Aan een schilderij van Koen Delaere kun je niet voorbij. Het is zo aanwezig dat het je aandacht opeist en je bijna dwingt tot een dialoog, over de verhouding tussen jou, het werk en de ruimte.
De nadrukkelijk fysieke aanwezigheid van zijn schilderijen, maakt dat je een vinger in de dikke verflaag wil duwen. Wil voelen of het nog zacht is, de textuur van het oppervlak wil verkennen. Die huid wil aftasten, want daarin gebeurt een hoop. De verf bubbelt, stroomt, is soms stroperig en massief en dan weer vloeibaar. Hier mat en daar glanzend. Uitlopend in kleur of juist heel egaal. Een foto op scherm of op papier blijft een zwakke vertaling van de zinderende aanwezigheid. Een schilderij van Delaere is als een ontmoeting, het moet live gezien worden.
WAAR KOMT DIE ENERGIE VANDAAN?
In een bescheiden atelier in Tilburg passen net twee stoelen tussen de drie nieuwe doeken die op de vloer liggen. Om ons heen alleen verf en doek. Een bovenlicht zorgt voor daglicht, maar een uitzicht is er niet. Geen afleiding, geen buitenwereld. Voor Delaere was dat het uitgangspunt voor zijn meest recente werk. Waar hij voorheen nog probeerde het gevoel van een ervaring in de buitenwereld op te roepen op het doek – een goed concert, natuurbeleving – laat hij de laatste twee jaar alles achter zodra hij het atelier instapt. Het moet zo leeg mogelijk. Geen associaties, geen verhalen, alleen het moment van het werk. Het werk zelf is nu de ervaring.
Delaere: ‘Ik werkte vanuit het klassieke idee van de kunstenaar als ‘scannerprinter’: de kunstenaar ziet en beleeft van alles, scant als het ware allerlei soorten informatie, deze informatie wordt verwerkt en vindt zijn weerslag in een werk, de print. Het aandachtspunt lag voorheen vooral op het scannen, heel erg volgens de filosofie van Merleau-Ponty, die stelt dat de waarneming essentieel is voor onze relatie tot de werkelijkheid. Merleau-Ponty gebruikt hiervoor de term ‘sensaties’: de kunstenaar is onderhevig aan sensaties. Denk bijvoorbeeld aan Cezanne die honderd keer rond de berg Sainte-Victoire loopt, in de hitte, buiten, in de natuur en het beeld steeds opnieuw schildert. Hij vindt daar aan de ene kant de moderne schilderkunst uit, aan de andere kant is hij onderhevig aan sensaties, die elke dag anders zijn. Eenzelfde directe link tussen input en output zie je bijvoorbeeld ook bij Jackson Pollock (I am nature) of Andy Warhol (I am a camera).’
De frictie tussen de live sensaties en het formele onderzoek naar de schilderkunst was lang een goed bruikbaar model voor Delaere. Met aan de ene kant het onderzoek naar wat schilderkunst is en aan de andere kant de ervaringen die dat onderzoek voeden. Sensaties die voor hem vooral bestaan uit beleving van de natuur en de ervaring van live muziek; zoals hiken in Joshua Tree national park, zwemmen en duiken in Curacao of de Noordzee of een concert van Lightning Bolt, Fennesz, Sonny Sharrock en Bill Orcutt.
Een verschuiving vond de afgelopen jaren plaats, mede door corona en het wegvallen van het reizen en live concerten. Er waren simpelweg minder sensaties beschikbaar. Delaere: ‘Wat nu als je geen externe input meer gebruikt en het maken van het werk de input is, en je het lichaam zelf zijn eigen output laat genereren? Wat als het lichaam zelf de sensatie is, of het vastleggen als sensatie ziet?’
Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
Werk van Koen Delaere is komende tijd te zien bij:
• Fox Jensen Gallery en Fox Jensen McCroy in Australië en Nieuw Zeeland.
• Werk op papier bij Gerhard Hofland tot 29 augustus.
