‘Onze grootste inspiratie is de natuur. Dat kan ook iets kleins zijn, de manier waarop een bloem zich langzaam opent in het zonlicht bijvoorbeeld. Zo mooi en vanzelfsprekend. Dat is in zekere zin meer hightech dan wat wij mensen kunnen bedenken en maken. Daar zouden we meer respect voor moeten hebben’, zegt Lonneke Gordijn (1980). Met Ralph Nauta (1978) vormt zij het kunstenaarsduo Drift.
Tegelijkertijd maakt Drift gebruik van geavanceerde technologie als algoritmes, augmented reality en complexe mechanica. Nauta: ‘Wij gebruiken deze menselijke techniek om onze relatie met de natuur te verbeelden. Dat doen wij door natuurwetten als zwaartekracht, luchtweerstand of licht en schaduw te tarten. Dat een betonblok zweeft of dat een drone organisch kan bewegen als een vogel. Zo willen we laten zien dat techniek bijna net zo bijzonder en poëtisch kan zijn als de natuur. Maar bijna dus.’
CHOREOGRAFIE VAN WIND
Door de innovatieve technologie is de ontwikkeling van
deze sciencefictionachtige installaties een tijdrovend proces. ‘We willen altijd iets wat technisch niet kan. Soms vragen we ons af: waarom dóen we dit? Maar als het makkelijk was, dan had iemand anders het waarschijnlijk al gedaan.’ Als voorbeeld noemt Nauta het idee om een dansende vogelzwerm te verbeelden. Die zoektocht begint in 2011 met de lancering van Flylight, dat bestaat uit honderden glazen buizen die in een sierlijke krul aan het plafond hangen. In elke buis zit een lamp; de draden waaraan ze hangen zijn tevens stroomtoevoer. ‘Met een zelfgeschreven computerprogramma verplaatst het licht zich als een vogelzwerm door de glazen buizen.’
Dit idee wordt in 2017 naar een hoger plan getild met Franchise Freedom, een performance tijdens de Miami-editie van Art Basel waarbij driehonderd lichtgevende drones op het strand als een vogelzwerm in de lucht bewegen. De drones worden door een algoritme aangestuurd om met elkaar mee te zwenken. Daarbij wordt de lichtintensiteit en de kleur van de individuele drones beïnvloed door de onderlinge afstand, wat de dichtheid van de zwerm weergeeft. ‘Drones worden meestal gebruikt als oorlogstuig maar bij ons wordt het poëzie’, aldus Nauta. Een zwerm vogels is de inspiratie, maar de vragen die Drift wil oproepen zijn existentieel. ‘Dit werk symboliseert de spanning tussen individuele vrijheid en de veiligheid van de groep.’
Bij een solo-expositie van Drift in 2021 in The Shed, een nieuw en ambitieus kunstcentrum in downtown Manhattan, lanceerde Drift Coded Coincidence, een andere verbeelding van kunst die zich vrij door een ruimte kan bewegen. Dit keer zijn dwarrelende boomzaadjes de inspiratie. Propjes van textiel zijn voorzien van een ledlichtje. Om gewicht te besparen worden de lampjes aangelicht door elektrogolven, wat op zich al een tour de force was. Deze lichtgevende propjes worden vervolgens met vijftig ventilatoren op een choreografie van wind door een arena geblazen. ‘Een verschil met de eerdere werken is dat nu toeval is toegelaten’, zegt Gordijn. ‘Waardoor het ook een andere lading krijgt. Coded Coincidence gaat over de noodzaak nieuwe onbekende ruimtes te betreden. Over de drang van de mens om te reizen, net als boomzaadjes. Dat reizen staat niet alleen voor vooruitgang en ontwikkeling, maar ook voor het overleven van de soort, of dat nou een boom of de mens is.’
BALLERINA’S
Gordijn en Nauta studeren in 2005 af aan de Design Academy Eindhoven. Hun eerdere werken stralen het gretige enthousiasme uit van ontwerpende makers. Het duo – toen werkend als Studio Drift – maakt Shylight (2012), lampen die op en neer dansen aan het plafond, waarbij de kap van zijde opbolt als de tutu van een ballerina. De lampen hangen onder meer in het Rijksmuseum en het Victoria & Albert Museum in Londen. Maar ze realiseren ook The Obsidian Project (2014), een bijna wetenschappelijke studie naar toepassingen van het residu in de afvalverwerking. Van dit ‘afval van het afval’ maken ze een zwart-glanzende spiegel. ‘Zodat we als naar onszelf kijken ook naar ons afval kijken. Nog steeds een fascinerend project waar we graag verder aan zouden werken. Maar het sluit niet meer aan bij waar we nu mee bezig zijn’, aldus Gordijn.
Van dit soort doorwrochte gebruiksvoorwerpen is de aandacht van Drift verschoven naar grootse installaties waar je niet alleen naar kunt kijken maar die je moet ondergaan. ‘Maar’, verzekert Gordijn, ‘dat is altijd ons doel geweest.’
De Shylight bijvoorbeeld is niet ontworpen als een enkele lamp maar als een installatie waarbij er vijftig tegelijk bewegen op een speciaal gecomponeerd muziekstuk. Het heeft uiteindelijk meer dan vijf jaar geduurd om dat te realiseren.’ Nauta: ‘Wij hebben als designers meer dan tien jaar moeten vechten voor een eigen plek in de kunstwereld. Zeker aan het begin kostte het veel tijd om mensen te overtuigen van wat we willen en kunnen.’
Vanzelfsprekend volgt Drift nieuwe technologie op de voet. Daarom experimenteert het duo nu met NFT’s, waarbij een digitaal kunstwerk wordt verkocht met cryptovaluta. Een NFT is dan feitelijk het digitale eigendomsbewijs van het kunstwerk. Het werk Block Universe is een combinatie van een digitale animatie én een fysiek object. Een lichtgevend sculptuur hangt aan de muur en symboliseert de zon, vertelt Gordijn. Het digitale werk is een augmented reality van een sterrenstelsel met vierkante planeten, waaronder ook onze aarde, die om deze zon draaien. Als een tablet voor het muurobject wordt gehouden, worden de draaiende planeten zichtbaar. ‘Als je de NFT koopt, dan hoort dat fysieke kunstwerk aan de muur erbij. Wij gebruiken deze technologie als een brug tussen de digitale en de materiële wereld.’
PAARDENBLOEMEN
In de efficiënte werkplaats van Drift in een industrieloods in Amsterdam-Noord werken ontwerpers, ingenieurs en softwareontwikkelaars aan tientallen projecten tegelijk. Voor Fragile Future (2007), een van de eerste en meest verkochte ontwerpen van Drift, is zelfs een aparte productie-unit ingericht, waar drie mensen als een monnikenwerk de paardenbloempluizen op een geometrische constructie van ledlampjes bevestigen. Gordijn: ‘Wij werken niet met subsidies. Verkoop van ons werk is essentieel om nieuwe projecten te kunnen opstarten. Ook werken we in de ontwikkelfase nauw samen met tech-bedrijven voor…’ Nauta onderbreekt: ‘Maar ons werk ontstaat nooit vanuit een gedachte dat mensen het moeten kunnen kopen. Daarom zoeken wij voortdurend naar een manier om zo veel mogelijk mensen met ons werk te laten kennismaken. Dat kan in een museum maar ook op internet. Al kan dat laatste natuurlijk nooit tippen aan de fysieke ervaring.’
Het Drift-team schommelt tussen de veertig en zestig werknemers, al naar gelang er een grote deadline is. Gordijn: ‘Vorig jaar stonden er meer dan zeventig op de payroll in de voorbereiding van de gelijktijdige expo’s in The Shed en Pace Gallery in New York en de lancering van onze eerste NFT op de Art Basel/Design Miami.’ Hoe beïnvloedt zo’n uitdijend team hun werk? ‘Niet’, zeggen beiden tegelijk. ‘Behalve dat wij daardoor nu beter in staat zijn om onze complexe ideeën te realiseren.’ Daarbij, voor de dagelijkse gang van zaken is een managing director aangesteld.
Ook de onderlinge werkrelatie tussen Nauta en Gordijn is veranderd. Zo waren ze in 2007 nog een liefdespaar, nu niet meer. ‘Drift is inmiddels veel groter dan wij tweeën. Toen moesten wij het met alles eens zijn. Dat hoeft niet meer.
Verder lezen? Bestel dan hier de losse editie!
