column design Archives

Veel uitstel en ook regelmatig afstel, dat typeerde het afgelopen halfjaar wat betreft presentaties, tentoonstellingen en beurzen in de designwereld. Een paar mooie tentoonstellingen werden verlengd maar voor veel culturele instellingen, kunstenaars en ontwerpers was het vooral teleurstellingen incasseren en ook een flinke dosis geduld hebben.

Een groot aantal nationale en internationale beurzen werd helemaal afgeblazen. De schrik zat er binnen de designwereld goed in en met name solisten en kleinere studio’s zagen zich geconfronteerd met een inkomstenstop. Opdrachtgevers trokken zich terug, marketingbudgetten werden bevroren, musea zaten zelf in zwaar weer en er waren geen presentatieplekken waar je verzamelaars tegen het lijf kon lopen.

Creatieve sector

De sector zou de creatieve industrie niet zijn als er niet links en rechts samenwerkingsverbanden werden gezocht en nieuwe initiatieven ontstonden. De jonge kunstbeurs Unfair veranderde prompt in een museum waardoor ze in ieder geval open konden. Niet met de gedroomde bezoekersaantallen, maar the show must go on en op deze manier konden trouwe fans toch cultuursnuiven. De opzet van Amsterdamse designfestival GLUE was bij voorbaat al coronaproof. Designers, ondernemers en instellingen in de stad werden begin september op een slimme manier middels een plattegrond verbonden en stelden een lang weekend hun deuren open. Het altijd inspirerende Lloyd hotel was een van de design hubs en bood ruimte aan verschillende vormgevers zoals Ruwe Bolster, Fields en Carina Riezebos. Ontwerpers die eigenlijk hun zinnen op Milaan hadden gezet presenteren hun werk nu veel dichterbij huis. Zo toonde BIG ART in de afgelopen editie een opvallende kleurrijke installatie van designduo Rive Roshan, die eigenlijk haar primeur op de Salone del Mobile zou beleven. Met name de evenementen met een internationaal profiel hebben het te zwaar, want veel buitenlandse deelnemers en bezoekers laten het logischerwijs afweten. Een belemmering vormde dat gelukkig niet overal, de Dutch Design Week organiseerde een afgeslankte versie waardoor liefhebbers in Eindhoven toch hun designhart op konden halen.

Seet van Hout, Blumenzucht, 2018-2020, serie van kleine unieke schilderijen, 13x18cm

Wat deze crisis betekent voor de hele creatieve sector zal op lange termijn duidelijk worden. Voor nu lijkt de interieur business, net als de huizenmarkt en de vastgoedwereld, er niet onder te lijden. Integendeel. We spenderen immers allemaal meer tijd thuis en willen van dit huis dan wel optimaal kunnen genieten. Nu we minder vaak en minder makkelijk op vakantie gaan, een restaurant bezoeken of een filmpje pakken wordt thuis de plek waar je inspiratie zoekt en wilt ontspannen. Wonen en werken vloeien daarbij steeds meer in elkaar over, wat betekent dat de functionaliteit van het interieur wordt uitgebreid met de meubels en praktische tools die hierbij horen. De grote interieurlabels als Lensvelt en Hay hebben niet te klagen. En zij besparen intussen op de kosten die de internationale beurzen met zich meebrengen. Maar voor kleinere interieurwinkels en designgaleries is het een ander verhaal. Zij zijn meer en meer afhankelijk geworden van e-commerce nu het directe contact met de klant lange tijd ontbrak. Het aantal webshops is daardoor weer toegenomen en online platforms zoals We Like Art en Post Modern doen goeie zaken. Want tijd hadden we allemaal even in overvloed.

Chris Kabel, Hidden Colors, 2018, gesigneerd en genummerd wandobject, 17×12 cm

Extra Large

Ook kunstenaars en ontwerpers in de designwereld hebben niet stilgezeten, niet eerder was de productie van nieuw werk en vernieuwende concepten zo hoog. Op de afstudeershow van de Rietveld Academie vertaalde zich dit in veel monumentale installaties. De nieuwste generatie pakte opvallend groots uit. De enorme schilderijen van Sanne van Balen van de Gerrit Rietveld Academie en de XL illustraties op textiel van Vere van der Veen zijn hier een mooie voorbeelden van. De belangrijkste vraag is nu waar zij hun werk het komende jaar kunnen presenteren. Vooral voor de jongste generatie ontwerpers is dit essentieel, zij zijn afhankelijk van een nieuw netwerk, en hebben een lanceringsplatform met bijbehorende pers en publiek nodig. Als er weer een beurs, evenement of graduation show plaatsvindt ga dan vooral kijken. En plan een paar keer een studiobezoek. Er is zoveel nieuws te zien in de designwereld.

Anne van der Zwaag is curator, publicist en eigenaar/directeur van designbeurs OBJECT en kunstplatform BIG ART. Ze maakt grote tentoonstellingen (o.a. in het Fotomuseum en de Kunsthal), schrijft boeken en columns, adviseert bedrijven en zit in allerlei besturen en adviescommissies. Daarnaast verzamelt ze kunst en design.

Wil je op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van design? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!

Mijn eerste vaste en fulltime baan was in het Centraal Museum waar ik samen met Frans Haks, voormalig directeur van het Groninger Museum, een grote tentoonstelling mocht maken. Frans Haks was een unieke persoonlijkheid die als directeur in Groningen een markant museum neerzette, waarin allerlei bekende en onbekende kunstvormen en kunststromingen een plek kregen. Haks had een hekel aan hokjes en combineerde high en low art naar hartelust in een tijd dat dit nog heel ongewoon was. Voor mij was Frans een leermeester die me wegwijs maakte in de klassieke, moderne en eigentijdse kunst. Samen werkten wij aan de tentoonstelling NEO waarin neostijlen in de beeldende kunst, vormgeving en architectuur maar ook mode, muziek en film van 1750 tot nu op een speelse manier werden gepresenteerd.

Citeren uit het verleden

Niet alleen de klassieke vormentaal is sinds de ontdekking van Pompeï in de 18e eeuw veelvuldig gebruikt, ook vormen uit de gotiek, renaissance, barok en rococo zie je vandaag de dag voortdurend in onze beeldcultuur terug. Iconische gebouwen, schilderijen en sculpturen worden op verschillende manieren gekopieerd, getransformeerd, verkleind en vergroot. In de beeldende kunst, in de kunstnijverheid, maar zeker ook in het interieur zijn historische stijlen een belangrijke inspiratiebron. Met het grote verschil dat de kloof tussen kunst en kitsch, echt en nep, smaak en wansmaak, origineel en kopie zo goed als is opgeheven.

Een van de bekendste voorbeelden in designland is de Nederlandse topontwerper Marcel Wanders, zijn werk zit vol stijl- en beeldcitaten uit de kunstgeschiedenis. Collectieve herinneringen en vertrouwde vormen appeleren aan onze hang naar het verleden. De barok wordt vaak genoemd in relatie tot de ontwerpen van Wanders, maar dat geeft een te eenzijdig beeld van zijn werk, dat eveneens vol zit met verwijzingen naar het surrealisme en expressionisme. Soms betreft het hele letterlijke historische citaten dan weer archetypische vormen. Wanders’ werk is herkenbaar en toch verrassend door de toepassing van innovatieve technieken in combinatie met zijn experimenteerdrift.

Ontwerpbureau Nightshop, Tripoli Cabinet, 2016

Italiaans design

Mooi om te zien hoe hergebruik van bestaande stijlen steeds weer tot fantasierijke ontwerpen leidt. Het werk van Italiaanse designer Piero Fornasetti geboren in Milaan in 1913 blijft wat dat betreft actueel. Met uitbundige decoraties tilde hij alledaagse gebruiksvoorwerpen naar een hoger niveau waarbij de antieke oudheid en het surrealisme vaak als inspiratie dienden. Een ‘klassieker’ is inmiddels de meubelserie Architectura uit de jaren vijftig, waarvan zich een prachtig exemplaar in het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen bevindt. In diezelfde stad stuitte ik een aantal jaar geleden op het werk van het jonge designduo Nightshop. Nightshop (intussen geen duo meer) geeft neutrale kantoormeubelen met gedetailleerde lijntekeningen een totale make over. Het is een kunstzinnige reflectie op iets dat als slechte smaak wordt gezien, zoals Nightshop het zelf omschrijft. Saaie kasten en tafels worden designobjecten die qua look en feel, en in filosofie, in de buurt van een Fornasetti komen. Echte collectors items die in een klassiek én in een eigentijds interieur niet misstaan. Alessandro Mendini, die andere Italiaanse grootmeester omarmde het verleden ook op een eigenzinnige manier. Zijn werk is deze winter te zien op de grote overzichtstentoonstelling Mondo Mendini in het Groninger museum. In 1978 ba-seerde Mendini een reeks stoelen op bestaande modellen van beroemde ontwerpers zoals Gerrit Rietveld. Een serie klassieke designs in een eigentijds jasje, die inmiddels zelf iconisch zijn geworden. Hetzelfde geldt voor de reeks stoelen van de postmoderne architect Robert Venturi, geïnspireerd op historische stijlen als de gotiek en de art deco. Of het koffie- en theeservies dat Charles Jencks voor Alessi ontwierp, met expliciete verwijzing naar de klassieke oudheid. Stuk voor stuk reflecties op het verleden die intussen deel uitmaken van de canon.

Nynke Koster, Elements of Time-Art Deco, 2018

Het werk van ontwerper Nynke Koster zou hiertussen niet misstaan. Zij maakt afdrukken van architectonische details door ze in te smeren met vloeibaar rubber waar ze vervolgens een mal van fabriceert. In deze mal giet ze een verende kunststof waar je wanneer deze is opgedroogd op kunt zitten. Deze krukjes uit de collectie Elements of Time houden zo het midden tussen kunst en design, objecten om naar te kijken en objecten om te gebruiken. Koster onderzoekt in haar werk ornamenten uit verschillende stijlperiodes en geeft een nieuwe identiteit aan het bestaande. Heden en verleden komen samen in limited editions die klassiek ogen maar van uiterst eigentijds materiaal zijn gemaakt. Neo betekent nieuw maar verwijst in kunst en design veelal naar het hergebruik van iets dat al bestaat. Wat vroeger misschien een specifieke kunststroming of exclusieve bouwstijl betrof, vindt dankzij neostijlen al eeuwenlang de weg naar het interieur en dus naar ons huis. Het postmodernisme viert weer hoogtij en het eclecticisme is helemaal hot. Lang leve het verleden!