Waar ligt de grens tussen activisme en kunst? Hoe zet je het een in voor het ander? Dé kunstenaar wiens werk dit soort vragen oproept, is de Chinese Ai Weiwei. Hij had een ingewikkelde jeugd, met een vader in ballingschap als gevolg van de Culturele Revolutie (1966-1976) en de studentenprotesten in Beijing. Ai Weiwei (nu 65) ontwikkelde zich steeds meer tot iemand die openlijk onderwerpen als corruptie en mensenrechten bespreekbaar maakt. In het gesloten China werd hij hiervoor meerdere keren gearresteerd en in 2011 belandde hij in de gevangenis.
Sinds 2015 ontvluchtte hij het land, waarna hij onder andere in Engeland, Portugal en Duitsland woonde. Zijn werk blijft ondertussen de wereld veroveren. Deze herfst kun je in de expositie ‘In search of humanity’ in Kunsthal Rotterdam zien waarom. Het is de meest volledige tentoonstelling van zijn werk tot nu toe en omvat een indrukwekkend overzicht van Ai Weiwei’s carrière, die inmiddels ruim vier decennia omspant. Opvallend is de grote diversiteit in vormen en genres die hij gebruikt, om zijn denkbeelden en ideeën tentoon te spreiden. Er zijn schilderijen, maar ook werken van Lego-steentjes, sculpturen, foto’s, video’s, installaties en readymades. Gemene deler is, ondanks alles, een zoektocht naar menselijkheid en een betere toekomst. Hierin hebben we, aldus de kunstenaar, allemaal een verantwoordelijkheid. Want, zoals hij zelf zegt: ‘Can a civilization that is built on the misfortune of others carry on forever?’
Zijn visie resulteert bijvoorbeeld in Forever Bicycles (2003), een sculptuur van stuurloze fietsen: symbolisch voor het feit dat je niet altijd zelf bepaalt waar je naartoe gaat, en een verwijzing naar het dominante Chinese regime. Ook bijzonder is Sunflower Seeds (2010), een vloer met ruim honderdduizend handgeverfde porseleinen zonnebloempitten die doet denken aan het ‘Made in China’ label. En After the Death of Marat (2018), waarin met Lego-steentjes een verdronken vluchteling wordt geportretteerd. Daarnaast maken de objets trouvés indruk: alledaagse voorwerpen die een nieuwe betekenis krijgen. Van de loopband van Julian Assange, een beeld dat zijn uitzichtloze situatie weerspiegelt, tot een met geheime Amerikaanse documenten gevulde speelgoedpanda. Op deze manier worden politieke onderwerpen zichtbaar, is het achterliggende idee, om te voorkomen dat we er te zeer aan gewend raken in een door nieuwsberichten overspoelde maatschappij.
Natuurlijk zien we ook de foto’s waar velen hem van kennen: met opgestoken middelvinger naar internationale monumenten en machtsymbolen. Juist in de huidige maatschappij, waarin democratie steeds meer onder druk staat, geeft het werk stof tot nadenken. Een tentoonstelling die toont hoe krachtig kunst kan zijn, met werk van een man die ondanks alles niet opgeeft en zijn creativiteit blijft inzetten.
Ai Weiwei – In search of humanity
Kunsthal Rotterdam
30 september 2023 – 3 maart 2024
Meer lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
