Instagram als motor voor de kunstwereld

De focus in de berichtgeving over Instagram ligt vaak op de vele selfies voor de Mona Lisa of, erger nog, berichten over museumbezoekers die in een poging zichzelf vast te leggen met een kunstwerk datzelfde of een ander werk omstoten.

De kritiek is vaak dat niet de kunst maar de Instagrammer zelf in de spotlight staat: in hoeverre ervaren mensen een kunstwerk nog écht als ze deze vooral door de lens van hun telefoon bekijken? En wordt een kunstwerk nog wel op inhoudelijke kwaliteiten beoordeeld of alleen op Instagramwaardigheid? Het lijkt mij helder dat het allemaal kan: eerst kijken, dan fotograferen, en eventueel posten. Niet alles komt immers goed uit de verf op een foto.
Maar Instagram heeft iets nog veel belangrijkers gedaan voor de kunstwereld dan de mogelijkheid je persoonlijke kunstervaring te delen: instagram heeft de kunstwereld een stuk democratischer gemaakt.

Online markt

De kunstenaar kan via Instagram direct contact maken met zijn of haar publiek en heeft daarmee een sterke marketingtool in eigen handen. Daar waar de online kunstmarkt – tegen de initiële verwachtingen in- nog niet volledig op stoom lijkt te zijn, is Instagram bij uitstek een plek waar veel jonge kunstenaars zelf hun werk kunnen delen én verkopen. Online mediaplatform Artsy plaatst de lancering van Instagram in 2010 dan ook op nummer 1 in de lijst van de 10 momenten ‘that defined art in the 2010s’.

Ook verzamelaars kunnen dankzij Instagram onafhankelijk van de markt – van wat galeries en beurzen hen voorschotelen -nieuwe kunstenaars ontdekken en gemakkelijk zoeken naar kunst uit landen die niet goed vertegenwoordigd zijn op de dominant westerse kunstmarkt of die om politieke redenen niet in de spotlight kunnen staan. Vooral voor de nieuwe generatie verzamelaars is Instagram de perfecte tool: uit onderzoek blijkt dat de millennial verzamelaar (grofweg 23-38 jaar) veel waarde hecht aan impact en transparantie. En daar is Instagram het ideale medium voor.

Nieuwe verzamelaars

Op Instagram kan de deze nieuwe generatie verzamelaars niet alleen informatie vinden, kennis vergaren en inspiratie opdoen, maar ook heel gericht zoeken naar kunstenaars die hun steun verdienen. Kunstenaars die een maatschappelijke boodschap vertellen die resoneert bij deze betrokken generatie bijvoorbeeld. Zo steunt de Instagrammer niet alleen door aan te kopen, maar ook door kunstwerken te delen op hun eigen account. En ja, Instagram wordt door hen óók gebruikt voor die perfecte selfie, waarmee gebruikers hun kunstbelevingen in installaties van Anish Kapoor of Ai Wei Wei kunnen laten zien.

Instagrammable kunst

Deze ontwikkeling zorgt ervoor dat Instagram ook voor musea belangrijk is: een ‘instagrammable’ tentoonstelling zorgt voor een enorme toestroom van publiek. Denk bijvoorbeeld aan de Yayoi Kusama tentoonstelling in Voorlinden dit jaar, waarbij je alleen door een felbegeerde time slot te bemachtigen de Infinity Room kon bekijken – om in 45 seconden de perfecte post te creëren. Instagram heeft voorgoed de deuren voor digitale kunst geopend, en dan met name de overweldigende installaties waarin licht, geluid, projecties en interactiviteit centraal staan. Het is gemakkelijk deze kunstvorm weg te zetten als kunst voor de massa’s, of de opkomst van Instagram als verloedering van de kunstbeving, maar dat is niet terecht. Eén van de meest vooruitstrevende partijen op het gebied van digitale kunst is teamLab: zij openden in het gebouw van het Mori Art Museum in Tokyo ‘Borderless’ – een museum voor digitale kunst. In de Instagram-posts van celebrities als Kim Kardashian West en Justin Bieber voelt Borderless soms misschien meer als speeltuin dan als kunst; maar intussen wordt teamLab wél vertegenwoordigd door de toonaangevende Pace Gallery en is hun werk opgenomen in collecties van toonaangevende musea over de hele wereld.

Influencers

Instagram zorgde ook voor de opkomst van de influencer: Instagram-accounts die gericht zijn op het promoten van kunst. En die zijn er in allerlei soorten en maten, waarvan de meest interessante accounts gevuld worden met goed doordachte mini-recensies. Zij besteden niet alleen aandacht aan hedendaagse kunst of instagrammable vormen ervan, maar brengen ook oude meesters of moderne kunst onder de aandacht.
Een aantal accounts die de moeite meer dan waard zijn om te volgen:

@Galeriereporter bezoekt meer dan 180 tentoonstellingen per jaar -nationaal en internationaal – en heeft daarbij een focus op abstracte, moderne kunst. Je ziet Flor Linckens zelf eigenlijk nooit in beeld, kunst speelt de hoofdrol. In de captions deelt ze haar persoonlijke blik op de werken gecombineerd met achtergrondinformatie over de kunstenaar en het werk.

@Kunstkijken – Yuki Kho en Ko van ’t Hek tippen al jaren via Instagram (en hun maandelijkse nieuwsbrief) de beste online en offline tentoonstellingen in binnen- en buitenland.

Beeld: screenshots van de instagram zoekopdracht `Infinity Room, Yayoi Kusama`