Ambacht, traditie en hedendaagse vormen komen samen in het werk van Siba Sahabi en Hozan Zangana. Beide ontwerpers combineren verhalen en beeldtaal uit de westerse en oosterse cultuur. Een mix van abstract denken, decoratie en functionaliteit.
Op een ronde werktafel in de Amsterdamse studio van ontwerper en kunstenaar Siba Sahabi (1978, Aken) liggen stapels kopietjes van islamitische kunst en architectuur vol systematische doch sierlijke vormen als inspiratie. Maar er liggen ook fotoprints van de ritmische beelden van Jan Schoonhoven (1914-1994), die werkte met witte reliëfs in een strak grid. Weer een andere referentie is een opengeslagen boek vol repetitieve patronen van wiskundige figuren als een spiraal of een pentagon. De visuele link met haar werk is overduidelijk. In een hoge wandkast staat de sprookjesachtige lampencollectie Sherazade, geïnspireerd op de Arabische verteller van 1001 Nacht. Ernaast staat een prototype van Mudéjar, een kamerscherm met een complex algoritmisch patroon.
‘In mijn werk breng ik de oosterse en westerse beeldtaal samen’, legt Sahabi uit. ‘Deze uitwisseling is overigens al eeuwen oud, kijk naar de Moorse architectuur in Andalusië. De materialen en de plattegronden zijn typisch Spaans, de decoraties zijn abstract en zorgvuldig uitgewerkt, tot bijna wiskundige patronen. Deze patronen zijn vervolgens gecombineerd of over elkaar gelegd waardoor een verfijnde driedimensionale illusie ontstaat. Sinds de opkomst van de Islam is de cultuur van beeldhouwwerken nauwelijks nog aanwezig in het Midden-Oosten. Uit respect voor Allah worden er geen afbeeldingen gemaakt van mensen of dieren. Deze decoraties zien eruit als platgeslagen beelden, die ik vervolgens als het ware weer opblaas.’
Arabische kalligrafie
De vormen, het natuurlijke kleurenpalet en het ambachtelijke vakmanschap van Sahabi voelen verwant voor ontwerper en kunstenaar Hozan Zangana (1983, Kirkuk), die ook aan tafel zit. Zangana studeerde in 2013 af aan de Design Academy Eindhoven, waarmee hij zich wortelde in de minimalistische designtraditie van het Westen. Zijn vazen en meubels ogen als een rank beeldhouwwerk van Constantin Brâncuși of een aerodynamische stoel van Philippe Starck. ‘Extravagant design of blingbling overweldigt je als kijker, daar hoef je dan weinig moeite voor te doen. Ingetogen of abstracte objecten dwingen je om zelf een verhaal erbij te zoeken en naar binnen te gaan’, verklaart hij zijn hang naar eenvoud en abstractie.
Ingetogen of abstracte objecten dwingen je om zelf een verhaal erbij te zoeken en naar binnen te gaan
Tegelijkertijd zit zijn uitgebeende vormentaal vol verwijzingen naar bijvoorbeeld Arabische kalligrafie of de zwierige minaret van een moskee, beelden van zijn geboortegrond in Noord-Irak. ‘Ik voel mij onderdeel van die visuele traditie. Daarom hebben mijn werken Koerdische titels.’ Zijn voornaam Hozan betekent niet voor niets ‘verhalenverteller’ in het Koerdisch. Op 15-jarige leeftijd vluchtte hij in 1998 met zijn moeder, twee broertjes en een zusje vanuit de stad Kirkuk naar Nederland; zijn vader was vooruit gereisd. ‘De eerste jaren hier heb ik nauwelijks gepraat. Ik had geleerd onzichtbaar te zijn. In Koerdistan vanwege de repressie door Sadam Hoessein en in Nederland omdat ik de taal niet sprak.’
Hij werkt lange tijd als jongerenwerker, terwijl hij in avonduren lassen en computerprogramma’s als Photoshop leert. Nadat een kennis hem vertelt over de Design Academy Eindhoven sluipt hij daar stiekem naar binnen. ‘Ik zag mensen tekenen of textiel knippen. Ik voelde me meteen thuis.’
Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
