Curator Centraal Museum Laurie Cluitmans:
‘Wat ik het liefste doe? Tentoonstellingen maken!’
Hoe ben je in de kunstwereld terecht gekomen? ‘Tijdens mijn studie Kunstgeschiedenis aan de UvA kwam ik al snel terecht bij Simulacrum, het tijdschrift voor kunst en cultuur van de UvA. Ik richtte mij vrijwel direct op de hedendaagse kunst.’
Tijdens je studie ging je werken bij Galerie Fons Welters. ‘Ik had een baantje nodig om mijn studie te betalen. Dat werd dia’s inscannen. Ik ben als het ware opgeleid door Fons. En de kunstenaars van de galerie hebben mij ingewijd in de hedendaagse kunst. Dat puur actuele kregen we niet bij de studie maar wel hier in de praktijk. Ik ben bijna elf jaar gebleven. Ik groeide er echt in en ging steeds meer zelf tentoonstellingen maken en intensief samenwerken met jonge en gevestigde kunstenaars. Dan leer je over de praktijk en ga je bepalen wat echt belangrijk is in de volgende solo. Waar gaan we het werk van onze kunstenaars laten zien en hoe communiceren we dat.’
En plotseling was je gallery director! ‘Een logische ontwikkeling. Bij Fons leerde ik alles over de artistieke praktijk, zowel inhoudelijk, praktisch als financieel. En het mooie is: elke keer moet het maatwerk zijn. Met elke kunstenaar duik je weer een heel eigen wereld in.’
Hoe positioneer je een kunstenaar? ‘Een complexe vraag. Je helpt mee zijn weg te vinden in het culturele landschap. Je creëert een netwerk van mensen die hem verzamelen, die hem tonen, die over hem schrijven. Je zorgt dat er solo’s zijn. Je biedt context door hem in een groepstentoonstelling te plaatsen. Je toont het werk op beurzen. Dat zijn belangrijke podia om het werk verder te brengen. Verder speelt digitale exposure steeds meer een rol van betekenis.’
Toen kreeg je de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek. ‘Die wordt uitgereikt door o.a. het Stedelijk Museum, Melly, De Appel en Belgische partners. Ik was al langere tijd geïnteresseerd in beeldentuinen en had een essay geschreven over de tuin van Derek Jarman in Dungeness en Ian Hamilton Finlay bij Edinburgh. Dit leidde vervolgens tot een verblijf en onderzoek bij CCS Bard in New York, mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds. Uiteindelijk komt er een groepstentoonstelling in het Centraal Museum in de zomer van 2021: De Botanische Revolutie.’
Waar gaat die expositie over? ‘De tuin als microkosmos. Niet als toevluchtsoord maar als een plek waar de wereld zich manifesteert. Dat idee is onder andere gebaseerd op een essay van Gerrit Komrij over de noodzaak van tuinieren. Hij vertelt daarin over de relatie tussen de geschiedenis van ideeën met de vormgeving van tuinen. Zie het als een pleidooi om die relatie aan te halen en de tuin te vieren. We kijken vanuit de hedendaagse kunst naar wat het fenomeen tuin vandaag de dag betekent vanuit het perspectief van klimaatverandering. De kunstenaars die wij brengen denken op hele nieuwe manieren na over hoe we met de aarde om kunnen gaan.’
Inmiddels ben je hier drie jaar curator hedendaagse kunst. ‘Bij de galerie had ik het gevoel dat ik was uitgeleerd. Het was tijd om de vleugels uit te slaan. Soms moet je een radicale stap zetten met een onzekere toekomst en zien waar het schip strandt. Als conservator ben ik enerzijds bezig met tentoonstellingen maken en anderzijds de collectie lezen, begrijpen en aanvullen.’
Hoe zie jij de rol van het museum als discussiehuis in de maatschappij? ‘Ik vind het belangrijk om actuele onderwerpen aan te snijden. En die te bespreken met allerlei doelgroepen: met een tentoonstelling, een publiek programma, publicaties, workshops en educatieve programma’s. Dan kun je gesprekspartners met elkaar verbinden. Op die manier willen we een breed en gevarieerd publiek in contact brengen met kunst en cultuur.’
Zijn we op de goede weg met de herijking van morele waarden? ‘De cultuur die wij laten zien komt voort uit een specifiek perspectief. Dat zegt iets over hoe we vandaag de dag met elkaar samenleven. Zo kijken we in het verleden om te zien wat er niet klopte. Daar moeten we dan iets mee doen. Werken weghalen of van context voorzien? Verwijderen is niet per se de oplossing. Juist zorgen dat het gesprek plaatsvindt is nu belangrijk.’
Waar ligt voor jou de uitdaging? ‘Voor mij is het belangrijk kunstenaars uit te nodigen die werk maken dat aansluit op onze collectie, bijvoorbeeld de modernisten met abstracte schilderkunst. Werk dat tegelijkertijd op zichzelf kan staan en recht van spreken heeft en betekenis.’
Heb je nog wel tijd om te publiceren? ‘Jazeker, ik maak catalogi, zoals over Jessica Stockholder met Stuff Matters. Op dit moment werk ik aan de publicatie bij de tentoonstelling De Botanische Revolutie die gepland staat voor zomer 2021. Echt heerlijk om deze publicaties te maken. Verder maken we solo presentaties in onze ‘Annex’ ruimte waar we een blik werpen op verschillende thema’s.’
Wat staat er in deze tijden urgent op de agenda? ‘Het is natuurlijk een lastige tijd. De deuren moesten meermaals sluiten vanwege corona en we zijn onder andere bezig te onderzoeken hoe we het publiek alsnog kunnen bereiken. De prognoses qua bezoekersaantallen zijn vanwege corona niet zoals we hadden verwacht. Wat we missen aan inkomsten van bezoekers, dat is echt gigantisch. De personeelskosten zijn dat ook. Nadenken over een onzekere toekomst is lastig. Desondanks zien we als stabiel museum de toekomst positief tegemoet.’
Zaaloverzicht `Stuff Matters` door Jessica Stockholder in Centraal Museum