voor een man, omdat al zoveel vrouwen hadden gewonnen.’
Marine: ‘Dat laatste klopt ook niet hoor.’
Saskia: ‘Volgens mij ook niet, ik ga ze nu tellen.’ Ze maakt twee stapels van de tot nu toe uitgebrachte catalogi. ‘We hebben zes mannen en vijf vrouwen gehad.’
John: ‘Oh gelukkig, dan mag het dit jaar ook een vrouw zijn.’
Mevrouw Comtesse de Pourtalès, houdt u an- ders dan uw man wel van hedendaags?
Marine: ‘Geertje vond ik direct fantastisch. Dat werk fascineerde me meteen omdat het iets heel nieuws is. Die kleuren en de schaduwwerking zijn echt heel bijzonder.’
‘Dat’, wijst naar de muur waar een groot schilderij hangt van de Franse schilder André Brasilier, ‘vind ik ook heel mooi.’
John: ‘Dat is niet hedendaags, dat is modern.’ Marine: ‘Waar ik absoluut niet van hou is zo’n wit doek met scheuren erin. Het is van die hele bekende.’
John: ‘Ja, die miljoenen kost.’
U bedoelt Fontana?
Marine: ‘Ja, daar heb ik helemaal niks mee. Omdat ik weet dat John dat soort kunst ook vreselijk vindt, heb ik samen met mijn dochter ooit zo’n soort schilderij nagemaakt. Op een wit doek had ik een gele veeg gemaakt met daaronder een rode punt. Dat werk had ik zogenaamd voor heel veel geld in Amerika gekocht. Ik liet het aan John zien, maar hij twijfelde.’
John: ‘Ik trapte er gewoon niet in.’
Marine: ‘Maar een bevriende kunstkenner die het zag, noemde het een geweldig en krachtig werk. Dat waren echt zijn woorden. Ik dacht: oh jee, hoe kom ik hier onderuit? Uiteindelijk hebben we daar enorm om moeten lachen.’
Dit artikel verder lezen? Bestel dan hier de losse editie! Op de hoogte blijven van interessante ontwikkelingen in de kunst? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!
