Het is er weids, leeg en ’s avonds nog echt donker: Drenthe. Hier vindt sinds 2016 elke twee jaar de buitententoonstelling ‘Into Nature’ plaats, waarvoor kunstenaars een werk maken dat reageert op de omgeving. Hilde de Bruijn is sinds 2022 de nieuwe artistiek leider. Ze neemt ons mee op een expeditie langs stuifzand, hunebedden en veen.
Hilde de Bruijn woont in het westen van het land, maar is inmiddels verliefd op Drenthe en vertelt er voluit over. Over ondergrondse zoutpilaren, dat er ooit een binnenzee was en een grote mythische stad, over een kevertje dat bossen sloopt, over De Hondsrug als enige Unesco geopark in Nederland, over de gigantische radiotelescoop LOFAR, de witte wieven, lege landschappen, vogelspotters; ze weet alles. En dat is dan alleen nog maar Drenthe. Eenzelfde hoeveelheid informatie rolt haar mond uit als het gaat over de vijftien kunstenaars die ze voor ‘Into Nature: Time Horizons’ selecteerde. Een internationaal gezelschap met verschillende disciplines. Sommige van hen verbleven tijdelijk in Drenthe om research te doen. Randy Lee Cutler bijvoorbeeld, die een geluidskunstwerk maakt voor de twee locaties waar de biënnale van ‘Into Nature’ dit jaar plaatsvindt. Cutler bezocht het gebied meerdere malen en sprak met bewoners en diverse experts, ze verzamelde zo informatie voor haar werk. De Bruijn: ‘Ze is erg geïnteresseerd het samenbrengen van kennis uit verschillende wetenschappelijke en culturele gebieden, in ‘deep time’ en bijvoorbeeld ook mineralen, waaronder zout. In haar geluidswerk brengt ze kennis die ze over het gebied heeft opgedaan samen.
Emii Alrai is ook veel hier geweest. Zij werkte samen met een amateur archeoloog uit de streek. Ze maakt een sculpturaal werk en speelt met de museale tradities als informatieborden en diorama’s. Die archeoloog verbindt wat hij vindt met de mythische stad Hunze die uit verhalen bekend is, maar waarvan niet duidelijk is of die echt heeft bestaan en zo ja waar.’ Zo haken alle kunstwerken aan op het gebied.
Stuifzand en microben
Vanaf een parkeerplaats in Drouwen lopen we eind februari door het bos naar het Drouwenerzand, een van de laatste actieve stuifzandgebieden in Nederland. De rest van de wereld lijkt ver weg. Onderweg vertelt De Bruijn over bodemmicroben en hoe ze tot het thema ‘Time Horizons’ is gekomen. ‘Dit ijstijdenlandschap deed mij erg denken aan hoe wij als mensen omgaan met het begrip tijd. Wij kunnen veel verder denken dan een muis of andere levende wezens, maar tegelijk blijkt dat wij het moeilijk vinden ons handelen daarop af te stemmen. Interessant is ook dat natuurkundig gezien het bestaan van tijd eigenlijk niet goed te bewijzen valt. Het lijkt erop dat tijd, de ervaring hiervan, iets is dat bij mensen hoort en cultureel bepaald is. En ik wist dat dit gebied niet alleen geologisch interessant is, maar dat ook de telescoop hier ligt en besefte: dan kun je geologische tijdschalen en astronomische tijdschalen in de route verwerken.’ Een rijke geschiedenis.
Op ‘De Kwartjesberg’ bij het Drouwenerzand, komt een 3D- geprinte sculptuur van het duo Baum & Leahy waar allemaal tekens op staan. Het werk is ontstaan in samenwerking met het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Daar bestuderen wetenschappers ondermeer het sediment van de zee op een micro moleculair niveau. Zo kunnen ze klimatologische omstandigheden van heel lang geleden achterhalen en daarmee misschien iets leren over de toekomst. Baum & Leahy maken vaker werk waarin microben een hoofdrol spelen. Zij spreken over het ‘microbioceen’, een door henzelf bedachte term voor een tijdperk dat vier miljoen jaar geleden begon met het eerste leven op aarde – de microben – en tot nu voortduurt, want microben zijn er nog steeds. De tekens op de sculptuur hebben ze samen met de wetenschappers verzonnen als de taal van de microben. Op de plaats waar het beeld staat was ooit een binnenzee. De Bruijn: ‘Ik vind het mooi om met de kunstwerken te wijzen op onzichtbare aspecten van het landschap.’
Ik vind het mooi om met de kunstwerken te wijzen op onzichtbare aspecten van het landschap
Wetenschappelijk onderzoek, de sporen uit het verleden en de fantasie van de kunstenaars komen samen in ‘Into Nature’ en maken het tot een verhaal dat groter is dan Drenthe. Of iets echt 100% waar is weet je niet, maar het zou kunnen… Bovendien spreekt de natuur zelf vaak ook tot de verbeelding. De geologie, de vegetatie, de legendes en de hunebedden, het is een veelzijdige bron van inspiratie. Een bron die miljoenen jaren omspant. Het besef dat je als mens onderdeel uitmaakt van een oneindig veel groter geheel, in tijd en omvang, dringt zich in dit gebied herhaaldelijk op en wordt door de kunstenaars benadrukt. Van heel kleine details in de bodem tot de grootsheid van het universum. Kunstenaar en botanist Stefan Cools gaat (samen met Sandra van den Beuken) op zoek naar de kleur geel in het gebied. Waarom? Omdat vlinders een voorkeur lijken te hebben voor gele bloemen, daar zit de meeste nectar in. Met zijn werk attendeert Cools je op geel, met als gevolg dat je daar alert op wordt en anders naar de omgeving kijkt. De Bruijn: ‘Normaal als je op zo’n plek bent zeg je wat mooi hè en dan wijs je op de weidsheid of het licht. Het grotere geheel. Maar dit werk richt je blik op kleinere dingen in het landschap, op details in de natuur en op de veel kortere levensspanne van bloemen en vlinders.’
Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
‘Into Nature: Time Horizons‘ vindt t/m 29 oktober 2023 plaats in de gemeente Borger-Odoorn. Op beide locaties is een wandelroute uitgezet. Als bezoeker krijg je een reisgids en een routekaart. Met werk van: Ilke Gers, Thijs Ebbe Fokkens, Susanna Inglada, Randy Lee Culter e.a.
