Tekst: Floris Kappelle
Aan de Amsterdamse Herengracht betreedt Jan Taminiau het Ambsassade Hotel. Met een collectie van meer dan achthonderd kunstwerken gaat deze parel aan de gracht prat op een vermelding in de Forbes Top 5 Independent Hotels for Art Lovers. Feitelijk bevinden we ons in een privé museum met een palet vol zintuigelijke prikkels. Dat kunstenaars, Nobelprijswinnaars en schrijvers hier graag verblijven blijkt uit de vijfduizend gesigneerde boeken in de Library. En met Cobra aan elke wand is dit de ideale plek voor de KunstLunch. Pal onder een iconisch werk van Karel Appel nemen we plaats voor een gesprek met de man die dit jaar de showcase verzorgt op de PAN.
Thuiskomen op de PAN
Ben je zelf een trouw bezoeker van de PAN? “Het zat altijd al in m’n ritme om de PAN te bezoeken. De PAN staat op de agenda. We leven er echt naartoe. De PAN geeft mij altijd een gevoel van thuiskomen. Een warm bad waarin je je mag onderdompelen. Hier kun je dichtbij kunst komen. De beleving is heel anders dan hoe je een museum ervaart of een galerie. Je bent samen met gelijkgezinden. Om te kijken. Of om iets te verkopen. Dat maakt de dynamiek van een beurs zo fijn. Die hele optelsom. Vanwege enorme drukte was ik de laatste jaren veel weg uit Nederland. Ik heb zelfs de showcase van Erwin Olaf gemist. Nu mag ik die invullen. Ik heb carte blanche; ze hebben gevraagd om Jans reflectie op de PAN. Omdat de PAN voor mij iets vertrouwds is, is deze uitnodiging zo leuk. Of ik een cross-over tussen art en fashion ga laten zien? Ik laat mijn wereld zien. En datgene wat ik communiceer met stoffen en borduren. Daarin zie je mijn liefde voor gobelins en Bauhaus. Het is een samenkomst van inspiratiebronnen en voortborduren op waar ik vandaan kom met kunst en antiek. Dat zit in mijn vocabulaire.”
Beurzen en antiek
Wanneer kwam kunst in je leven? “Van jongs af aan werd ik meegenomen naar kunstbeurzen zoals de PAN en de TEFAF. Echt een feest want je kwam in een soort snoepwinkel terecht. Mijn oma was antiquair, net als andere familieleden. Voor een visueel ingesteld kind als ik was het magie om die antiekzaak binnen te lopen. Met de handen op m’n rug stond ik ademloos te kijken naar alle kroonluchters, kasten en kunst. Het niet-alledaagse gaf toen al een goede voedingsbodem voor mijn fantasie. Bij oma op zolder stond het vol met gechipte en gebroken spullen. Daarom was het geen handel meer. Dat waren mijn schatten en ik mocht ermee spelen. Dat versterkte mijn toverwereld. Totdat oma zei dat het allemaal waardeloos was. Een enorme domper. Toch werd ik op een heel onschuldige manier gevoed met kennis over kunst en antiek. Dat heeft zeker invloed gehad op mijn keuze voor de kunstacademie. En op het bestaan als zelfstandig ondernemer. Het ging niet alleen maar om ‘mooi’. Het moest verhandeld kunnen worden. Wat ik heb meegekregen is allemaal heel vormend geweest.”
Jan Taminau, de expositie Reflections in het Centraal Museum, 2018 (foto: Ernst Moritz)
Kunst als business
In hoeverre speelt passie een rol in je werk? “Mijn werk is mijn hobby en mijn hobby is mijn passie. Dat loopt door elkaar in mijn leven. Bij mij is werken geen moeten. Al zijn er voortdurend partijen die aanspraak maken op mijn tijd.” Zoals de Maître die een schaal Zeeuwse creuses inzet met tobiko. Perfect met de champagne van Hostomme. Jan: “Wat ik doe is wat ik voel en wat ik vind. Dat breng ik naar buiten met de grootst mogelijk passie en liefde. Of ik nou mode maak of kunst, daar hecht ik niet zoveel waarde aan. Anderen mogen bepalen of ik couture maak of mode of kunst. Een etiket is zo beperkend en zegt meer over het perspectief van een ander: hoe bekijk je mij? In een dialoog kun je de gelaagdheid ontdekken. Mode kan ook heel dicht schuren tegen kunst. Goede mode grensoverschrijdend? Ik maak alleen maar kleding die niet in de mode is. Kijk, mode wordt altijd gezien als een business. Maar kunst is net zo goed keiharde business. Daar wordt heel goed geld in verdiend. En verloren. Net als in de mode. Die spanning zit erin en dus ook de lol. Van H&M tot mij: dat is mode. In de kunst zit echter een soort scheidslijn. Men is altijd bezig om te kaderen.”
Atelier Jan Taminiau
Ontwerpen is een eenzaam vak. Heb je sparring partners in je atelier? “Nee, ik doe alles alleen. Ik ben heel solistisch. Mijn partner is daarentegen heel sociaal. Die nodigt zestig man uit voor een diner. Zonder zenuwachtig te worden. Ik ontwerp een jurk en communiceer op die manier met mijzelf én anderen. En zo maak ik ook iets voor de PAN. Zoals de PAN vroeger iets voor mij heeft gedaan, zo doe ik nu iets terug. Ik vind het belangrijk dat zo’n instituut blijft bestaan. Ik hoop dat er door mijn inbreng ook een nieuw publiek op de PAN afkomt, dat misschien nog niet veel interesse heeft voor antiek. Voor mij is het van onschatbare waarde dat ik antiek heb mogen zien. Ik bekeek het als jongen, als jongeman en nu als man. Dat ik mij hier mag uiten in gelaagdheid, dat is voor mij de schoonheid van leven.”
Ook mooi is de makreeltartaar die ons komt verblijden, met aardpeer, vadouvan en groene kruiden. De lichte frisheid van deze appetizer wordt nog versterkt door de Vernaccia di San Gimignano van Falchini. Jan: “Prachtig gerecht. Leuk als eten ook mooi is. De schoonheid zit ‘m in twee lagen. Eerst visueel en dan de bevestiging door smaak. Het leven wordt pas mooi als het gelaagd is. Net als mensen. Is iemand alleen maar mooi zonder volgende laag, dan is het niet spannend. Mensen willen uitpakken. Er moet spanning zijn die zich opbouwt. Anders is het leven saai.”
Atelier Jan Taminiau (foto: Marc de Groot -styling: Maarten Spruyt -visagie: Irena Ruben)
Afgeserveerd antiek
Er gebeurt veel in de kunstwereld. Hoe blijf je op de hoogte? “Op een beurs vertelt iedereen zijn verhaal. In een soort verstild universum. Het zijn verhalen waarin de handelaar zijn keuze maakt en droomt over de toekomst. Ze geloven dat wat ze brengen een toekomst heeft. Heel leuk om die keuzes te zien. Zeker nu moderne en hedendaagse kunst op een ander voetstuk staan dan antieke objecten die nu vaak bruut worden afgeserveerd. Overigens ben ik tegenwoordig totaal op de hoogte. Mijn partner heeft Christie’s in Spanje gerund, hij is specialist in oude meesters, dus zijn kennis en liefde voor de kunst zijn groot. We bezoeken heel actief beurzen, musea en galerieën. Hij kijkt vanuit zijn intellectuele achtergrond en ik vanuit de emotie. Dan krijg je goede dialogen en vind je elkaar in een soort nieuwe wereld. Dat is een feest. We kochten laatst een werk van een Irakees-Amerikaanse kunstenaar dat met die twee werelden te maken heeft. Een werk dat ons bewustzijn in hoge mate prikkelt.”
Art platforms
Ook prikkelend is het glas intens paarsrode Elysee Mouvèdre uit de Languedoc. Een fijne reisgenoot voor de tournedos Niçoise met pommes dauphines, haricoverts en pancetta die wij onder toeziend oog van een zaal vol werken van Wolvecamp krijgen voorgezet. Het noenmaal in deze fraaie eetzaal kietelt de zintuigen op meervoudige wijze. Naadloos sluit de gewijde sfeer aan op ons gemijmer over de dagelijkse portie kunst. Jan: “Elke dag komt er weer wat nieuws binnen, via een art platform of een appje over werk dat misschien iets voor ons is. Je hebt ten slotte dingen nodig die je batterij opladen. Dingen die je geestelijke voeding geven. Dat heb je nodig, zoals ook dit gerecht: een boeket waar ik blij van word. Net als van het bezoeken van beurzen als de PAN, mijn favoriet, en klassiekers in Nederland als het Stedelijk. Verder kom ik nu op plekken waar ik nieuwe dingen ontdek. Zoals musea in New York en Berlijn en het Prado in Madrid met al die meesterwerken. Wat ik fijn vind aan een museum is dat je er makkelijk binnen kunt lopen en niet alles in een dag hoeft te doen. Je loopt naar binnen, je bekijkt vijf schilderijen en gaat weer weg. And then you digest them. Dan geniet ik intens. Je bestelt hier toch ook niet alles van de menukaart? Daar word je echt niet blijer van.”
Inspiratie
Met pop-ups in Amsterdam, Gstaad, Madrid, Malaga, Bogotá en Sotogrande reist Jan wat af. “Laatst was ik in de Hermitage in Petersburg. Ik had de luxe om daar helemaal alleen rond te lopen. Dan ervaar je de grootsheid en communiceren die werken met je. Als je nu in het Rijks naar de nieuwe filminstallatie van Rineke Dijkstra kijkt, dan zie je dat die communiceert met de Nachtwacht. Tijdens mijn expositie in het Centraal Museum in Utrecht wilde ik ook geen bordjes met tekst zien. Dat leidt maar af, zeker als je visueel bent ingesteld. Je hebt twee soorten mensen: de lezende mens en de kijkende mens. De eerste is theoretisch gevormd en leest elke letter voordat hij de wereld bekijkt waarin hij rondstapt. Door dat lezen nemen ze iets aan en dan gaan ze kijken of ze het ermee eens zijn. Ik vind: als je eerst leest en dan kijkt, dan heb je niks gevoeld. Maar onthoud: er is geen goed of fout.” Ook niet verkeerd is de klassieke Peche Melba, ditmaal met framboos, witte perzik, amandel en begeleid door een mooie Verduzzo Friulano van Valentino Butussi.
Showcase op de PAN
Wat zou je nog willen hebben voor thuis? Jan: “Ik ben altijd gegrepen door gobelins. De kleuren, de materialen, het vakmanschap: prachtig. Zoals de gobelins in het Zeeuws Museum. En dan de tragiek. Die vergane schoonheid. Door de verschoten kleuren zie je de tijd erin doorschemeren. Als je ziet dat iets geleefd heeft, dan wil ik het nog meer koesteren. Kunst kan mij enorm inspireren voor mijn eigen werk. Het is een toolbox waaruit je kunt putten. Zo komen de gobelins terug op de PAN. Als een asymmetrische reflectie waardoor je iets teruggeeft aan het leven. Niet symmetrisch, want spiegelen is saai. Je moet niet herkauwen als een papegaai. Je moet je eigen vertaling maken van datgene wat je geraakt heeft. Ik mag hopen dat je op een beurs dingen ziet die iets met je doen. Daardoor is kunst kunst.” Een mooie afsluiting van een ontmoeting met als kerngedachte de beleving van het beeld. Zo ook in het Ambassade Hotel: een tempel vol Cobra waar liefhebbers van kunst zich thuis voelen. Hier geen reproducties aan de muur maar een fenomenale collectie van grote namen uit de vaderlandse schilderscanon. Zo vind je in alle kamers in boutique stijl een Hollandse Meester. Geen straf dus om hier te toeven. Zeker aan tafel met een veelzijdige topontwerper als Jan Taminiau. Op naar de PAN!
