Stille kracht

Door

Zijn schilderijen en etsen tonen een sprookjesachtige breekbaarheid, een haast poëtische werkelijkheidwaarin gedichten tot leven lijken te komen. Hetoogtbroos, maar juist deze kwetsbaarheid geeft het werk zijn kracht.Uit de brieven dieMankesschreef naar zijn vrienden en vertrouwelingen blijkt dat hij altijd op zoek was naar stilte, rust en ruimte om zich een te voelen metdebuitenwereld. In haastschilderachtigebewoordingen lijkt hij altijd op zoek naar de zin van het leven.   
“Ik schilder, of liever zou wensen te schilderen, schilderijen, stille, doch zingendedoor, ja juist door die stilte. Ik zie ze duidelijk en toch hoever ben ik er af. Die afstand, die is het die overwonnen moet worden en iedere duimbreed is er een.”   
Doorde rust in zijn eigen levenmerkthij dingen op die aan anderen voorbijgaan, waardoor de op heteerstegezicht eenvoudige onderwerpen in zijnschilderijen een bijzonder,haast onaards karakter krijgen.   
 
JanMankeswas eigengereid.Toenhet gezinin zijn tienerjarennaar Delft verhuisde voor zijn vaders werk,besloot hij te stoppen met de HBS. Liever was hij bezig met tekenen en ging hij op sleeptouw met schildersuit de buurt. Het schijnt ook dat hij elke zondag naar Den Haag liep om de oude meesters in het Mauritshuis te bestuderen. Hij was eenloneren verhuisde mee naar De Knijpe toen zijn vader met pensioen ging. Ook verklaarde hij zichzelf op 18-jarige leeftijd, na een aantal jaar in het atelier van glasbranderJ. Schouten te hebben gewerkt,totvrij kunstenaar. Hijhadpreciesde juistemensen om zich heen om te kunnen uitbloeien tot het verstilde genie dat wenu kennen.KunsthandelaarSchüller,die vrijwel al zijn werk kocht,een mecenas in de vorm van de heer Pauwels, een sigarenfabrikant uit Den Haag die hemvoorzag in al zijn materialen en benodigdheden enlaterzijn vrouw en zoon. VerderhadMankesmaar weinig nodig behalve de natuur en zijn schilderkunst. Mankeswas sterk genoeg om zijn eigen weg te volgen, maar toch te broos om een lang leven te lijden. Hij stierf op 30-jarige leeftijd aan de gevolgen van Tuberculose.   

 

Jan Mankes, Leliën, ca 1910, particuliere collectie

MuseumMORE eert ‘Hollands meest verstilde kunstenaar’ deze lente dooreen eeuw na zijn dood  35 werken in een virtual tour te tonen.In deze virtuele tour is ook de recente ontdekking van een verdwenen topstuk vanMankeste bewonderen. Dit vroege werk stamt uit ca 1910, toen de schilder begin twintig was. `Subliem`, noemt artistiek directeur Ype Koopmans het. Recent kwam dit schilderijtje van 40 x 35 cm boven water. Koopmans: ‘Zo`n twee weken terug werden we benaderd door een mevrouw die uit erfenis een schilderij had met het signatuur JanMankesen die zich afvroeg of het een echte was. Het schilderij stelt een akkertje vol witte leliën voor. Het roept herinneringen op aan de bekende 19e-eeuwseoost-indische-kers-schilderijen van Jacobus vanLooy, maar is verder tamelijk uniek. De lelie was de favoriete bloem van de Engelseprerafaëlieten, maar zo’n heel lelieveldken ik verder niet en laat ook een onbekende kant vanMankeszien.  

Ook Museum Arnhem bezit maar liefst 44 werken van Jan Mankes. Kijk voor meer informatie op de website: https://www.museumarnhem.nl/

Neem ook een kijkje op de speciale website over Jan Mankes: http://www.100jaarjanmankes.nl/
 

Lees meer ...