Natuurlijk design

Zoals kunstenaars zich door de eeuwen heen hebben laten inspireren door de natuur, gebruiken ook eigentijdse ontwerpers de natuur veelvuldig als vetrekpunt. Natuurlijke kleuren, vormen, patronen en texturen zijn op allerlei manieren onderdeel van decoratieve en innovatieve ontwerpen.

Designs die soms veel verder gaan dan esthetiek en functionaliteit en in of zelfs samen met de natuur tot stand komen. Eco design, nature inspired design, bio design, er zijn evenzoveel termen als benaderingen.

Weelderige beeldtaal

Al tijdens de 18e-eeuwse Rococo periode keken kunstenaars naar vormen uit de natuur in een stijl die letterlijk verwijst naar rocaille, oftewel schelp. Als reactie op het strenge classicisme ontstond in Frankrijk een weelderige beeldtaal in de schilderkunst, beeldhouwkunst en interieurarchitectuur die al snel zijn weg vond naar de aristocratie en rijke burgerij in andere Europese landen zoals Duitsland, Oostenrijk en Italië. In Nederland zijn maar weinig Rococo interieurs terug te vinden, de bibliotheek van de Abdij Rolduc is waarschijnlijk het meest prominente voorbeeld. De uitbundige en ietwat pronkerige interieurs staan bol van asymmetrische ornamenten uit de natuur.

Asymmetrische composities en organische vormen kenmerkten rond 1900 nog nadrukkelijker de Jugendstil oftewel de Art Nouveau waarbij motieven heel letterlijk uit de natuur werden ontleend. Ranke, gestyleerde planten en bloemen maar ook sierlijke vlinders, zwanen, pauwen en andere vogels zien we terug in meubels, sieraden, lampen, bedrukte stoffen, kortom wat we nu design zouden noemen.

Bloemen en planten 

De grote bloemsculpturen van Linda Nieuwstad houden ook het midden tussen kunst, design en decoratie en zouden in de Art Nouveau niet misstaan. Maar zij blikte voor inspiratie nog verder terug: een tentoonstelling over de 17e-eeuwse schilder Jan van Huysum vol prachtige bloemstillevens vormde de directe aanleiding voor haar werk. Nieuwstad vervaardigt de reuzebloemen van bouwzeil, dekens, staal, fluweel behang en glimmend plastic. Net als in de natuur speelt kleur een sleutelrol.

Waar de bloemstillevens van Nieuwstad in schaal en materiaal ver van de natuur af staan, zoekt het Rotterdamse REM atelier juist de grens tussen illusie en werkelijkheid op. In hun Growing Plants Indoors kijk je naar een lichtbak met daarin een grote bananenplant, althans zo lijkt het. In werkelijkheid is het een driedimensionale foto van de plant, gevangen tussen glas. De lichtobjecten spreken tot de verbeelding, met name de levensgrote versie prikkelt de nieuwsgierige kijker.

De Amsterdamse designstudio Spruitje gaat nog een stap verder en brengt de natuur daadwerkelijk bij je binnen. Oprichter van dit groenlab is Jonael van der Sloot, hij bracht zijn jeugd door in de jungle van Latijns-Amerika en experimenteert al zijn hele leven met planten en groenten. Terug in Nederland vertaalde Van der Sloot zijn liefde voor de plantenwereld in een groene microkosmos voor thuis. Hij ontwerpt glazen ‘bubbels’ met hierin aarde, mos en planten. Aan de bovenzijde worden ze afgesloten met een lamp die voor de groei van dit ecosysteem niet eens noodzakelijk is. Ideaal voor de designliefhebber zonder groene vingers.

Biologie en design 

Innovatie en duurzaamheid vormen vaak de kern van het samenspel tussen designers en de natuur. Hoe integreer je biologie in design en nieuwe processen en producten? Kunnen we de hulp inschakelen van de natuur? En welke rol speelt technologie binnen bio-design? Complexe vraagstukken in de manier waarop designers duurzame productiemethoden verkennen. Steeds meer bedrijven en ontwerpers voelen immers de noodzaak op een verantwoorde manier met onze aarde en natuurlijke grondstoffen om te gaan. Een paar jaar geleden werd ik gegrepen door de eenvoud van het werk van Iris Claessens die in 2017 aan de Maastricht Academy for Fine Arts and Design afstudeerde. Haar poëtische sieradencollectie bestond uit bloemen en planten die ze rechtstreeks uit de natuur haalde. Delicate en fragile ontwerpen die soms niet meer vormden dan een madelief met een gouden knopje eraan. De meest pure vorm van hergebruik wellicht. Een soort Land Art maar dan op heel kleine schaal, waarbij het landschap oftewel de aarde de basis voor kunst is en met maar een paar ingrepen wordt verheven.

Designliefhebbers die de natuur niet direct in huis willen halen maar in de zomer wel graag de natuur ingaan kunnen hun hart ophalen bij Weltevree. Een mooi, robuust en duurzaam Nederlands merk dat helemaal gericht is op het buitenleven. Het meest bekende ontwerp van Weltevree is de Dutchtub, waarmee de Arnhemse ontwerper Floris Schoonderbeek al in 2003 afstudeerde. Het buitenbad is hout gestookt en weegt maar 75 kilo, waardoor je het makkelijk kunt verplaatsen. Elke exemplaar wordt met de hand gemaakt in Nederland, voorzien van een uniek nummer en is leverbaar in verschillende RAL-kleuren. Een sterk staaltje Dutch design voor het ultieme vakantiegevoel, zelfs in je eigen achtertuin.

Andere columns van Anne van der Zwaag lezen:
https://tableaumagazine.nl/highlights/textiel-trend
https://tableaumagazine.nl/news/neo

Meer informatie over kunstbeurs OBJECT:
http://objectrotterdam.com/