Folkert de Jong, The Shooting...at Watou; 1st of July 2006, courtesy de kunstenaar en Galerie Fons Welters, Amsterdam
Folkert de Jong (1972) is niet zo van bescheiden ergens in een hoekje bivakkeren, of van subtiliteit in zijn werk. Hij maakt grote, indrukwekkende sculpturen en installaties, die de ruimtes waar ze zich in bevinden volledig overnemen met hun aanwezigheid en vaak giftige kleurenspel. Hiervoor gebruikt hij plastic en brons, maar vooral polyurethaanschuim, wat normaliter gebruikt wordt als isolatiemateriaal.
Daarbij moet hij heel snel te werk gaan, in het boetseren en beeldhouwen op monumentale schaal, want dat schuim is binnen een seconde of dertig al uitgehard. De installaties die het eindresultaat zijn staan symbool voor de grotere thema’s, van oorlog tot religie, en tonen zijn fascinatie voor de lichamelijke en psychische toestand van de mensen om hem heen.
Folkert de Jong, Trinity 2, 2017, courtesy de kunstenaar en Galerie Fons Welters, Amsterdam
Inspiratiebronnen zijn in eerste instantie moeilijk te benoemen, als je naar zijn werk kijkt. Zelf noemt hij bijvoorbeeld Picasso, en dan met name de figuren uit een circusfamilie die hij in zijn vroege werk schilderde: Les Saltimbanques. Google dat maar eens, en leg het naast dit beeld van De Jong, en dan snap je hem meteen. Maar hij maakt ook beelden die rechtstreeks verwijzen naar de kunstgeschiedenis, en dan vooral Pieter Bruegel de Oude, een schilder uit de 16e eeuw die in dezelfde hoek als Jheronimus Bosch ingedeeld kan worden.
Vrolijk wordt je meestal niet van de installaties van De Jong, maar dat is ook niet zo vreemd als je bedenkt dat hij dramatische gebeurtenissen als de moord op de Gebroeders de Witt in 1672 verbeeldt. Hoe verontrustend soms ook; je kunt niet stoppen met kijken. ‘Even’ langs een Folkert de Jong wandelen lijkt een onbegonnen missie; vanuit elke hoek en ieder standpunt zie je er weer iets anders in. Kunsthal KAdE geeft een kijkje in het hoofd van deze intrigerende kunstenaar en toont een overzicht van zijn inmiddels 25-jarige oeuvre.
Zaaloverzicht ‘This Is America | Art USA Today’, Kunsthal KAdE 2020.
Hank Willis Thomas, A Suspension of Hostilities, 2019.
For Freedoms’ 50 State Initiative, 2018.Foto: Peter Cox
Zaaloverzicht ‘This Is America | Art USA Today’, Kunsthal KAdE 2020.
Hank Willis Thomas, A Suspension of Hostilities, 2019.
For Freedoms’ 50 State Initiative, 2018.Foto: Peter Cox
We the Future
De eerste indruk van de tentoonstelling ‘This is America | Art USA Today’ is net zo verpletterend als de grote knaloranje Dodge Charger die, naar het schijnt zo uit de lucht is komen vallen en midden in de tentoonstellingszaal van Kunsthal KAdE is geland. Het is een door Hank Willis Thomas gemaakte remake van ‘General Lee’ uit de serie The Dukes of Hazard uit de jaren 70. Prominent op het dak prijkt de in het huidige klimaat zeer omstreden Confederate Flag. De tijd dat we een oogje dichtknijpen voor racistische toespelingen in alledaagse fenomenen als tv-series moet voorbij zijn, lijkt de kunstenaar te willen zeggen. In dezelfde zaal als de neergestorte Dodge Charger hangen 28 protestposters aan de muur. De een nog krachtiger dan de ander. Leuzen als ‘Let equality bloom’, ‘Take back the power’ en ‘Breathe life back into the world’ schieten je vanaf de muur tegemoet. Het is een initiatief van Amplifier, een design lab dat kunstenaars al vanaf 2015 in beweging probeert te brengen en met kunst de stem van bewegingen in Amerika wil opbouwen. Het doel is om de kunst wijd te verspreiden en zelfs gratis weg te geven, zodat een groot en nieuw publiek bereikt kan worden. Amplifier probeert hiermee een nieuwe Amerikaanse identiteit op te bouwen waarbij het streeft naar gelijkheid, diversiteit, waardigheid en schoonheid. De posters aan de muur zijn het resultaat van project ‘We the Future’, dat problemen als klimaatverandering, goede gezondheidzorg voor iedereen en publieke veiligheid aan de orde stelt.
Monica Lozano, Hugs not Walls, gefotografeerd tijdens het evenement Hugs Not Walls georganiseerd door The Border Network of Human Rights. Dit evenement brengt elk jaar vele gescheiden families, die al jaren apart van elkaar leven, voor 3 minuten weer even bij elkaar. Deze vrouw is net getrouwd, zij woont samen met haar zoon legaal in Amerika, maar haar man kan geen verblijfsvergunning krijgen. Courtesy the Artist
Samen sterk De rode draad van de tentoonstelling `This is America` is duidelijk. In het huidige Amerika is het voor kunstenaars haast onmogelijk om geen stelling te nemen tegen het beleid van Donald Trump. Zij kunnen niet anders dan zich uitspreken tegen de huidige gang van zaken en ze lijken allemaal te strijden voor gelijkheid en vrijheid voor iedereen. De kunstenaars roepen iedereen op om voor zichzelf op te komen en te vechten voor hun rechten. Soms ontstaan hieruit samenwerkingen van groepen kunstenaars zoals Colectivo Rezizte, een kunstenaarscollectief dat in 2003 ontstond uit de kloof tussen twee tegengestelde culturen aan de noordgrens van Mexico. Hun motto is: ‘Noch in het zuiden, noch in het noorden, alleen grensgebieden’. Het collectief is actiever dan ooit nu er een metalen muur dwars door dat grensgebied heenloopt. In de tentoonstelling zijn de confronterende foto’s te zien van fotograaf Monica Lozano, die laat zien hoe mensen elkaars handen nog net kunnen vasthouden door een spleet in de muur.
Guerrilla Girls, Wealth & Power, 2016. Courtesy the artistThe Helix Queer Performance Network Flash Collective, There Is No Safe Space, 2014. From a collective workshop led by Avram Finkelstein, co-organized with Dan Fishback for the Helix Queer Performance Network and the Hemispherc Institute of Politics and Performance, New York. Courtesy Avram Finkelstein.
De Guerilla Girls, een groep anonieme, feministische, vrouwelijke kunstenaars, was in de jaren 80 al opgericht, maar is nu weer actiever dan ooit. Met hun kunst en initiatieven stellen ze seksisme en racisme aan de kaak en komen ze op voor minderheden als de LGBTQ-gemeenschap. In 2016 werd For Freedoms opgericht door kunstenaars Hank Willis Thomas en Eric Gottesman, met als doel om vrijheid van meningsuiting, vrijheid van geloof en angst en armoede onder de bevolking onder de aandacht te brengen en burgerbetrokkkenheid te stimuleren. In 2018 lanceerde dit platform de 50 state initiative, waarbij kunstenaars meer dan 200 billboards ontwierpen die over de 50 staten van de VS werden geplaatst. Maar ook individuele kunstenaars laten van zich horen. Zo organiseerde Dread Scott een ‘re-enactment’ van een slavenopstand in 1811, toen een groep tot slaafgemaakten vanuit plantagevelden ten zuidwesten van New Orleans op weg gingen om een eigen staat te stichten. Jeffrey Gibson en Julie Buffalohead stellen de positie van Native Americans aan de orde. Kota Ezawa maakte een animatie rond het knielen tijdens het spelen van het volkslied door zwarte American Football-spelers en Justin Brice Guariglia waarschuwt via aforismen op een signaalbord voor de gevolgen van klimaatverandering.
Kota Ezawa, National Anthem (San Francisco 49ers), 2019. Courtesy the ArtistGregory Sale, Future IDs at Alcatraz, 2018 – 2019. ID-inspired artwork created by: Michael Griego.Courtesy Gregory Sale
All things Trump Ook indrukwekkend, maar dan op een hele andere manier, is de zaal All things Trump. Fotograaf Andres Serrano bouwde voor een tentoonstelling in New York in 2019 een portret op van Donald Trump. Hij zocht daarvoor een jaar lang naar allerlei parafernalia dat te maken had met Trump. Overal waar Trumps naam of handtekening op stond was bruikbaar: mokken, petten, spelletjes, gesigneerde foto’s, tijdschriften met zijn hoofd op de cover, spullen uit zijn casino’s. Het is te veel om op te noemen. Een ding is zeker, Trump heeft zichzelf goed in de markt gezet en hij zal er alles aan doen om 3 november als president herkozen te worden. Het lijkt er op dat het overgrote deel van de kunstenaars in Amerika dit met hun kunst proberen te voorkomen. Maar worden ze ook gehoord?
Andres Serrano, The Game: All Things Trump, 2019. Zaaloverzicht ‘This Is America | Art USA Today’, Kunsthal KAdE 2020. courtesy of the artist and a/political. INDECLINE & Eugenio Merino, Freedom Kick: Mexico, 2020, courtesy of the artist. (Foto: Peter Cox)
This is America | Art USA Today Kunsthal KAdE Amersfoort Te zien t/m 03-01-2021 www.kunsthalkade.nl
Veel van de kunstenaars waren niet eerder in Nederland te zien en zijn wellicht totaal onbekend voor het Nederlandse publiek. Tijd voor een inhaalslag. KAdE praat ons bij met dit Tell me your story. De tentoonstelling biedt een uitvoerig overzicht en geeft daarmee wortels en context aan de aandacht die er nu is voor kunst uit de Afrikaanse diaspora.
David Driskell, Jazz Singer Lady of Leisure, 1974
Harlem, New York
Gastcurator Rob Perrée stelde de tentoonstelling samen op basis van vijf perioden, beginnend met de Harlem Renaissance van de jaren 1920, toen Afrikaans-Amerikaanse schrijvers, muzikanten en theatermakers furore maakten vanuit de wijk Harlem in New York. De generatie daarna, die tijdens of na de Harlem Renaissance werd geboren maakte de vertaling naar de beeldende kunst. Jacob Lawrence, Romare Bearden, Charles White en Betye Saar verbeeldden in hun werk het dagelijks leven van de zwarte Amerikaan. Een derde periode is vanaf de jaren 60. Ondanks de Civil Rights Act van 1964 bleef discriminatie een probleem. Ook in de kunst kwam het onderwerp terug, in werk met een activistische of ideologische ondertoon.
Kerry James Marshall, Vignette, 2019
Black Renaissance
Black Renaissance toont de opleving van de zwarte cultuur in de jaren negentig. Afro-Amerikaanse kunst brak door op de Amerikaanse kunstmarkt, met kunstenaars als Kara Walker en Kerry James Marshall, die nu heel succesvol zijn. Vandaag de dag staat de rijkdom van de zwarte cultuur opnieuw volop in de schijnwerpers. In Amerika zijn Afrikaans-Amerikaanse kunstenaars zichtbaarder dan ooit. Kunstenaars als Kehinde Wiley, Hank Willis Thomas en Devan Shimoyama krijgen veel aandacht. In Nederlandse musea is daar echter nog niet zoveel van te merken. Het uitvoerige overzicht van ‘Tell me your story’ is dan ook zeer welkom.
Tell me your story
t/m 17 mei in Kunsthal KAdE, Amersfoort www.kunsthalkade.nl
de tentoonstelling is verlengd tot 30 augustus.
Jacob Lawrence, Wounded Man, 1968Kara Walker, An Army Train, 2005
