DSM Art Collection

Catharien Romijn, curator DSM Art Collection: “Kunst is een prachtige investering in de toekomst”

Met een knipoog naar het iconische museum van Frank Lloyd Wright in New York noemt men het hoofdkantoor van DSM wel het Guggenheim van Heerlen. In het spiraalvormige trappenhuis toont DSM hoogtepunten van de omvangrijke Art Collection. Het accent ligt daarbij op innovatie en duurzaamheid, thema’s die direct verband houden met de activiteiten van de multinational op het gebied van voeding, gezondheid en duurzaam leven. Al achttien jaar is kunsthistorica en oud-journaliste Catharien Romijn als vaste curator verbonden aan de collectie: ‘Wij zetten kunst in als middel om de kwaliteit van leven te verbeteren. Met een aangename werkomgeving en een brug naar onze stakeholders.’ Tableau toog naar Heerlen en ontdekte een parel van een collectie.

Voelhorens
DSM staat ook met zijn kunst midden in de maatschappij. Romijn: ‘Dat zie je terug in onze collectie waarin duurzaamheid belangrijk is. Zeker nu wij middenin een transitie zitten. Wij willen de planeet en de mens gezonder maken op alle niveaus, door te focussen op voeding en gezondheid. Onze kunstcollectie sluit aan bij deze thema’s. Verder kent DSM een diverse en inclusieve cultuur. Kunstenaars voorvoelen nieuwe ontwikkelingen en trends vaak veel eerder. Die lopen voor de troepen uit. De werken van die voorlopers kopen wij aan.

Zo viel mij tijdens fotobeurs Unseen in 2017 het werk van Melanie Bonajo direct op. Haar werk gaat over hoe wij als mens omgaan met de natuur en de planeet. Dat zijn onderwerpen die bij DSM ook een belangrijke rol spelen. Het werk van Bonajo sluit daar naadloos bij aan. Haar foto Daisy hebben we in de collectie opgenomen. Een jaar later kreeg zij een solo bij het Bonnefanten. En inmiddels is zij gekozen als de kunstenaar die Nederland zal vertegenwoordigen op de volgende Biënnale in Venetië.’

Vitamins for the soul
Kunst moet gezien worden. Hoe ging DSM Art Collection daarmee om tijdens de lockdown? Romijn: ‘Fascinerend om te zien hoe kunstenaars, musea en galerieën zich online gingen profileren. Je ziet plotseling een creativiteit ontstaan waardoor je kunst heel anders gaat bekijken. Ook wij hebben dat gedaan met een serie filmpjes onder de titel Vitamines for the Soul. Een soort Nu Te Zien maar dan gekoppeld aan onze eigen collectie. Zo is onze kunst in beeld gebleven. Verder hebben we bij DSM de online serie Health & Wellbeing ontwikkeld, een initiatief ter verbetering van de persoonlijke veerkracht tijdens lockdown. Onze kunstcollectie sluit daar bij aan met verhalen over kunst die je in alle opzichten gezonder kan maken. Nu we bij DSM hybride gaan werken – een paar dagen thuis, een paar dagen op kantoor – wordt hier alles flex en gaan we onze kunstwerken verplaatsen. Vorig jaar heb ik ons complete kunstarchief gedigitaliseerd, dus al onze werken zijn nu ook online opgeslagen. Binnenkort krijgt het publiek daar ook toegang.’

Losse tongen
Het lijkt erop dat DSM Art Collection de dialoog opzoekt. Romijn: ‘Zeer zeker, neem dit beeldje van keramist Han van Wetering. Dat maakte de tongen pas goed los. Het is een bewuste keuze om emoties op te roepen. Als wij werk aankopen vraag ik altijd of de kunstenaar komt exposeren. Dat werkt heel goed. Dan ontdekken medewerkers en bezoekers zelf de context van de nieuwe aanwinst. Zo hadden we van Jacqueline Hassink de opzienbarende expositie Car Girls en Queen Bees, Female Power stations – foto’s van de boardrooms en eetkamers van vrouwelijke CEO’s. Jacqueline heeft toen met een gezelschap topvrouwen in onze boardroom een presentatie gegeven over haar projecten. Zo verknopen wij kunst met maatschappelijke thema’s die spelen binnen ons bedrijf.’

Internationaal verzamelen
Terug in de tijd zien we dat het personeel in 1927 een prachtig glas-in-loodraam van Henri Jonas aan de directie cadeau doet. Romijn: ‘Dat is ons eerste kunstwerk. Weer 25 jaar later ontving DSM van alle Limburgse gemeenten een geldbedrag om lokale kunst aan te kopen. Dat is de start van onze kunstcollectie. Het aankoopbeleid was toen overigens nogal hap snap. Pas bij de oplevering van dit hoofdkantoor in 1985 is er een kunstbeleid uitgestippeld. Met als insteek: Limburgse kunst. Toen DSM 100 jaar bestond werd de collectie getoond in museum Schunck in Heerlen. Als journalist van het Limburgs Dagblad schreef ik toen een recensie voor de krant. Een beetje oubollig vond ik de verzameling. Aan dat stuk heb ik mijn huidige baan te danken. Kort daarna werd ik door DSM benaderd voor de baan van curator van de collectie. Na een goed gesprek ben ik aangenomen, dat was in 2003. Mijn opdracht: de collectie over de provinciale- en landsgrenzen heentrekken. Meer nationaal en ook internationaal verzamelen dus. En de collectie laten aansluiten op de thema’s die bij DSM van belang zijn. En dat doe ik nog steeds.’

Op de golven van diversiteit
Hoe is de collectie op dit moment opgebouwd? Romijn: ‘Wij richten ons momenteel op jonge kunstenaars, zoals Kaspar Dejong, vers van het Sandberg Instituut, of Jonas Loellmann, een fotograaf die als surfer overal ter wereld foto’s maakt van lege stranden en golven om zo de diversiteit van de maatschappij weer te geven. Als kunstenaar kun je geen grotere steun krijgen dan in een vroege fase te worden aangekocht door een bedrijfscollectie of verzamelaar.
Daarnaast beheren wij onze historische collectie met werken van bijvoorbeeld de Amsterdamse Limburgers, de geuzennaam van een groep kunstenaars als Ger Lataster, Jef Diederen en Pieter Defesche.’

Levend organisme
‘Wat ik altijd probeer is een relatie te leggen tussen de oudere en de nieuwste werken in onze collectie. En die link is de geschiedenis van dit bedrijf. Onze collectie is een levend organisme dat onze bedrijfshistorie weerspiegelt, het heden weergeeft en zich focust op de toekomst. We leggen relaties met de maatschappij. Zo linken we het werk van Aline Thomassen aan Internationale Vrouwendag. Bevrijdingsdag aan de schilderijen van Aad de Haas, wiens werk door de Duitse bezetter als entartet werd bestempeld. Koningsdag aan het portret Koning van Helen Verhoeven. En op UN Diversity Day verwijzen we naar Fernando Sánchez Castillo met zijn houten Vrijheidsbeeldje Liberty for all. We delen dat bijvoorbeeld op yammer, Insta en LinkedIn. Dat werkt heel goed.’

Digital art
Met een kerncollectie van ca. 600 kunstwerken blijft er altijd wat te wensen over. Romijn: ‘Wat ik graag zou willen toevoegen? Ik denk aan digitaal werk van Rafael Rozendaal of Tabor Robak. Die hoek wil ik in. Digital art die toegankelijk is voor iedereen en een weerspiegeling is van de huidige maatschappij waar digital een grote rol speelt. Als je niet aansluit bij digital transformation, dan mis je de boot. Meegaan met de tijd is essentieel. In dat opzicht hebben we ook flink ontzameld met veilingen voor het personeel. Verder hebben we schenkingen gedaan aan C-Cube, een museumcomplex in Kerkrade. Onze kerncollectie tonen we op dit moment op drie locaties: in Delft, binnenkort in Kaiseraugst, Zwitserland en hier in Heerlen waar we steeds wisselende exposities maken. Uit die expositie kopen wij aan. Maar vaak is het werk al eerder gekocht en volgt de expositie daarna. Die aankoop doe ik zelden op een beurs. Dat zijn wel belangrijke plekken om mij te oriënteren. Ik kijk wat me aanspreekt en dan wil ik de kunstenaar beter leren kennen. Als je tot een gesprek komt ontdek je vanzelf wat zijn beweegredenen zijn.’

Gedurfd… maar vrolijk
‘Bij DSM staan we altijd open voor bijzondere kunst projecten. De schoonvader van kunstenaar Erik Habets, een medewerker van DSM, kwam met het idee om een kunstwerk te maken van een van onze groene grondstoffen, een bio-based kunststof dat EcoPaXX® heet. Erik Habets en David Bade hebben hiervan samen het beeld Bio-Free gemaakt. Het is een reusachtig wit gipsen varken met een masker van EcoPaXX®. Ondanks de verdeelde reacties bleek dit een fantastische weergave van alternatief materiaalgebruik. Reacties liepen uiteen van ‘belachelijk, dwaas en aanstootgevend’’ tot gedurfd, vrolijk en vol humor’. Al die meningen, dat vind ik interessant. Zo kijk je toch weer anders naar een materiaal dat normaal in de automobielindustrie, in watertoepassingen en in elektronica wordt gebruikt. Veel medewerkers reageren op onze exposities en dat is ook precies de bedoeling.’ Die betrokkenheid typeert volgens Romijn de waardering die het bestaansrecht van de collectie onderstreept. Ze denkt dat het goed is dat grote ondernemingen die middenin de maatschappij staan daarin willen investeren. ‘Kunst is dan een van de pijlers van een goed functionerende samenleving. Daarin moet je je verantwoordelijkheid nemen, je moet er je medewerkers mee confronteren en zo bijdragen aan cultureel erfgoed voor volgende generaties. Kunst is een prachtige investering in de toekomst.’ Ars longa, vita brevis.

Wilt u op de hoogte blijven van interessant bedrijfscollectie? Meld je dan nu aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!