Jan Brueghel de Jongere (1601-1678), Bloemencartouche met
de evangelist Johannes (detail)
Van 18 november tot en met 4 december 2022 organiseert Catawiki in samenwerking met Tableau een online premium fine arts veiling: De Eclectic Collector veiling. Deze premium veiling is samengesteld door Catawiki Experts en mede gecureerd door Tableau. Het thema van de veiling is vakmanschap en de focus ligt op het contrast tussen design en oude meesters. We nodigen u hier van harte voor uit!
Onze lezers zijn liefhebbers, verzamelaars en kunstprofessionals. Een groot aantal leest graag onze rubriek veilingen. Het blijkt dat zij steeds vaker via veilingen mooie kunstwerken aankopen. Naast de befaamde veilinghuizen komt Catawiki ook steeds meer in de belangstelling. Het online speuren, bieden en aankopen is inmiddels een algemeen geaccepteerd fenomeen.
Originele Tubular (buisvormige) lounge stoel ontworpen door Franco Albini voor de Triënnale van Milaan in 1933
Catawiki is een digitaal platform opgericht in 2008. Oorspronkelijk was de website een plek voor de verzamelaars om te communiceren en informatie uit te wisselen. In 2011 hebben de oprichters ook een online veilingfunctie geïntroduceerd en deze opengesteld voor iedereen. Daarmee is Catawiki een toegankelijk platform voor iedere kunstliefhebber en kunstprofessional en heeft het inmiddels een brede database van verzamelaars en kunstliefhebbers. Experts beheren alle veilingen om daarmee de kwaliteit van aanbod en verkoop te waarborgen.
Anton von Maron (1733-1808), omgeving van, Portret van een jonge edelman
Dat het wispelturige jaar 2020 ook de internationale kunsthandel en veilingwereld voor grote uitdagingen stelde is nauwelijks nieuws. Interessant is evenwel dat de noodzaak tot aanpassing dikwijls tot nieuwe inzichten en een andere aanpak leidde op het gebied van veilingen. Effecten die blijvend lijken.
Veel veilinghuizen vonden zichzelf opnieuw uit. Zeker 70% van alle veilingen vond online plaats. Bijna 400 online veilingen wereldwijd genereerden tezamen $558 miljoen. Dit is maar liefst drie keer het volume van 2019 en zeven keer de omzet.
Dat bieders weinig schroom kennen via internet te bieden, liet een battle tussen een telefonische bieder en een online bieder zien toen Francis Bacon’s Triptych Inspired by the Oresteia of Aeschylus werd geveild. Het resultaat was een hamerprijs van $84,6 miljoen (Sotheby’s). Verder is ook interessant te zien dat het voor veel bieders geen onoverkomelijk probleem is de lots niet fysiek te kunnen zien tijdens de traditionele kijkdagen van de veilingen. In het ontbreken van deze mogelijkheid werden al vrij snel sinds het begin van beperkingen op inventieve wijze alternatieven geboden. Die mogelijkheden lopen uiteen van virtuele kijkdagen en rondleidingen tot één op één video chats met experts.
Zelfs bijzonder kostbare items werden gekocht op basis van virtuele platforms en dat heeft bij veilinghuizen en bij kopers ongetwijfeld tot een nieuwe mindset geleid. Het van oorsprong Nederlandse veilingplatform Catawiki zet al sinds 2008 in op online met veilingen in tientallen categorieën, waaronder kunst, antiek en design.
NIEUWE THEMA’S
Terwijl Azië als markt voor online veilingen groeit als kool worden ook succesvol nieuwe doelgroepen bereikt. Zo organiseerde Sotheby’s zijn eerste veiling gewijd aan Hip Hop. Eén item sprong bijzonder in het oog: de met kunststof edelstenen ingelegde plastic ‘gouden’ kroon die rapper Biggie Smalls in 1997 (drie dagen voor zijn vroegtijdige dood) voor de lens van fotograaf Barron Claiborne droeg in de legendarische portretserie K.O.N.Y. (King of New York). De fotograaf kocht het voor zes dollar als prop voor de fotoshoot. Op de veiling bracht de door de fotograaf gesigneerde kroon $600.000 op (het drievoudige van de laagste schatting).
Voor een andere groep, de liefhebbers van werk uit de 19e en en vroeg 20e eeuw, in het bijzonder Hollandse Romantiek, was het aanbod in de European & British Art Sale in Londen ongetwijfeld interessanter. In deze veiling, die in de eerste week van december 2020 plaatsvond, werden onder meer zes schilderijen uit een toonaangevende particuliere collectie aangeboden, waaronder een werk van Cornelis Springer, Zuiderspui met de Drommedaris, Enkhuizen. Het olieverfschilderij werd door Springer vervaardigd in 1866 en de meesterlijke weergave van de architectuur, de levendigheid en het uitgebalanceerde lichtspel laten zien dat dit schilderij tot een van de hoogtepunten uit het oeuvre van Springer behoort. Het beeld van de stad Enkhuizen zoals de kunstenaar dat heeft geschilderd is 150 jaar later vrijwel onveranderd.
Behalve schilderkunst kwam ook veel Hollands antiek aan bod op de veilingen. Het is waar dat de opbrengsten van meer algemene antieke meubels en kunstnijverheid uit de 17e, 18e en 19e eeuw zwaar onder druk staan maar goede stukken blijven onverminderd gezocht en voor veiling aantrekkelijk. In Utrecht werd bijvoorbeeld een zeldzame Haagse 17e eeuwse klok geveild op 22 november 2020 in de Timed online veiling bij Veilinghuis Peerdeman. De klok in gezwart houten kast, met opengewerkte vergulde metalen wijzerplaat, geornamenteerd met Bacchus op de hoorn des overvloeds en gesigneerd Arnoldus Bals Fecit Haga, van 48 x 31 x 15cm werd afgehamerd voor €17.920.
In december veilde het Venduehuis Den Haag een doorwrocht zilveren juwelenkistje van de hand van Jacob Feeterse Jr. (1878-1925). Het is uitgevoerd in verschillende technieken waaronder email, niello, open werk en met driedimensionale figurines en werd bewaard met de originele houten houder. Feeterse werd tijdens de Expositie in Parijs in 1900 voor het ontwerp bekroond met de derde prijs. Hamerprijs €42.000.
MODERNE EN HEDENDAAGSE VEILINGEN
Ook met het aanbod van moderne en hedendaagse kunst deed het Venduehuis Den Haag zich gelden. In de Post-War & Contemporary Art Auction, op 14 oktober 2020 viel onder meer Walter Swennen (1946) op met La complainte (gesigneerd met initialen, gedateerd ’90 en getiteld (op de achterzijde). Hamerprijs: €50.000. Twee maanden later, op 15 december 2020, ging bij hetzelfde veilinghuis een bijzonder doek van Isaac Israëls onder hamer in de veiling van Old Master Paintings, Nineteenth Century & Early Modern Art. Het schilderij van een liggend naakt had een hamerprijs van €44.000.
Ook Bonhams deed het goed het afgelopen najaar toen in de Impressionist & Modern Art veiling op 15 oktober 2020 een echt verzamelaarsitem van eigenaar verwisselde. Het surrealistische tweeluik Couple aux têtes pleines de nuages uit 1937 dat Salvador Dali vervaardigde, werd verkocht voor voor £ 8.171.062 inc. premium.
VOORUITBLIK VEILINGEN VOORJAAR EN ZOMER 2021
(alle data onder voorbehoud) Bij het Venduehuis Den Haag staat een Post-War & Contemporary Art Auction, gepland op 14 april 2021 (kijkdagen eraan voorafgaand) met onder andere de sculptuur Mountain van Shinkichi Tajiri en een vroeg werk van Armando. Intussen wordt bij Christie’s grote internationale belangstelling verwacht voor de veiling met Oude Meesters en Impressionisten uit de Franz Koenigs collectie en voor de surrealisten uit de Frans-Braziliaanse collectie Hersaint op 9 maart. Het hart van menig kunstverzamelaar maakt een sprongetje als vermaarde privécollecties, als deze op de markt komen.
De multidisciplinaire verzameling van de bankier en collectioneur Franz Koenigs (1881-1941) omvat kunstwerken uit de 15e tot de 20e eeuw. De collectie wordt door Christie’s in opdracht van de nazaten van het echtpaar Koenigs-Von Kalckreuth dit jaar in delen geveild. Koenigs was een vernieuwende en creatieve verzamelaar in de traditie van de Renaissanceverzamelaar en bracht in totaal 2800 werken bijeen. Het deel van de collectie dat onder de hamer komt bestaat uit werken van Meindert Hobbema, Paul Cézanne, Henri Toulouse-Lautrec. Van de laatste bijvoorbeeld het meesterlijke olieverfportret Miss May Milton (1895, schatting $500.000-800.000) en zijn beroemde lithografie La Grande Loge (1897). Maar ook Jacob Isaacsz van Ruisdael’s De toren van Kostverloren aan de Amstel (schatting £500.000-800.000), een keukeninterieur van Adriaen Jansz van Ostade en een schilderij van Henri Rousseau.
Verder zullen in deze veiling drie belangrijke surrealistische werken worden aangeboden zoals een groot schilderij van René Magritte uit 1959 dat na 50 jaar opnieuw op de markt komt. Op het doek van museale kwaliteit figureert de raadselachtige man in bolhoed die veelvuldig in Magrittes oeuvre voorkomt. De verwachte opbrengst beloopt 10 tot 15 miljoen Britse Pond. Andere belangrijke lots uit het Surrealisme in de veiling zijn schilderijen van Joan Miró en Max Ernst. Daags erna komt in het kader van de veiling The Mind’s Eye: Surrealist Sale op 10 maart 2021 werk van Leonor Fini (1907- 1996) en Leonora Carrington (1917-2011) voorbij bij Bonhams. Overigens zal Christie’s tot het plezier van veel verzamelaars in Amsterdam weer Oude Meesters, 19e eeuws en Moderne Kunst gaan veilen in een nieuwe Made in Holland veiling. Deze veiling zal een online veiling zijn met kijkdagen. Naar verwachting zal de veiling de laatste twee weken van juni 2021 plaatsvinden en ongeveer 50 schilderijen van Nederlandse kunstenaars tonen.
Michiel Vliegenthart (1966) werkt voor een internationaal veilinghuis als expert 19e-eeuwse schilderijen, prenten, tekeningen en aquarellen.
Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van veilingnieuws? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!
In retrospectief zien we dat de gesigneerde kunstwerken van de grote namen, vervaardigd in hun karakteristieke stijl en met solide herkomst het nog immer goed of zelfs béter doen in de grillige kunstmarkt van vandaag. De concurrentie op de high-end veilingmarkt is feller dan ooit en om unieke kavels te kunnen opnemen zien veilinghuizen zich vaak genoodzaakt ambitieuze schattingen te doen, en geven zij niet zelden hoge garanties op de opbrengsten.
Oude meesters
Niettemin verkoopt goede kunst zichzelf. Zo trok Christie’s de aandacht van verzamelaars van oude meesters met een zeldzaam schilderij van de kunstenares Michaelina Wautier (1617-ca. 1682) die in de Zuidelijke Nederlanden actief was en wier oeuvre zeer klein is. Dit doek Jonge man met pijp uit een Nederlandse collectie werd in mei in de Old Masters Sale in New York geveild. Het was slechts het zesde doek van Wautier dat ooit op een veiling kwam en met een hamerprijs van $ 759.000,-het duurste werk ooit van haar hand. Minstens zo begerenswaardig bleek een onbekend portret van Raden Mas Jodjana door Isaac Israëls (1865-1934) dat bij Christie’s in Hong Kong onder de hamer kwam. Het schilderij werd in 1916 door een Nederlandse adellijke familie bij de kunstenaar aangekocht en is sindsdien in hetzelfde bezit gebleven. Het manshoge portret ging naar een verzamelaar in het Verre Oosten. De hamerprijs van €500.000,- is een record voor een Indonesisch werk van zijn hand. Het bewijst dat de wereldmarkt voor hoogwaardige kunst met een Indisch thema nog steeds zeer sterk is.
Isaac Israells, portret van Raden Mas Jodjana, olieverf op doek, 220 x 110 cm
Monet in Venetië
Sotheby’s boekte een fraai resultaat met Le Palais Ducal van Claude Monet dat met de accuraat gebleken schatting van £ 20.000.000,-à£30.000.000,- werd verkocht voor £ 27.534.000,-. Het uit 1908 daterende schilderij is door Monet gemaakt tijdens een verblijf van drie maanden in Venetië, zijn enige bezoek ooit aan deze stad. De kunstenaar arriveerde er op 1 oktober van dat jaar en verklaarde direct dat zijn omgeving ‘te mooi om te schilderen’was. Niettemin, en gelukkig maar, weerhield het Monet er niet van om tijdens deze trip bijna veertig werken te produceren. Het doek is sinds 1925 in het bezit van dezelfde familie, nazaten van een Berlijnse zakenman. De verkoop ervan vormde een uitgelezen kans voor verzamelaars een werk van deze kwaliteit te verwerven en-zo aantrekkelijk voor zowel kunsthandel als verzamelaar – ‘marktfris’. Veel positieve belangstelling vanuit de kunsthandel, museale wereld en verzamelaars was er voor Mark Rothko’s Untitled uit 1960 dat Sotheby’s in mei in New York veilde namens het San Francisco Museum of Modern Art (SFMoMA), ten bate van het aankoopfonds en dat werd afgehamerd voor $ 50.095.250,- .
Nederland
Ook de Nederlandse veilinghuizen ondervonden volop belangstelling. ‘s Lands oudste veilinghuis, het Venduehuis der Notarissen in Den Haag, liet zien opnieuw een belangrijke speler op de internationale veilingmarkt te zijn met een werk uit de omgeving van Joachim Patinir: A panoramic landscape with Saint Christopher uit de collectie S. Nijstad, met een hamerprijs van € 125.000,-.
Onder de hamer van het actieve Utrechtse veilinghuis Peerdeman kwam op 31 maart 2019 een Chinees porseleinen kwispedoor met Amsterdams bont decor van rokende mannen en slaven, gemaakt in de eerste helft van de 18e eeuw, met het eclatante resultaat van €20.480,-. Eén van de vele hoogtepunten in de Modern en Contemporary Art bij Veilinghuis AAG was een reliëf van papier-machévan de Nederlandse kunstenaar Jaap Egmond (1913-1997) uit 1979 getiteld KQ met een resultaat van €11.000,-.
Kwispedoor verkocht bij Veilinghuis Peerdeman
Ontwikkeling kunstmarkt
Waar de online kunstmarkt het afgelopen decennium al bijzonder sterk groeide, steeg het marktaandeel vooral in het afgelopen seizoen nog meer. Het spanningsveld van het offline kunst kopen-bij de traditionele veilinghuizen-versus online kunst kopen nam toe. Steeds meer kunstkopers geven blijk van een voorkeur voor het vanuit de leunstoel browsen door een schier oneindig internationaal aanbod en het online aankopen: de online kunstmarkt groeide wereldwijd naar 18 procent (bron: onderzoek Hiscox, www.theartnewspaper.com) en is inmiddels goed voor een bedrag van 26 biljoen dollar. Van de ondervraagden meldt 79 procent in het afgelopen jaar meer dan één keer kunst online te hebben gekocht. 29 procent van de Millennials geeft zelfs aan online kunst kopen te verkiezen boven offline.
In dit verband is het interessant te zien dat veel traditionele veilinghuizen die zich aanvankelijk sceptisch en aarzelend op de vlakte hielden zich nu snel aanpassen aan deze niet meer te stuiten ontwikkeling. Evenwel is de menselijke behoefte aan het fysiek kunnen zien, voelen en ruiken van kunstwerken een gegeven en ligt het in de verwachting dat het traditionele bezoek aan kijkdagen, kunsthandels, galeries en antiquairs nooit volledig naar de achtergrond zal verdwijnen. Het van oorsprong Nederlandse online veilinghuis Catawiki speelde succesvol in op deze ontwikkeling. Deze pionier richt zich op collectables in de meest uiteenlopende verzamelgebieden, waaronder ook kunst en antiek. Het groeide in slechts elf jaar tijd uit tot een dominante speler die wekelijks 300 veilingen houdt waarin circa 50.000 items, gecureerd door 200 experts hun weg naar nieuwe eigenaren vinden.
In dit verband is interessant te melden dat Sotheby’s in april 2018 de commissie voor veilingen die online-only zijn verlaagd en dat in oktober 2018 Barneby’s het online taxatiebureau ValueMyStuff verwierf. Noemenswaardig is verder de over-name van Sotheby’s door BidFair USA, een bedrijf van de Frans-Portugees-Israëlische media- en telecomondernemer Patrick Drahi. Door de overname, waarmee 3,3 miljard euro is gemoeid, verdwijnt het veilinghuis van de beurs en komt weer in privébezit.
Vooruitblik nieuwe veilingseizoen
september 2019 - 2020
Er ligt een boeiend en veelkleurig veilingseizoen in het verschiet en in de opmaat ervan zijn al vele bijzondere objecten met veelal een Nederlands aspect te melden. Veilinghuis AAG te Amsterdam organiseert in oktober A Collector’s Choice met juwelen, zilver, Aziatica en antiek. Eén van de topitems van de veiling is een paar 18e-eeuwse Nederlandse zilveren sauskommen uit het bezit van een Nederlandse adellijke familie, gemerkt Isacq Samuel Busard, Den Haag, 1735. Een vergelijkbaar paar, maar met een jaarletter 1734 is geïllustreerd in Jet Pijzel-Domisse, Haags Goud en Zilver, Gemeentemuseum The Hague/ Waanders Uitgeverij Zwolle, 2005, p. 242, nr. 40. Te verwachten opbrengst €8.000,- à€12.000,-.
Isacq Samuel Busard, een paar zilveren sauskommen, Den Haag, 1734, 21 cm lang, 955 gram
Het Venduehuis der Notarissen in Den Haag biedt in de Post-War & Contemporary Art Auction op 16 oktober 2019 het werk O Limite van de Braziliaanse kunstenaar Beatriz Milhazes (1960) aan. Haar doorgaans in levendig coloriet uitgevoerde abstracte werk is een ‘huwelijk’van zowel de Braziliaanse als de westerse modernistische schilderkunst, wat een boeiend en vooral kleurrijk resultaat oplevert. Milhazes zegt er zelf over dat Henri Matisse, Piet Mondriaan en Tarsila do Amaral haar primaire inspiratiebronnen vormen. Het schilderij uit 1997 werd door de moeder van de huidige eigenaar aangekocht bij Galerie Barbara Farber. Te verwachten opbrengst €40.000,- à€60.000,-.
Beatriz Milhazes, O Limite, 1997, acryl op doek, 80 x 59 cm, Courtesy Venduehuis der Notarissen
Op 27 oktober 2019 zal bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht onder de hamer komen een schilderij van de oriëntalist Marius Bauer (1867-1932), Benares. De herkomst is kunsthandel E.J. van Wisselingh & Co., genummerd 1318x, en in 1933 tentoongesteld in de Eere tentoonstelling M.A.J. Bauer in het Stedelijk Museum Amsterdam, 1933, genummerd 263, en later in het Stedelijk van Abbemuseum te Eindhoven. Te verwachten opbrengst €5.000,- à€7.000,-
Ook veilinghuis Van Zadelhoff te Hilversum houdt dit najaar op 9 en 10 september een algemene veiling waarin verschillende objecten uit een adellijke herkomst zijn opgenomen waaronder zilver, damasten tafellinnen en familieportretten.
Tevens worden in deze veiling zeldzame originele handschriften van de stadhouder van Friesland en Groningen Johan Willem Friso Prins van Oranje en van koning-stadhouder Willem III (uit 1689) aangeboden.
Catawiki komt dit najaar van 20 tot 29 september met een reeks Exclusieve Kunstveilingen waarin moderne en 19e eeuwse kunst, oude meesters, oude prenten, zilver, keramiek en van 6 tot 15 september en 20 tot 29 september antiek.
Bij Sotheby’s vindt op 19 november in Londen de veiling Contemporary Curated met onder meer een werk van de Nederlands beeldende kunstenaar Jan Schoonhoven (1914-1994) getiteld R80-1, gemaakt in 1980. Met een verwachte opbrengst van £40.000,- à£60.000,-.
Jan Schoonhoven, R 80-1, 1980, karton en latex verf op hout, 55 x 40 cm
Eveneens bij Sotheby’s-tijdens de veiling van Impressionist & Modern Art in New York (USA) in november-zal het schilderij van de Franse modernist Auguste Herbin (1882-1960), Rue en Corse worden geveild. Met een verwachte opbrengst van $ 200.000,- à$ 300.000,-
Christie’s veilt op 25 en 26 november 2019 Post-War & Contemporary Art voor de vijfde opeenvolgende keer in de Zuiveringshal op het Westergasterrein in Amsterdam. De kijkdagen beginnen op 22 november en trekken altijd veel publiek. Eén van de aantrekkelijke items is een werk van Erwin Olaf (1959) getiteld The Hairdresser (2004). De verwachte opbrengst is €6.000,- à€8.000,-. Daarnaast is het kleurrijke Fries landschap van Gerrit Benner (1897-1981) te zien, met een geschatte prijs van €25.000,- à€35.000,-.
Gerrit Benner, Fries landschap, olieverf op doek 80 x 100 cm
