Kleding, tafels maar ook auto’s, gebouwen en zelfs complete steden – alles kan zonne-energie opwekken in de wereld van modeontwerper Pauline van Dongen en productdesigner Marjan van Aubel. Om hun missie kracht bij te zetten organiseren ze dit najaar de eerste Solar Biënnale met kunst, design, technologie, wetenschap en filosofie. ‘De zon is onze grootste inspiratiebron.’
In één uur levert de zon genoeg energie om de hele aarde voor een jaar te voorzien.’ De missie van productontwerper Marjan van Aubel (1985) is helder: dit onbegrensde potentieel van zonne-energie beter benutten. ‘Wij kijken te veel naar beneden naar de aarde, naar olie en gas. We moeten juist omhoog gaan kijken naar de zon.’ De zelfbenoemde solar designer wordt daarin bijgestaan door Pauline van Dongen (1986), een modeontwerper die al meer dan tien jaar zonne-technologie integreert in kleding en textiel: ‘De gesprekken die wél over zonne-energie worden gevoerd, beperken zich meestal tot terugverdientijd en efficiëntie. Dat maakt het voor mensen moeilijk om zich op een persoonlijke of zelfs emotionele manier te verhouden tot zon als een energiebron.’
Precies in die lacune plaatsen deze twee Nederlandse ontwerpers zich. ‘Ontwerpers zijn in staat om die culturele laag aan technologie, in dit geval zonne-energie, toe te voegen, zodat het mensen het begrijpen en zich er verwant mee voelen’, aldus Van Aubel. Een innovatief ontwerp dat zij recentelijk lanceerde is Ra, een collectie van hangende sculpturen met een verfijnd kleurpatroon van zonnecellen. De energie die overdag wordt vergaard is ’s avonds zichtbaar in een geometrisch led papier. De verwijzing van de lichtcollectie Ra naar de gelijknamige Egyptische zonnegod is geen toeval. ‘Net zoals glas-in-loodramen in kerken verhalen uit het verleden vertelden, vertelt deze lamp het verhaal van een post-fossiele toekomst waarin we ons wenden tot de kracht van de zon.’
Ondanks hun gedeelde interesse en ontwerpvisie moesten Van Aubel en Van Dongen naar Sint-Petersburg afreizen om met elkaar kennis te maken. Tijdens een conferentie over de zon spraken zij elkaar drie jaar geleden voor het eerst en onmiddellijk was er een klik, persoonlijk, ook niet onbelangrijk, maar vooral inhoudelijk. ‘Vanaf dat moment noemen we elkaar solar sisters’, aldus Van Aubel. Dat zij productontwerper is en Van Dongen mode en vooral textiel als uitgangspunt heeft, is slechts een detail. ‘Wij geloven allebei in samenwerking met de industrie, wetenschappers en vooral ook andere creatieven.’
TAFELPOOT MET USB
Marjan van Aubel studeerde productontwerp aan de Rietveld Academie en deed daarna een master aan de prestigieuze Royal College of Art in Londen, waar ze in 2012 afstudeerde met solar glassware. In 2015 maakte ze de Current Table, een ingenieuze tafel met een glazen blad waarin zonnepanelen waren verwerkt. In de tafelpoot zat een usb-poort waarmee een smartphone kon worden opgeladen. In 2017 wordt ze door de organisatie van de prestigieuze kunstbeurs Art Basel/ Design Miami verkozen tot ‘Designer of the Future’. Voor de hoofdsponsor en kristalfabrikant Swarovski mag ze als prijs de Cyanometer ontwikkelen. Dit is een draagbaar kristal met een zonnecel erin. Het kristal laadt zich overdag in de zon op en levert stroom aan een lamp die bestaat uit drie grote cirkels die een blauwachtig licht afgeven. Een ‘cyanometer’ is eigenlijk een instrument om het blauw van de lucht te meten.
Pauline van Dongen ontwikkelt sinds haar afstuderen aan de modeafdeling van ArtEZ University of the Arts in Arnhem in 2021 ‘smart textiles’, slimme stoffen en toepassingen waarin technologie is geïntegreerd. In 2013 breekt zij door met Wearable Solar, jurken die door middel van zonnepanelen een telefoon op kunnen laden. Aansluitend ontwikkelt ze Issho, een stoere jas voorzien van diverse sensoren die reageren op aanraking. Deze sensoren zetten vervolgens de aanraking om in subtiele strelingen over de rug met bewegende onderdelen die in schouder- en rugpartij van de jas zijn ingenaaid. Van Dongen: ‘Ik zoek naar manieren waarop kleding intieme en daarmee ook nieuwe waarde voor ons kan hebben. En niet alleen tussen jezelf en jouw kleding, maar ook met elkaar of met de natuur.’
Om zich te verdiepen deed Van Dongen vier jaar promotie- onderzoek aan de TU Eindhoven naar ‘wearable technology & smart textiles’, dat ze afrondde in 2019. Tegelijkertijd ontwikkelde zij een innovatief textiel waarin flexibele zonnestrips zijn verweven. Door de flexibiliteit en plooibaarheid biedt dit energieopwekkende textiel tal van nieuwe toepassingen, waaronder tenten, luifels, gordijnen en zelfs gevelarchitectuur.
Verder lezen? Bestel hier de losse editie van Tableau Magazine!
