De Kunsthal zet ruim honderd vrouwelijke ontwerpers in de schijnwerpers met de tentoonstelling ‘Here We Are!’. De collectie van het Vitra Design Museum in Zwitserland, met 120 jaar designhistorie, vormt daarbij het uitgangspunt. Van vrouwelijke Bauhauspioniers en het design van het interieur van ruimtecapsules tot legendarische designklassiekers en vrouwen die op dit moment met duurzame innovaties hun vak herdefiniëren. De tentoonstelling is een groots en veelomvattend overzicht met een selectie aan meubels, keramiek, glaswerk, juwelen, mode en textiel. Ook zijn er grafische ontwerpen en publicaties te zien die het verhaal vertellen van vrouwelijke pioniers die hun weg vinden in een door mannen gedomineerde maatschappij.
De tentoonstelling begint met het uitlichten van vrouwelijke designers van begin 20e eeuw. In 1909 verscheen Louise Brighams doe-het-zelf ‘Box Furniture’-handleiding, met instructies hoe van oude materialen nieuwe meubels te maken. Ter referentie: Gerrit Rietveld publiceerde hier pas in de jaren 30 over. Binnen deze periode licht het museum ook Gunta Stölzl uit, het eerste vrouwelijke afdelingshoofd van het Bauhaus tussen 1927-1931. Naast leidinggevende was Stölzl maker van innovatieve textielwerken, die in de tentoonstelling te zien zijn. Andere pioniers in deze periode zijn Charlotte Perriand, die samen met Le Corbusier de LC4 chaise longue ontwierp. En Jeanne Toussiant, als artistiek directeur verantwoordelijk voor Cartiers juwelencollectie.
Christien Meindertsma en haar Flax Chair, 2015, Studio Aandacht
In de tweede helft van de 20e eeuw vinden vrouwen hun weg in de designwereld, ondanks de dan nog heersende rolpatronen. Iconische ontwerpen zijn bijvoorbeeld Greta Magnussons Grasshopper lamp, Liisi Beckmanns fauteuil en Cini Boeri’s Ghost chair. Ook architect, ingenieur en kunstenaar Galina Balashova komt aan bod met haar ontwerpen van ruimtecapsules voor de Russische ruimtevaart tussen 1963 en 1986.
Vervolgens schenkt de tentoonstelling aandacht aan hedendaagse vrouwelijke designers. Met werk van Julia Lohmann bijvoorbeeld, die sinds 2013 onderzoek verricht naar zeewier als ontwerpmateriaal. Of Gunjan Gupta die, geïnspireerd door de verschillende fietsculturen in Nederland en India, een van restmateriaal gemaakt kunstobject ontwierp. Dit zijn twee voorbeelden van vrouwelijke pioniers die hedendaagse vraagstukken over klimaat, gender en identiteit in hun ontwerpen aankaarten. Op die manier krijgt de bezoeker een voorproefje van het design van de komende 120 jaar. De tentoonstelling biedt een ode aan het design door vrouwelijke kunstenaars. Van toen, nu en de toekomst.
Kunsthal Here We Are! Women in Design 1900 – Today t/m 30 oktober 2022
In museum Beelden aan Zee staat de tentoonstelling Mensbeeld-Mensbeest van Germaine Richier in stilte te wachten op de eerste bezoekers. Het museum deelt een bijzondere sneak preview van de tentoonstelling. De rauwe en verontrustende beeldhouwwerken van de Franse beeldhouwster Richier worden door operazangeres Francis van Broekhuizen toegezongen. Een indrukwekkende uitvoering van Puccini`s Vissi d`Arte die opent met de woorden `Ik leefde voor de kunst.` De video is online te bekijken.
Kunsthal masterclasses
Kunsthal Rotterdam presenteert in samenwerking met de Willem de Kooning Academy een reeks masterclasses – exclusief voor studenten en Kunsthal Vrienden – door bijzondere kunstenaars. Deze masterclasses zijn nu via youtube online te bekijken. Twee uur lang luisteren naar een college van makers als fotograaf Peter Lindbergh, fotograaf en kunstenaar Erwin Olaf, choreograaf Conny Janssen, architect Rem Koolhaas, fashion artists Viktor&Rolf, kunstenaar en innovator Daan Roosegaarde en de Belgische fotograaf Stephan Vanfleteren. De laatste exposeerde in 2018 met `Surf Tribe` in de Kunsthal en had onlangs in FOMU Antwerpen een overzichtstentoonstelling.
Een reeks inspirerende colleges die net weer iets langer duren dan de gemiddelde virtuele museumtour.
Feestelijke doe het zelf initiatieven
Wat lichter van aard zijn de vele doe het zelf ideeen die voorbij komen online. Passend in de sfeer van koningsdag en meivakantie is bijvoorbeeld deze
workshop van Museum Arnhem.
Live boetseren met Mirthe Dokter. Via de facebookpagina van Museum Arnhem, woensdag 29 april om 13.30 uur.
https://www.facebook.com/events/250939342748898/
Mirthe Dokter Beeldend kunstenaar en theatermaker Mirthe Dokter maakt een groot introvert volk tijdens de tentoonstelling City Life. Zij nodigt mensen uit om samen hoofdjes te kleien. De gekleide hoofdjes worden onderdeel van de tentoonstelling. Hiermee wil Dokter de zichtbaarheid van ‘de ongeziene mens’ in de samenleving vergroten.
Mirthe Dokter: “Juist nu we vanuit onze ramen naar de wereld kijken en op een andere manier de dag beleven, zijn we ineens meer op onszelf aangewezen. Dat geeft tijd om naar binnen te kijken. We zíjn ‘Het Volk der Introverten’. Nu is het juiste moment samen dit gevoel te onderzoeken. Om het te onthouden en het te kunnen delen. Tijdens de boetseersessie zijn we op afstand van elkaar even gezamenlijk introvert. Met klei als troost in de handen bouwen we samen aan `Het
Volk der Introverten’.`
Op de website van Mirthe is een handleiding te vinden en staan luisterfragmenten voor tijdens het kleien. http://www.mirthedokter.nl
Rijksmuseum Pubquiz!
Vorige week werd al bekend dat Koningsdag dit jaar `Woningsdag` zal zijn, met onder meer een nationale toost en een digitale kleedjesmarkt. Het Rijksmuseum voegt daar de Grote Rijksmuseum Pubquiz aan toe. De quiz kan thuis gespeeld worden en bestaat uit 3 categorieën die onmisbaar zijn bij elke Koningsdag: Royalty, Curiosa en Eten & Drinken.
Hij wordt ook wel de nieuwe Andy Warhol genoemd. Brian Donnely, beter bekend als KAWS, is niet meer weg te denken uit de hedendaagse kunst scene. Hij begeeft zich op grensgebieden van design, streetart, schilderkunst, beeldhouwkunst, pop art en ontwerpt ook speelgoed. Hij staat vooral bekend om zijn bewerkingen van bekende cartoons als Mickey Mouse, The Simpsons, Spongebob Squarepants, Snoopy en Hello Kitty, die hij Companions noemt. Het meest herkenbaar zijn de strakke lijnen en kruisjes als ogen. KAWS neemt ons mee naar een nieuw tijdperk in kunst en begeeft zich op paden waar geen kunstenaar nog geweest is. Zo ontwikkelde hij kort geleden het project Expanded Holiday in samenwerking met Acute Art waarmee je met de Acute Art app virtuele kunstobjecten overal kunt neerzetten: midden in je woonkamer, of op Times Square in New York. Perfect om je te vermaken in tijden van corona: maak je eigen digitale KAWS tentoonstelling in je huiskamer!
In zijn korte carrière als fotograaf legt de jong overleden Sannes (1937-1967) vrouwen in extatische of kwetsbare poses dicht op de huid in grofkorrelige zwart-wit beelden vast. Beelden waarbij de beschouwer zich voyeur voelt en beelden waardoor jonge fotografen zich nog steeds laten inspireren. Sannes was een van de meest experimentele fotografen van zijn tijd.
Puur en experimenteel
Voor de Kunsthal is de schoonheid van de fotografie en de puurheid van het werk van Sannes de aanleiding voor de tentoonstelling. Curator Charlotte Martens: ‘De foto’s zijn ruim 50 jaar oud, maar ze tonen gewone vrouwen in bijzonder emotionele posen.’ Martens maakte de expositie in samenwerking met Roy Kahmann, die het werk van Sannes goed kent en namens de familie de rechten op de vintage prints beheert. Kahmann: ‘Voor mij is Sannes de meest experimentele fotograaf uit die tijd. Hij was heel authentiek en creëerde zijn eigen we-reld met vrouwen in alle mogelijke rollen. Zijn werk is nu nog steeds een inspiratiebron, bijvoorbeeld voor jonge fotografen op academies. Je kunt Sannes zien als een van de grondleggers van de autonome fotografie. In de periode ervoor had fotografie altijd een documentair of sociaal karakter.’
Sannes kwam vanuit de beeldende kunst en werd hierdoor minder gehinderd door de fotografische regels dan voorgangers die vaak een fotovakopleiding hadden gevolgd. Sannes was aan de Minerva Academie in zijn geboorteplaats Groningen opgeleid als graficus en schilder en volgde als bijvak fotografie bij de Groningse fotograaf Huug Smit. Hij verliet voortijdig de academie om in de praktijk fotografie-ervaring op te doen.
Sannes werk toont verwantschap met de subjektive fotografie van Otto Steinert van de jaren 50 met bewegingsonscherpte, grote contrasten, vogelvlucht- en kikvors perspectieven en close-ups. Opvallend is dat hij deze techniek inzette om uitdrukking te geven aan zijn ideeën. Ook valt hij op door de vrijheid die hij zich zowel qua fototechniek als in de donkere kamer permitteerde. Zo kreeg zijn carrière al snel vorm en werd hij ‘de fotograaf van morgen’ genoemd.
In zijn vrije werk richtte hij zich helemaal op het erotisch vrouwelijk naakt. Hij stelde zich naar zijn modellen meer op als filmregisseur dan als fotograaf. Het draait in zijn werk niet zozeer om het model in kwestie, maar om het type vrouw waar ze voor stond en om de emotie die ze overbracht. Eva, de vrouw die in alle onschuld plezier beleefde of juist de femme fatale, de uitdagende verraderlijke verleidster. Het derde type is de heks of vampier met een duistere, raadselachtige kant. Dit type goede en slechte vrouwen kennen we ook uit de klassieke mythologie, de middeleeuwse en symbolistische kunst.
Met zijn fotografisch talent wist Sannes de sfeer en emotie van het moment te vangen en te versterken door bijvoorbeeld lange sluitertijden die bewegingsonscherpte veroorzaken, extreme close ups waarmee hij de korrel uitvergrootte of dubbelafdrukken. Ook in de doka had hij een heel eigen handschrift. Hij bekraste negatieven en prints, knipte in negatieven of gebruikte chemicaliën om het resultaat te beïnvloeden. Na Sannes dood liet Rob Sannes vastleggen dat er van de negatieven – in beheer bij het Nederlands Fotomuseum – geen nieuwe prints gemaakt mogen worden, omdat het afdrukproces zo ondoorgrondelijk was.
Het is niet onwaarschijnlijk dat Sannes in zijn beeldtaal beïnvloed is door de beeldtaal van de art house film, zoals de Nouvelle Vague, waarvan hij een groot liefhebber was, en door de fotoboeken die hij in zijn boekenkast had staan, zoals Een Liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés van Ed van der Elsken (1955), Perspectives of Nude (1961) van Bill Brandt en de fotoboeken Five Girls (1962) en Cowboy Kate (1964) van Sam Haskins. Denk daarbij aan werken met natuurlijk licht zoals in de fotoroman van Van der Elsken, de verschillende vrouwentypes in de studiofotografie van Haskins en aan de extreme close ups, vogelvlucht- en kikvorsperspectieven en grote licht-donker contrasten zoals bij de naakten van Brandt. Deze invloeden en de vrouwentypes werden door Tamara Berghmans beschreven in haar publicatie The Making of a Photobook: Sanne Sannes’ Maquette for Diary of an Erotomaniac, 2009.
Vanaf 1965 monteerde Sannes zijn foto’s ook tot films, waaronder Dirty Girl. Hierin voerde hij de stereotiepe vrouwbeelden het verst door. De VPRO besloot uiteindelijk deze film niet uit te zenden vanwege het sadistische karakter. De familie schonk de film aan filmmuseum EYE, die hem nu heeft uitgeleend aan de Kunsthal. Behalve deze film en zo`n 60 vintage prints aan de muur toont de Kunsthal boeken van en over Sannes en een documentaire over Sannes. Een belangrijk onderdeel is het Dagboek van een erotomaan. Dit onuitgegeven boek bestaat uit een verzameling losse dummie-bladen uit de collectie van het Rijksmuseum, waarop 30 tot 40 vintageprints te zien zijn.
Eind 1966 vestigde Sannes zich in Bergen aan Zee. In maart 1967 reed hij – kort na zijn 30e verjaardag – na een modereportage terug naar huis en botste tegen een boom en was op slag dood. De andere inzittenden – drie modellen en zijn assistent Gerrit Jan Wolffensperger raakten zwaar gewond. Het was het abrupte einde van een veelbelovende internationale fotocarrière. Driekwart jaar daarvoor lichtte Sannes in een interview in Het Parool zijn fotografie als volgt toe: ‘Mijn foto’s zaaien onrust omdat ze geëmotioneerd zijn (…) omdat de vrouw niet haar uiterlijk maar haar innerlijk toont: erotisch verlangen, angst, ellende, schuchterheid. (…) De modellen in de Amerikaanse Playboybladen zijn frigide. Ik fotografeer geen seks. Ik fotografeer erotiek. En dan is een vrouw voor mij alleen maar iets moois.’
Extase. Sanne Sannes
Kunsthal, Rotterdam, 1 februari t/m 10 mei
www.kunsthal.nl
