Categorieën
2023 Highlights

Kees van Dongen: Gewaagde kleuren in Singer Laren

Tip: Lezers van Tableau genieten op donderdag 30 maart van een Franse avond in Singer Laren en bekijken Kees van Dongen met andere ogen na een rondleiding door de tentoonstelling, voorafgegaan door een heerlijke kaasfondue. Klik [hier] voor meer informatie.

De weg naar succes van de ambitieuze Kees van Dongen (1877-1968) was er een die zich in een razendsnel tempo afspeelde. Geboren in Delfshaven, Rotterdam, verkondigde hij al vroeg dat hij beroemd zou worden, tegen iedereen die maar wilde luisteren. En hij kreeg nog gelijk ook. Dit terwijl er geen geld was in het gezin om hem te laten studeren, waardoor hij vanaf zijn veertiende aan het werk moest om bij te dragen aan het gezinsinkomen. Maar hij was volhardend. Begonnen als anarchistisch tekenaar en debuterend bij Galerie Vollard, kan hij zich uiteindelijk meer dan goed meten met grootheden als Matisse, Picasso en Braque.

Verhuisd naar Parijs behoort hij al snel tot de voorhoede van de Nederlandse kunstenaars, die zich rond 1900 naar die stad verplaatsen op zoek naar artistieke vernieuwing. Op uitnodiging van Picasso komt Van Dongen terecht in een atelier in het Bateau-Lavoir: een kunstenaarscomplex in het vrije Montmartre, dat uitgroeide tot dé plek voor avantgardistische kunstenaars. Daar ontwikkelt hij zich tot een schilder die met name vernieuwend is op het gebied van kleurgebruik. Als een van de eersten maakt hij daarbij gebruik van elektrisch licht en hij wordt gezien als deel van de kortdurende stroming fauvisme, die werkten met felle, amper gemengde kleuren. Van Dongen zelf gebruikte deze vaak in primitief ogende vormen en staat, met name later in zijn loopbaan, ook bekend om de vele schilderijen die hij maakte van vrouwelijk naakt. Een van zijn bekendste modellen was de toen piepjonge Brigitte Bardot. Oude kunstenaarsvrienden en recensenten hadden minder waardering voor dit werk: zij vonden het afbreuk doen aan het artistieke gehalte van zijn beginperiode.

Kees van Dongen Singer Laren Tableau Magazine
Kees van Dongen, Deux yeux, 1911, J.K. Art Foundation, c/o Pictoright Amsterdam 2022

Anita Hopmans, senior conservator van het RKD (Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis) en specialist op het gebied van Van Dongen, stelde de tentoonstelling samen en maakte de catalogus: ‘Van Dongen was een kunstenaar op wie werd gelet en met wie rekening werd gehouden. Een hoogtepunt in zijn oeuvre vormt het gebruik van onnatuurlijke en vervreemdende kleuren.’ Door het onderzoek van Hopmans zijn tot voor kort onbekende schilderijen van Van Dongen bij elkaar gebracht, waardoor er een compleet beeld van zijn ontwikkeling ontstaat.

Singer Laren is overigens de ideale setting om deze in totaal meer dan honderd werken tentoon te stellen. Een van de publiekslievelingen in dit museum is Het blauwe hoedje, gemaakt door Van Dongen. Oprichter Anna Singer kreeg dit cadeau van kunsthandelaar Hein Siedenburg, als dank voor haar ondersteuning bij de tentoonstelling van zijn werk in 1937. 85 jaar later was dit de inspiratiebron om deze expositie op poten te zetten, ter ere van een van de grootste modernisten die Nederland heeft gekend. Leuk is ook het randprogramma, met onder andere een atelier waar schilders (in spe) zich kunnen laten inspireren door Van Dongen, en ‘Pak een stoeltje’; waar conservatoren en andere experts de verhalen achter een werk delen met bezoekers.

Kees van Dongen 
Singer Laren
t/m 7 mei 2023