beelden aan zee Archives

Museum Beelden aan Zee ontvangt een schenking van 22 beelden van Hans Arp en wordt zo in een klap de aangewezen plek voor onderzoek naar deze toonaangevende avant-garde kunstenaar. En om de gipsen beelden te tonen aan het publiek – een primeur.

Op het unboxing-filmpje is the zien hoe grote kisten op wieltjes naar binnen worden gereden. Vanaf de vrachtwagen op het plein voor Museum Beelden aan Zee naar de gipsotheek in het hart van het museum. Gehandschoende medewerkers openen de deksels en onthullen de inhoud van de kostbare lading: 22 sculpturen van Hans Arp, gratis aan huis bezorgd. Het museum liet het filmpje maken om de bijzondere schenking die ze dit voorjaar ontvingen luister bij te zetten. Want speciaal is het, vertelt Brigitte Bloksma, directeur van Museum Beelden aan Zee. ‘De kunsthistorische waarde van deze schenking is groot. De gipsen van Hans Arp zijn nog nooit getoond aan het publiek; dat is iets wat hij nooit wilde. De kunstenaar zag ze als het centrale element van zijn oeuvre en ze mochten ook niet verhandeld worden. Net als andere musea hadden wij deze gipsen dus nooit kunnen verwerven.’

Wereldwijd

De Duits-Franse avant-garde kunstenaar Hans Arp (1886- 1966), ook bekend als Jean Arp, was dichter, schilder en beeldhouwer. Hij was begin vorige eeuw een van de oprichters van de Dada-beweging en wegbereider van de abstracte kunst en het surrealisme. In 1954 kreeg Arp op de Biënnale van Venetië de Grote Prijs voor de Sculptuur toegekend. Aan het eind van zijn leven waren er overzichtstentoonstellingen van zijn oeuvre in het MoMA in New York en het Parijse Musée Nationale d’Art Moderne (tegenwoordig in Centre Pompidou). En zijn werk is opgenomen in particuliere en museale collecties wereldwijd; in Nederland onder andere in het Kröller-Müller Museum, Kunstmuseum Den Haag en Museum Voorlinden en nu dus in Museum Beelden aan Zee dat hiermee in een klap verreweg de grootste Nederlandse Arp collectie in huis heeft.

De kunsthistorische waarde van de schenking is groot. De gipsen van Arp zijn nog nooit aan het publiek getoond

Hans Arp Museum Beelden aan Zee Tableau Magazine Eline Crijns — Brigitte Bloksma en Lot Fakkeldij bij een van de gipsen uit de schenking van Hans Arp. Foto: Gerrit Schreurs.

Na Arp’s dood is door zijn tweede vrouw de Duitse ‘Stiftung Arp’ in het leven geroepen om de omvangrijke nalatenschap van de kunstenaar te beheren en te zorgen dat deze wereldwijd te zien zal blijven. Een van de doelen van de stichting is het stimuleren van onderzoek naar het werk en de werkwijze van Arp – en zijn eerste vrouw, de Zwitserse kunstenaar Sophie Taeuber-Arp.

Ruim vijftig jaar na zijn dood acht de stichting de tijd nu rijp voor een omvangrijke schenking van werken van Hans Arp. De stichting doneert 220 gipswerken (dat is nagenoeg alles) aan tien musea wereldwijd. Van het Nasher Sculpture Center in Dallas tot het Albertina in Wenen en van de National Gallery of Victoria in Melbourne tot Museum Beelden aan Zee in Den Haag: overal worden de komende tijd kisten met de kostbare gipsen afgeleverd. Het is een slimme zet van de stichting om met deze substantiële schenking op internationale schaal het werk van Arp levend te houden en het onderzoek met een collectieve inspanning voort te zetten.

An offer you can’t refuse?

Waarom is Museum Beelden aan Zee uitverkoren om op het wereldtoneel dat deze schenking beslaat, deel te nemen? Bloksma: ‘Museum Beelden aan Zee richt zich als enige museum in Nederland exclusief op het onderzoeken en tonen van sculptuur. Onze onderzoeksafdeling focust op Nederlandse beeldhouwkunst en vaak in een internationale context. We doen dat onder meer in samenwerking met Universiteit Leiden. Het streven is de beeldhouwkunst levend te houden zowel voor het publiek als voor kunsthistorici. Voor ons is dit project een bestendiging van onze internationale onderzoeksfunctie naar de beeldhouwkunst. Door onze gipsotheek hebben we in het museum veel kennis over het materiaal en geven we onze bezoekers inzicht in het proces van het ontstaan van de moderne beeldhouwkunst. Als mensen een brons zien, realiseren ze zich niet altijd welke voorstudies daaraan ten grondslag liggen: schetsen, wassen beelden en gipsen. De gipsotheek toont die ontwikkeling.’

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

Schenking Hans Arp: preview is nu te zien in de gipsotheek / Arp tentoonstelling 6 maart t/m 1 september 2024 in Museum Beelden aan Zee in Den Haag

‘Sculpturen dragen zoveel persoonlijkheid uit’, zegt Brigitte Bloksma, de nieuwe directeur van museum Beelden aan Zee. Beeldhouwkunst is haar favoriete discipline. ‘Beelden aan Zee is het enige museum in Nederland dat zich volledig richt op de presentatie en het collectioneren van de moderne en hedendaagse sculptuur. Deze positie wil ik graag versterken en verdiepen.’

Een buitenplaats, een particuliere verzameling en een plan. Brigitte Bloksma wist wat haar te doen stond: een soepele transitie om Kasteel Wijlre om te vormen tot een publiek museum met internationale uitstraling. In het Zuid-Limburgse Wijlre slaagde ze daarin met glans en presenteerde ze een breed programma met solo’s van Peter Struycken, Guido Geelen en Giuseppe Penone. Na zeven mooie jaren in het Geuldal was het tijd voor iets anders. De zee lonkte en sinds de lente is Bloksma gestrand in Scheveningen bij museum Beelden aan Zee.

Sculptuur vind ik heel spannend

Tableau Portret Brigitte Bloksma Museum Beelden aan Zee — Jan Meefout, Venus, 1984 (foto Studio Gerrit Schreurs)

VOELBAAR EN ZICHTBAAR

Wat heeft Bloksma met beelden? ‘Sculptuur vind ik spannend. Een beeld is rondom vanuit een oneindig aantal gezichtspunten te bekijken. Als je er omheen loopt toont de kunstenaar je telkens een nieuw perspectief. Ook blinde mensen ‘zien’ beeldhouwkunst door de plasticiteit en het ambacht. Sculptuur heeft de unieke eigenschap voelbaar en zichtbaar te zijn. Beeldhouwkunst is ook altijd in ontwikkeling. Tientallen eeuwen heeft men gebruik gemaakt van een beperkt aantal grondstoffen en technieken; het houwen uit steen, het boetseren van klei, modellen die worden afgegoten in gips of brons. Kunstenaars gingen zichzelf vanaf het einde van de 19e eeuw een steeds grotere vrijheid toestaan. Zowel in materiaalgebruik als onderwerp. Later nog volgt de materiaalkeuze uit het artistieke concept. In sommige gevallen wordt het materiaal zelf tot de essentie van het kunstwerk gemaakt. Zoals Giuseppe Penone dat doet vanuit de natuur en in het bijzonder met bomen. Ook daar zie je dat kunst zoveel persoonlijkheid uitdraagt. Je voelt als het ware de kunstenaar die zijn ziel de wereld in brengt en zichtbaar maakt. Dat heeft soms iets bovennatuurlijks.’

Tijdens haar periode in Wijlre groeide Bloksma’s liefde voor beeldhouwkunst. ‘Daar zie en ervaar je hoe monumentale sculpturen van bijvoorbeeld Ad Dekkers een relatie aan kunnen gaan met de architectuur van de tuin. Die relatie tussen kunst en natuur staat ook centraal in het werk van Giuseppe Licari, mijn laatste solotentoonstelling in Wijlre.’ De overstap van het vredige Limburgse landschap naar het mondaine Scheveningen betekent weliswaar iets nieuws, maar Bloksma ziet het ook als een logisch vervolg op waar zij al mee bezig was. ‘Ik ben met een warm welkom ontvangen door het team en de vrijwilligers. Nu ben ik mij aan het inwerken door met iedereen gesprekken te voeren. Dat gaat vooral over waar we nu zijn met het museum en waar we naartoe gaan.’

We vinden het belangrijk contact te houden met de jongere generatie

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.