Tag: Brugge

Les meer in Tableau Magazine!
 

De helft van alle twintig bekende kunstwerken van Jan van Eyck zal in het Gentse Museum voor Schone Kunsten (MSK) te zien zijn. Die kostbare bruiklenen krijgen versterking van werken uit zijn atelier, kopieën van verdwenen werken en meer dan 100 andere topstukken door tijdgenoten en volgelingen. De absolute publiekstrekkers zijn ongetwijfeld de acht panelen van het gesloten Lam Gods-retabel van Jan en Hubert van Eyck. Die laatste ontwierp het vermoedelijk maar stierf in 1426, zijn broer Jan werkte het verder af. Het Koninklijk Instituut van het Kunstpatrimonium restaureerde deze panelen tussen 2012 en 2016 in het MSK. Bij hoge uitzondering hangen ze in het museum, samen met de voorstellingen van Adam en Eva die nog niet gerestaureerd zijn. De onderste gerestaureerde panelen zijn te zien in de Sint-Baafskathedraal.  
 

De gebroeders van Ecyk leefden in de Bourgondische Nederlanden en wanneer hertog Filips de Goede de Nederlanden verenigt in de jaren 1430 tellen deze gewesten samen ongeveer twee miljoen inwoners. Gent ligt op de drukke handelsroute die Keulen met Brugge, Doornik en Atrecht verbindt. Naast miniaturen, siervoorwerpen, wandtapijten en hoogwaardig laken, passeren exotische producten als specerijen, citrusvruchten, zijde, edelstenen, tapijten en keramiek langs Gent. Die vinden we dikwijls terug in Jan Van Eycks schilderijen die aan het hof van Filips de Goede werkte en illustreren een grote vertrouwdheid met deze luxeproducten. Zijn beheersing van de techniek van olieverf was ongekend en bracht de realistische weergave van licht en stofuitdrukking tot nieuwe hoogten.  

De tentoonstelling begint met de historische context en besteedt vervolgens aandacht aan de mythevorming en receptie van het werk van Van Eyck in de 16e tot de 19e eeuw. De invloed van Jan van Eycks optische revolutie op de schilderkunst is zo groot dat de mythevorming onmiddellijk na zijn dood in 1441 ingang vindt. De kunstenaar wordt een genie genoemd en zijn werk een mirakel. Ter voorbereiding van een publiek toegankelijk museum in het paleis van het Louvre, dat in 1793 opende, roofde Frankrijk in de Nederlanden werk van Vlaamse barokkunstenaars. Pas later tijdens een tweede campagne nam men in Gent de middenpanelen van het Lam Gods en in Brugge Maria met Kind en kanunnik Joris van der Paele mee. Die keerden later gelukkig terug en zijn nu het onderwerp van een mini-Van Eyckexpo in Brugge. Uit de eerste helft van de 19e eeuw dateert Albrecht Dürer voor het veelluik met de Aanbidding van het Lam Gods door Hubert en Jan van Eyck (ca. 1840) door De Noter en Félix de Vigne (1806-1862). Dé grote doorbraak wat de waardering betreft voor de Vlaamse Primitieven is de grote tentoonstelling in Brugge Exposition des primitifs flamands et d’art ancien in 1902.   

 

De eerste monumentale naakten ten noorden van de Alpen vinden we bij Jan van Eyck. Op de tentoonstelling lijkt het wel alsof we Adams elleboog kunnen aanraken. En terwijl Eva’s linkervoet nog steunt op de lijst, overschrijdt Adams rechtervoet letterlijk de grens tussen afbeelding en werkelijkheid. Een andere vernieuwing van de kunst van Jan van Eyck is de wijze waarop hij stadsgezichten schildert en op die manier delen van de realiteit in zijn kunst introduceert.  

 

Eén van de grote verdiensten van de restauratie van het Lam Gods, is het betere inzicht in het lichtspel van de schilders. In het interieur van De Annunciatie komt het licht van drie verschillende lichtbronnen. Er is het licht dat zogezegd binnenvalt vanuit de raamopeningen achteraan links, maar er is ook de raamopening rechts van Maria. Dat stemt overeen met het licht dat daadwerkelijk zo binnenvalt in de Vijdkapel in de Sint-Baafskathedraal waar het Lam Gods oorspronkelijk opgesteld stond.  

In de schilderijen van Jan van Eyck zijn er talrijke verwijzingen naar de beeldhouwkunst zoals bij de twee albasten Johannesfiguren op de buitenluiken van het Lam Gods. Hiermee  toont Jan Van Eyck aan dat de schilderkunst ook in staat is om de werkelijkheid op een plastische manier perfect weer te geven.  

De tentoonstellingsmakers besluiten dan ook terecht dat Jan van Eyck met zijn optische revolutie de kunst die na hem het licht zag enorm beïnvloedde. “Met zijn perfectionering van het medium van de olieverf vervaardigde hij schilderijen die anno 1432 buitenaards moeten geleken hebben. Zijn geraffineerde composities bleven lange tijd zeer invloedrijk. Cruciale factor was zijn onderzoek naar de werking van het licht en de onnavolgbare schildering ervan die bij toeschouwers – toen en nu – een diep gevoel van ontzag ontlokt.”  

 

Van 1 februari tot 30 april brengt het Museum voor Schone Kunsten Gent (MSK) de tentoonstelling Van Eyck. Een optische revolutie. Het gehele programma in Gent vindt je hier.
 

Jan van Eyck in Bruges, Deze tentoonstelling zet twee topstukken van de Bourgondische hofschilder Jan van Eyck in de kijker: Madonna met kanunnik Joris van der Paele en het Portret van zijn echtgenote Margareta van Eyck, 2 maart 2020 tot 12 juli 2020,  Groeningemuseum, Brugge.