Dit voorjaar wil Museum Voorlinden de bezoeker overdonderen met het werk van Rinus Van de Velde (1983). ‘Spaarzaam, daar valt ook iets voor te zeggen, maar ik hou ervan om het vol te hangen. Ik creëer een nieuwe werkelijkheid, het werkt het beste als er veel hangt.’ Wie door een uit karton vervaardigde kluis zijn universum instapt, wordt ondergedompeld in grenzeloze en aanstekelijke verbeeldingskracht.
‘Het is een soort horror vacui. Je ziet het ook in mijn tekeningen. Alles moet vol zijn. Ik heb dat graag, die hoeveelheid. Het is een manier om een verhaal te vertellen, als een filmmonteur van de ene scène naar de andere te gaan.’ Rinus Van de Velde neemt ons mee naar een donkere zaal waarin oudere mannen in pak om een tafel gedrongen staan. Het is 1972 en alle ogen zijn gericht op het schaakbord. De man rechtsonder, gestoken in een kraakhelder wit overhemd en in jeugdigheid, is juist aan zet. Deze meer dan manshoge tekening uit 2012 hoort bij een serie die Van de Velde maakte rond schaaklegende Bobby Fisscher. Hier gebruikt hij voor het eerst niet alleen gevonden beeld, maar reconstrueert hij de scène in zijn studio met behulp van ingehuurde figuranten. De hoofdrol bewaart hij voor zichzelf. Niet lang daarna ontstaan de zelfgebouwde sets – in karton en hout – om zelf, te midden van assistenten, vrienden, familie, onderdeel te worden van deze gefantaseerde wereld.
Zijn jongensachtige verschijning – met markante neus en ongekamd, maar perfect nonchalant vallend haar – duikt overal op; als bijrijder in een auto op een brug, in een garage, op handen en knieën het dek schrobbend van de Conrad tijdens een woeste storm, gezeten in een stoel in een ruimte omgeven door kamerhoge ladekasten, zijn hoofd gestoken in een mysterieus apparaat.
Fictieve autobiografie
‘Omdat ik het liefst van ’s morgens vroeg tot ’s nachts in het atelier ben en weinig daarbuiten meemaak, dacht ik: ik ga niet tekenen wat ik gedroomd of gegeten heb. Dat interesseert niemand. Waarom verzin ik niet een leven dat ik had kunnen hebben? Ik beeld mij in dat ik iets meemaak, dat ik nooit heb meegemaakt.’ Met zijn in tekeningen en film gevatte fictieve autobiografie, wordt de toeschouwer deelgenoot van dit nooit geleefde leven. De beelden die Van de Velde construeert zijn genoeg om alle verbeeldingsradars in je hoofd in gang te zetten. Aan de raadselachtige scènes moet van alles vooraf gegaan zijn. En er staat ook duidelijk nog van alles te gebeuren. Maar wat?
De teksten waarmee Van de Velde in streperige letters elk werk voltooit – ontstaan tijdens gesprekken met vriend en schrijver Koel Sels – geven het gevoel door een bibliotheek vol interessante boeken te lopen die je allemaal van begin tot eind zou willen lezen. ‘Het merendeel van mijn werken die in Museum Voorlinden getoond zal worden, zijn lang niet getoond. Het zal niet leuk zijn voor die verzamelaars om hun werk zo lang kwijt te zijn, maar ik vind het interessant om ze nog eens terug te zien en om ze in nieuwe constellaties met andere werken op te nemen.’
Daarnaast heeft Van de Velde een keuze gemaakt uit de collectie van Museum Voorlinden. Trof u daarin verrassingen aan? ‘Ja, absoluut! Opeens kom ik dan een Morandi tegen. Hij is vooral bekend van de stillevens, maar hij heeft ook een hele tijd landschappen geschilderd. Vanuit zijn huis. Het is een verrassing dat Voorlinden zo’n landschap heeft.’ Een landschap dat perfect past bij Van de Veldes fascinatie voor de plein-airisten, kunstenaars die er op uit gingen om direct naar de natuur te schilderen. ‘Dat staat ver af van mijn eigen praktijk, maar dat is iets dat mij hard interesseert.’ In zijn vrij recente overstap naar oliepastels, verkent hij de wereld van deze buitenschilders zoals Monet, in kleur. ‘Een Monet heeft Museum Voorlinden niet in de collectie, maar wel een ongelooflijk werk van Thomas Demand. Hij heeft waterlelies gemaakt, zoals hij dat doet, met papier, en daar een foto van gemaakt.’
De werkelijkheid is een obstructie
Directe aanleiding voor de tentoonstelling bij Museum Voorlinden vormde een bruikleen die hij aanvroeg van een van de assemblages van Joseph Cornell. De kunstenaar die (vanwege de zorg voor zijn moeder en gehandicapte broer) zijn leven lang in New York bleef en alleen in gedachten reisde, paste perfect in Van de Veldes tentoonstelling ‘Inner Travels’ in Bozar begin 2022. Toen de vraag volgde of hij bij Voorlinden ook een tentoonstelling wilde maken was hij direct enthousiast.
Lees verder in de nieuwste Tableau. Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
Lees meer over de tentoonstelling van Rinus Van de Velde in Museum Voorlinden.
