Dutch Design Archives

Het werk van Elise Luttik is niet herkenbaar aan een handschrift, toont geen iconische vormentaal, terugkerend materiaal of kleurenpalet. Maar het is altijd conceptueel sterk, met speelsheid, plezier en functionele kracht met een autonome insteek. Het is goed door dacht in gebruik én in constructie en technologie. Het past daarmee in de traditie van Dutch Design.

Elise Luttik: ‘Dit jaar was mijn werk niet te zien op de prestigieuze beurs voor design in Milaan. En dat heeft een flinke verandering bewerkstelligd in mijn praktijk. Het jaar 2023 kenmerkt zich nu al door een enorme ideeënproductie. Voorheen was ik gedreven door business; verkoopkanalen vinden, prijsbepaling, welke leveranciers van materialen, een prototype maken, mediabereik en klantcontact. Dat laat ik nu los en ik pak de ruimte om meer te ontwerpen. In veelheid en in vrijheid stromen de concepten uit me. Er is meer ruimte voor experiment. Zo voelde ik de behoefte met textiel te werken, met emotie, zachtheid en tactiliteit. Door stoffen te naaien maakt het materiaal zelf plooien en vormen. Dat is heel anders dan wanneer ik een vorm aan een object opleg. Het zijn mooie verrassingen.

Een stoel die je omhelst, daarin kun je echt ontspannen en je gedachten vrij laten dwalen. Daar zou ik oprecht zelf gelukkiger van worden

Elise Luttik Dutch Design Tableau Magazine — Luttik: ‘De transparante Prismania Chair (2016) is zowel artefact als stoel. Op het ene moment kun je hem nauwelijks zien, zet nog een stap en hij toont je alle kleuren van het spectrum.’ (Foto: Lisa Klappe)

Met meer creëren bereik je meer

Voor een designbeurs werk je zelf je ontwerp helemaal uit tot een reproduceerbaar product. Dan gaat de ingenieur in mij aan: welk materiaal past, wat is de beste productiemethode, hoe is het handig te assembleren. Nu stop ik na het bedenken van het concept. Door vanaf dat punt een samenwerking met een producent aan te gaan om tot een uitgewerkt product te komen, creëer ik méér en vrijer werk.

Deze omslag kwam door het inzicht dat ik eigenlijk het liefst met het ontwerpen van meubelstukken bezig ben en daar nog weinig tijd voor overhield. Doordat mijn Chester Chair – de klassieke Chesterfield sofa herontworpen voor aan de eettafel, met de zachtheid van een kussen in hout – werd opgenomen in de collectie van Satelliet Originals, zag ik een mogelijkheid voor een andere route. Niet alleen het ontwerpen, maar ook het proces verloopt nu organisch. Deuren die dicht waren gaan door mijn nieuwe focus nu open. Ineens heb ik die samenwerkingen die ik voorheen met een hele maal voltooid ontwerp probeerde te bereiken.

Ik ben in gesprek met een aantal grote designlabels in Nederland en met het jonge merk Immaginare. Allemaal mooie Nederlandse merken met knowhow. Vaak familie bedrijven met een rijke collectie en in-house productie. Het concept wordt authentieker door de inbreng van hun vakmanschap, de signatuur van het merk of een materiaal waarop hun fabriek is ingericht. Zo wordt mijn werk specifiek op hun lijf geschreven. En ik kan zoveel meer ontwerpen. Nu weet ik: meer creëren werkt beter.’

Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.

Website Elise Luttik
Instagram Elise Luttik

Nederlandse ontwerpers bouwen mee aan het gloednieuwe privémuseum Luma Arles in Zuid-Frankrijk. In een ‘dirty lab’ worden met lokale boeren en ambachtslieden innovatieve biomaterialen ontwikkeld. Bovendien draagt kunst zo bij aan het behoud van een kwetsbaar natuurgebied. ‘Dankzij ons is de architectuur van Frank Gehry een stuk duurzamer.’

Door metalen frames twee weken in de ondiepe zeebaai van de Camargue te leggen hebben zich deze zoutkristallen afgezet’, zegt productontwerper Karlijn Sibbel. Ze houdt een spierwit wandpaneel met kwartsachtige uitsteeksels omhoog van ongeveer vijftig bij vijftig centimeter. Op natuurlijke manier vormt zich zo een lokaal bouwmateriaal dat bovendien 100 procent recyclebaar is De voordelen van deze zouttoepassing in interieurs zijn legio. ‘Het onttrekt vocht aan de lucht en heeft een zuiverende werking. En het is antibacterieel’, somt Sibbel op. ‘Maar vooral, de milieu-impact van de productie is nul. Er is alleen wind, zon en zeewater voor nodig.’
Sibbel ontwikkelde het duurzame paneel in Atelier Luma, een onderzoekslab waar ontwerpers, kunstenaars en wetenschappers samenwerken met boeren en ambachtslieden uit deze Zuid-Franse regio. Het lab is onderdeel van Luma Arles, een prestigieuze kunstcampus die deze zomer opende in de provinciestad Arles. Het is een miljoenenproject van de steenrijke erfgenaam Maja Hoffmann van het Zwitserse farmaceutische imperium Roche. Het meest in het oog springende onderdeel van deze particuliere kunstinstelling is de spectaculaire museumtoren van stararchitect Frank Gehry. Daarnaast zijn de oude locomotiefhallen op het voormalige spoorterrein getransformeerd tot kantoren en expositieruimtes – en is er Atelier Luma dus, gerund door Nederlandse ontwerpers.

ROZE REAGEERBUISJES

Met de samenwerking tussen een museum en een eigen onderzoeksafdeling die zich richt op de directe omgeving is Luma Arles uniek in de wereld. Daarnaast is een netwerk opgebouwd van tientallen onderzoeksinstellingen door heel Europa, variërend van universitaire laboratoria tot industriële testcentra en circulaire researchafdelingen van bedrijven. Op de campus in Arles is een langgerekte loods van veertig bij twintig meter ingericht als professioneel laboratorium. Hoge stellingkasten liggen vol rollen textiel, vervaardigd van wol van Camargue schapen. Op tafel staan schalen en kommen gemaakt van de zompige zilte klei uit dit deltagebied. ‘Er loopt een dertigtal onderzoeken naar allerhande materialen en toepassingen’, zegt hoofd onderzoek Henriëtte Waal tijdens een rondleiding. Ze stopt even bij een rek vol reageerbuisjes met vloeistoffen in verschillende kleuren, van felgeel en pimpelpaars tot dofgroen en lila. ‘Dat is een onderzoek naar kleurpigmenten van algen die in de extreem zoute bassins leven.’

Inmiddels is een scala aan lokale producten en materialen ontwikkeld onder de monumentale ijzeren spanten in dit fraai gerestaureerde industrieel erfgoed. Zo heeft het Nederlandse duo Eric Klarenbeek en Maartje Dros onderzoek gedaan naar kleurpigmenten die gewonnen kunnen worden uit algen; van de algen zelf wordt weer een bio-plastic gemaakt. De Franse ontwerper Thomas Vailly, in 2011 afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven, ontwikkelde een zacht granulaat van het residu dat overblijft bij de productie van zonnebloemolie. Industrieel afval wordt nu verwerkt tot een circulair bouwmateriaal. ‘Diverse van deze materialen zijn toegepast in het museumgebouw’, zegt Waal. ‘Zo is de gang bij de lift bekleed met de zoutpanelen. De wc’s zijn afgewerkt met 30.000 algentegels in twintig kleuren die met industriële gietinjectie zijn vervaardigd. De akoestische panelen in het museumcafé zijn vervaardigd van geperste zonnebloemstengels.’

Zoutpanelen in Salins de Giraud (foto: Adrian de Weerdt)

HOLLANDSE DELTA IN LUMA ARLES

In het Atelier van Luma Arles werken voortdurend zo’n twintig ‘designers in residence’. Dat het uitgerekend Nederlandse ontwerpers zijn die hierin het voortouw nemen is geen toeval. ‘Nederlandse ontwerpers zijn al jaren bezig met dit soort experimenten met lokale, duurzame materialen en kleinschalige productie. Ook in multidisciplinaire samenwerking tussen ontwerpers, wetenschappers en ambachtslieden is Nederland een voorloper.’ Daarbij is de Camargue een vlak deltagebied en dat heeft geografische overeenkomsten met Nederland. ‘Land en water zijn hier voortdurend in spanning met elkaar. Dat voelt vertrouwd.’ Maar, benadrukt Waal, dit is nadrukkelijk een internationale samenwerking. ‘Er lopen hier vijftien nationaliteiten rond.’ Lachend: ‘De voertaal is Engels, en dat wil wat zeggen in Frankrijk.’

Terwijl het allemaal nog zo provisorisch begon in 2016. ‘Het was hier één grote bouwplaats. Het dak lekte en de ijskoude mistral gierde ’s winters door alle kieren’, blikt artistiek directeur Jan Boelen, terug. Bovendien waren er weinig voorbeelden van hoe je zo’n designlab opzet. ‘Wij wilden een dirty lab zijn waar echte proeven worden gedaan. Wat gebeurt er als je algen droogt? Wat kun je met overgebleven olijvenpulp na het persen van de olie? Maar dan wel wetenschappelijk onderbouwd, zodat er uiteindelijk gecertificeerde procedés worden ontwikkeld.’

Martino Gamper, Chair, (foto: Indira van ‘t Klooster)

De potentie van het onderzoek werd ruimhartig onderkend door Maja Hoffmann zelf, die al twaalf miljoen euro onderzoeksgeld investeerde. Wie weet kan het Atelier zich op den duur zelf bedruipen. ‘Met het Finse designlabel Artek is een stoelcollectie ontwikkeld. Ook zijn inmiddels de eerste patenten op de ontwikkelde materialen aangevraagd, waaronder de zoutpanelen.’

Verder lezen? Bestel hier de losse editie! Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van design, meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!