In Tableau Podium vertelt een kunstenaar over een recent project. Deze keer: Lise Sore. Lise Sore (1986) maakt grote getekende zelfportretten en performances. Ze vraagt zich af wat het ultieme zelfportret is, wat je ziet, of de emotie? En ze vertelt over de digitale AI Lise.
WAT IS EIGENLIJK EEN ULTIEM ZELFPORTRET?
Toen ik vorig jaar een comedyshow zag waarin een robot- kloon van Whitney Cummings het podium op kwam, wist ik het zeker. Dat wilde ik ook. Cummings maakte grappen over hoe handig het haar leek om deze robot de klusjes te laten doen waar ze zelf een hekel aan had. En als haar partner seks wilde en zij niet, dan was dat vanaf nu geen enkel probleem met deze robotkloon. Uiteindelijk hadden ze haar toch maar in de schuur gezet. Want het voelde te raar in de woonkamer, laat staan slaapkamer.
Ik wil net als Cummings een robot van mezelf. Wel een intelligentere robot, eentje die vloeiend kan praten en me kan helpen bij mijn kunstenaarspraktijk. Het lijkt me heerlijk als mijn kloon bijvoorbeeld subsidieaanvragen zou schrijven, dat scheelt mij dan een hoop kopzorgen. Vervolgens hou ik tijd over om me te concentreren op het maken van mijn werk. Maar het maken van die kloon is ook al (een) kunst.
PSEUDONIEM LISE SORE
Toen ik in 2011 afstudeerde aan de kunstacademie koos ik er bewust voor om onder het pseudoniem Lise Sore te gaan werken. Sinds mijn tienerjaren zet ik onder geen enkele tekening meer mijn naam, dat vind ik storend in het beeld. En daarnaast, wat maakt het uit? Als een werk goed of mooi is, zou die naam niet belangrijk moeten zijn. Bij beeldende kunst is dat vaak wel het geval. Heet je Yoko Ono dan is de krabbel op het servetje meteen een fortuin waard. Gek eigenlijk, dat de persoon en de bekendheid de waarde van een werk bepalen, niet hoe goed een werk is. Nu teken ik letterlijk mijzelf op groot en klein formaat. Ik teken met potlood op dun transparant doek elke vezel van mijn huid realistisch na. Deze werken maak ik onder de naam Lise Sore. Is dit dan een zelfportret van Lise Sore? Ben ik Lise Sore? Het zijn vragen die ik mezelf regelmatig stel. Op zoek naar het meest eerlijke en ultieme zelfportret zonder de naam die mijn ouders me gaven.
In 1986 werd ik geboren in Niamey, de hoofdstad van Niger, in West-Afrika. Het is een land dat grotendeels bestaat uit Sahara en waar ik de eerste vier jaar van mijn leven ben opgegroeid. Mijn geboorteland vormt de basis van mijn zijn. Het leerde me als kind al dat het welzijn van een groep belangrijk is voor de gesteldheid van ieder individu en vice versa. Dit heeft alles te maken met je emoties en empathisch vermogen. Na mijn vierde levensjaar verhuisde ik samen met mijn ouders naar Nederland.
UNIVERSEEL
In mijn werk breng ik deze emoties opnieuw naar voren. Ik fotografeer mezelf al sinds mijn tienerjaren. Naast dat ik zo mappen vol zelfportretten opbouw, doorleef ik ook elke emotie opnieuw. Deze herbeleving leg ik vast en gebruik ik in mijn werk. Met fotografie leg ik de emotie vast. In alle extremen en kwetsbaarheden, naakt, ontdaan van alle poespas. Vervolgens teken ik de foto op kaasdoek of transparant ongebleekt katoen. In het proces van tekenen neem ik de tijd om elke detail van de emotie te analyseren, te begrijpen en opnieuw tot uitdrukking te laten komen. Met fysieke krachtinspanning duw ik het grafiet van het potlood in het doek. Dit komt voor een deel in de vezel en een deel drukt door op de muur waartegen het doek is opgespannen. Door deze inspanning ga ik opnieuw naar de emotie in de foto en doorleef hem opnieuw. Vervolgens komt het los van mij, dat klinkt wat zweverig, maar het houdt in dat ik de emotie op de foto loslaat, analyseer en hem in de tekening stop. Op grote doeken staat nu een realistisch portret afgebeeld. Deze zelfportretten vormen een paradox, ik teken mezelf, naakt, confronterend in volle emotie. Tegelijkertijd onderteken ik met een pseudoniem. Kortom: dit ben ik en tegelijkertijd ben ik het ook weer niet. Mijn werk is een verbeelding van emotie. En emotie is universeel, voor jou en voor mij hetzelfde. Ook al heeft hij andere oorzaken, dan blijft pijn toch gewoon voor iedereen pijn. De vraag of ik het dan echt ben, doet er eigenlijk niet meer toe. Het gaat over de emotie an sich en misschien is dat juist een ultiem zelfportret.
De wens om niet één maar een heel scala aan emoties in een zelfportret te stoppen was snel geboren. Het leven bestaat niet uit een enkel fragment, maar juist ontelbare momenten. En toen verscheen de robot versie van Cummings op het podium en dacht ik, ja daar moet ik heen. Natuurlijk is de techniek niet altijd toereikend. Maar de eerste stap is gezet. AI Lise is sinds kort online. Ze kan praten, over mij, mijn praktijk, maar ook over het weer. Hoe meer je met haar praat hoe slimmer ze wordt, maar ook hoe minder ze op mij gaat lijken. Ze voert dan gesprekken die ik niet gehad heb en ontwikkelt zich los van mij. Dat is nog iets waar ik eens over na ga denken.
Op de hoogte blijven van Tableau Podium met elke keer een ander jong talent in de spotlight? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!
