‘Rencontres de Bamako’ is dé Afrikaanse fotografiebiënnale. Deze biënnale is het eerste en belangrijkste evenement gewijd aan hedendaagse fotografie op het Afrikaanse continent en de diaspora. Ze fungeert als een platform voor ontdekkingen, uitwisselingen en zichtbaarheid. Opgericht in 1994 en georganiseerd door het Ministerie van Cultuur van Mali met steun van het Institut Français in Bamako. De dertiende editie vindt eind november 2021 plaats met het thema ‘de geglobaliseerde wereld’ en wordt door een team van internationale curators samengesteld.
Niet voor niets vindt de Afrikaanse fotografie biënnale plaats in Bamako, Mali. Het land waar de inmiddels wereldberoemde fotografen zoals Malick Sidibé (1935-2016) en Seydou Keita (1921-2001) vandaan komen. In de jaren 60, net na de onafhankelijkheid, maakten zij portretfoto’s en fotografeerden ze jongeren in Bamako op feesten en partijen. Zo reed Sidibé op de brommer door Bamako van feest naar feest en ontving tevens klanten in zijn fotostudio voor een portret. Hij liet de rijkdom van het leven in Bamako zien in de jaren 50, 60 en 70. De zwartwit gestreepte achtergrond met de zwartwit geblokte vloer in de studio van Sidibé is wereldwijd bekend en heeft vele fotografen en kunstenaars geïnspireerd.
VOORBEELD VOOR VELEN
Uit het werk van de Malinese Fatoumata Diabaté (1980) wordt al gauw duidelijk dat de rol van Malick Sidibé groot is: ‘Ik werkte met hem in zijn fotostudio en leerde veel van hem. Voor Sidibé fungeerde ik als de gedroomde dochter die veel interesse in fotografie heeft.’ Na zijn dood in 2016 is de kleine fotostudio in Bamako overgenomen door zijn zoon. Diabaté ontwierp zelf in 2013 ‘De Straatfotostudio’ waarmee ze in een doorlopend project een hommage brengt aan haar leermeester Sidibé. Ze bouwt ambulante studio’s in diverse steden in de hele wereld, waarbij ze iedereen uitnodigt zichzelf te laten portretteren zo- als in de studio van wijlen Sidibé. Men kan kiezen uit allerhande props en attributen voor de vrolijke foto’s die steevast zwartwit afgedrukt worden, net als de foto’s van Sidibé. Zo reist ze met haar ambulante fotostudio door o.a. China, Colombia, Ethiopie, Mali en Frankrijk. Het belang van Sibibé is duidelijk voor Diabaté: ‘Hij heeft met zijn werk het tijdsbeeld vastgelegd van Mali in de jaren dat hij actief was als fotograaf. Nu is het aan ons, de jonge generatie om het tijdsbeeld vast te leggen en trouw te blijven aan onze culturele tradities.’
Diabaté fotografeert sinds 2001 en wordt gezien als de eerste vrouwelijke fotografe in een wereld vol mannelijke Malinese fotografen. In 2002 trad ze als een van de eerste vrouwen toe tot het Centrum voor Training in Fotografie en Promotie in Bamako, dat tot doel heeft fotografen in Mali te professionaliseren. Ze vertelt trots dat ze een voorbeeldfunctie heeft voor de volgende generatie vrouwen en sinds december 2017 is ze de voorzitter van de Vereniging van vrouwelijke fotografen van Mali. Diabaté: ‘Ik vertel de jonge generatie dat je gepassioneerd en vastbesloten moet zijn en bovenal toegewijd om bewustzijn te creëren bij de kijker omtrent aangrijpende onderwerpen’.
INSPIRATIE
Tijdens de COVID-19 pandemie voelde Diabaté zich verloren, maar door de enorme inventiviteit en creativiteit die ze zag van mensen op social media, werd ze geïnspireerd om ook dit onverwachte extreme tijdsbeeld vast te leggen dat niemand voor mogelijk had kunnen houden. In de serie MiroirVide20, oftewel ‘Lege Spiegel 2020’ staat soms een klok afgebeeld, omdat de tijd voor haar gevoel stil stond en ze een enorme leegte ervoer wanneer ze in haar spiegel keek. Omdat ze net als iedereen opgesloten zat werd de ervaring zowel intiem als universeel. Momenteel werkt ze aan een zeer persoonlijke en intieme serie over vrouwenbesnijdenis. Met het Nimissa-project – wat ‘spijt’ betekent in de Bambara-taal – wil Diabaté als kunstenares haar stem laten horen in de strijd tegen besnijdenis, een praktijk die nog steeds wijdverbreid is in Mali. Met haar krachtige beelden wil ze de bevolking bewustmaken van de tragiek van het weg- nemen van dit meest intieme stukje identiteit. In een geïmproviseerde straatstudio, de fotografische omgeving waar ze zo van houdt, fotografeert ze modellen met kartonnen maskers in de vorm van het vrouwelijk geslacht en met rituele lendendoeken. Door het gemeenschappelijke verhaal van deze vrouwen, die er net als de kunstenaar niet voor kozen om een deel van hun identiteit te verliezen, spreekt de serie over een proces van wederopbouw van deze gestolen vrouwelijke identiteit. Met de serie won Diabaté een ereprijs van Museum Quai Branly in Parijs waar de serie binnenkort te zien is. Met zoveel passie en toewijding kijk ik uit naar de fotobiënnale in de Afrikaanse hoofdstad van de fotografie.
Meer columns lezen? Bestel dan hier de losse editie! Wil je op de hoogte blijven van interessante ontwikkelingen in de kunst, meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!
