Een gevarieerd aanbod en goede resultaten bij de veilinghuizen. Waarbij blijkt dat het werk van Jean-Michel Basquiat onverminderd populair is en de kunst uit China in opkomst is. Tableau Magazine brengt in de rubriek Veilingen een overzicht van de mooie start van 2022 en blikt vooruit naar de zomer.
De directies van de internationale veilinghuizen beschrijven de conditie van de kunstmarkt deze winter als sterk en veerkrachtig. De afgelopen twee jaar pandemie hebben de verkoop van kunst via de traditionele kanalen als beurzen en galeries ernstig gehinderd en soms teruggebracht, met als gevolg dat (online) veilen als medium belangrijker is geworden. De hoge resultaten van de grote avondveilingen in Londen en New York – immer goede graadmeters van de staat van de veilingmarkt – spreken voor zich. Alleen al in New York werd tijdens een reeks van ‘blockbuster-veilingen’ over een periode van twee weken $2 miljard omgezet.
De blockbuster van veilinghuis Phillips in New York op 18 november 2021 was goed voor een slordige $137,9 miljoen. Al was de verkoop van elf kavels waaronder het toplot van Francis Bacon (Pope with Owls), verzekerd door afgegeven garanties. Verder leverde deze veiling van Phillips solide opbrengsten op voor werk van jonge kunstenaars en vrouwelijke schilders zoals Shara Hughes, Joan Mitchell, Amy Sherald and Cecily Brown. Onder de resultaten drie records.
Gezien de hoge opbrengst van Untitled (The Door) van Jean- Michel Basquiat bij hetzelfde veilinghuis, mogen we vaststellen dat de begeerte naar diens werk nog steeds niet verzadigd is. Het werk in acryl, olieverf en Xerox collage op een houten deur wisselde voor $8.549.500 inclusief commissie van eigenaar (bij een schatting van $6.000.000 -$8.000.000).
CHINA
In China veilde het staatsbedrijf Poly Auction in zijn contemporaine veilingen in de eerste week van december vijf werken van de Chinese kunstenaar Zeng Fanzhi (1964). Hardnekkig en tot de verbeelding sprekend is het gerucht dat tenminste een van de schilderijen zou hebben toebehoord aan Whitney Duan, de Chinese onroerend goed tycoon die sinds 2017 spoorloos is verdwenen. Zij is een patrones van de kunstenaar en had het plan een museum en atelier voor hem op te richten. Het hoogste resultaat werd behaald door Prayer (2012) dat afgehamerd werd voor 33.000.000 Chinese Yen (ongeveer $5.2.000.000).
De bittere scheiding van het New Yorkse verzamelaarsechtpaar Harry and Linda Macklowe leverde Sotheby’s de kans op om hun belangrijke kunstcollectie te veilen. De verzameling wordt beschreven als een tijdcapsule met kunst uit tweede helft van de 20e eeuw, die eer doet aan de canon van de kunstgeschiedenis. De selectie van 35 werken werd op 15 november geveild voor $676.000.000 (inclusief commissie) bij een hoge schatting van $619.000.000 (zonder commissie). Het hoogste bod in deze veiling kwam van een telefonische bieder uit Azië die $82.500.000 overhad voor het abstracte schilderij No. 7 van Mark Rothko uit 1951.
In de tussentijd bracht in Nederland het Venduehuis Den Haag een doek van George Hendrik Breitner (1857-1923) onder de hamer. Een stilleven met aronskelken, gladiolen en begonia’sgesigneerd ‘GH Breitner’, geschilderd rond 1883. In de collectie van het RKD (Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis), bevindt zich een foto van George Hendrik Breitner van hetzelfde schilderij in het interieur van zijn huis aan Overtoom 227 in Amsterdam, waar de schilder woonde tussen 1901 en 1903. Ook in het Venduehuis een werk van Melchior d’Hondecoeter (1635/6-1695). d’Hondecoeter was gespecialiseerd in het schilderen van gevogelte, jachtstillevens en landschappen met exotische vogels. In navolging van zijn Vlaamse voorgangers, Frans Snijders (1579-1657) en Jan Brueghel II (1601-1678), heeft d’Hondecoeter samen met zijn neef Jan Weenix (1641-1719) het thema vogelconcerten en jachtstillevens in de Nederlanden tot grote hoogte gebracht. In dit schilderij leiden de witte vleugels van de dode duif onze blik naar het midden van het doek. De jachthoorn en andere attributen liggen naast de duif op de richel, enkele kleinere vogels en een witte veer stofferen de bosgrond. De valk heerst trots over zijn gevangen prooi. Het subtiele gedempte palet in bruintinten en de harmonie van de compositie maken dit schilderij tot een typisch werk van een de grote Hollandse meesterschilders van jachtstillevens.
Verder lezen? Bestel hier de losse editie! Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van veilingen, meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!
De aftrap van het veilingseizoen 2021-2022 ligt achter ons en met de voorjaars- en zomerveilingen kwamen de grote internationale veilinghuizen sterk terug uit het roerige en, ook voor de kunsthandel, ongewisse afgelopen jaar. Wat betekent dit voor de komende veilingen deze winter?
In het algemeen werd geprofiteerd van de stijgende vraag naar kunst en luxury items sinds het begin van de pandemie, met vele nieuwe kopers die breed op zoek zijn; van horloges en juwelen tot schilderijen van Basquiat en – natuurlijk – NFT’s. Het werd een mooie revanche met cijfers die nog nooit zo hoog waren sinds 2015. Pablo Picasso en Jean-Michel Basquiat voeren de lijst aan, naast opkomende kunstenaars als Flora Yukhnovich, Cinga Samson en Salman Toor. Tegenover een boost in de vraag van Aziatische kopers staat een sterk en hoogwaardig aanbod van bijzondere kunstwerken met interessante provenances. Een verklaring voor dat laatste kan zijn dat de bereidheid van vooral particuliere verzamelaars om hun topstukken ter veiling te brengen is aangemoedigd door de hoge opbrengsten van de afgelopen tijd. Ook de intussen beproefde en door de meeste veilinghuizen soepel geïmplementeerde formule van de hybride veilingen droeg bij aan het succes.
Volgens sommige analisten compenseerde de dynamiek van de Aziatische kopers juist een krimpende groei of in het beste geval gelijkblijvende omzet op de veilingen elders in de wereld (Londen en Noord-Amerika). Een kwestie van interpretatie.
GERESTITUEERDE KUNSTWERKEN
Niet alleen de usual suspects uit de moderne kunst zorgden voor opmerkelijke resultaten op de veilingen. De showstopper in de ‘Sotheby’s Old Masters evening sale’ in London was een vroeg werk van Anthony van Dyck: een portret van de Vlaamse kunstenaar Cornelis de Vos en zijn familie. In de Tweede Wereldoorlog werd het herontdekt door de Monuments Men (MFFA) – het team van kunstexperts dat in oorlogstijd verdwenen kunst opspoort. Het werk was in 1948 teruggeven aan de oorspronkelijke Nederlandse eigenaren die het in 1940 onder grote druk en voor een fractie van de waarde aan de nazi’s hadden verkocht. Met een hamerprijs van $3.4 miljoen is het schilderij zesde op de lijst van de duurste werken van deze kunstenaar die ooit in veiling waren.
Eerder die dag veilde concurrent Christie’s in zijn ‘Exceptional Sale’, met de focus op design en werken van oude meesters een minuscule tekening van een berenkop door Leonardo da Vinci, voor £8.8 miljoen.
Eveneens tegen de achtergrond van de restitutie van (roof )kunst zijn er fraaie opbrengsten te melden bij Sotheby’s dat in september in New York uit de Collectie Oppenheimer een belangrijke Meissen klokkast veilde. De klokkast met Arachne en Athene, vervaardigd in 1727, maakte deel uit van de omvangrijke Meissen-verzameling van het Duits-Joodse echtpaar Franz en Margarethe Oppenheimer dat deze in de Tweede Wereldoorlog onder druk had moeten verkopen. De collectie bevond zich sinds 1952 in het Rijksmuseum in Amsterdam, tot het in 2019 werd gerestitueerd aan de erven van de vroegere eigenaren.
Het Rijksmuseum kon op deze veiling de klokkast verwerven en het belangrijke object opnieuw in zijn verzameling toegepaste kunst opnemen. De klok bracht € 1.593.00 op, bijna het achtvoudige van de laagste schatting. Van een andere orde maar in de opbrengst van € 210.000 minstens zo opmerkelijk, was een geëmailleerd reclamebord bij het Haagse Venduehuis in de ‘Indonesian Art Sale’ op 8 september 2021.
VOORUITBLIK VEILINGEN WINTER 2021
The Macklowe Collection Er staan dit late najaar en komende winter verschillende belangrijke veilingen op stapel. Aan Sotheby’s de beurt om The Macklowe Collection te verkopen, een van de belangrijkste privécollecties die ooit op de markt verscheen. De experts noemen in vele superlatieven elk van de 65 werken door kunstenaars zoals Alberto Giacometti, Mark Rothko, Cy Twombly, Andy Warhol, Jeff Koons, Brice Marden, Agnes Martin, Sigmar Polke, Willem de Kooning en Gerhard Richter zelfs ‘volmaakte kunstwerken op zich’. Evenwel vormt het ensemble een bijzondere en hoogwaardige verzameling van westerse artistieke prestaties van de laatste tachtig jaar. De collectie is door het New Yorkse echtpaar Macklowe dat in 2016 na een vechtscheiding uiteenging bijeengebracht over een periode van een halve eeuw van zoeken, verbeteren en verfijnen. De schatting van de veilingwaarde van het geheel beloopt 600 miljoen dollar – de hoogste schatting ooit voor een collectie. Van in ieder geval twee items wordt ingeschat dat ze 70 miljoen dollar opbrengen: een groot abstract werk van Rothko uit 1951, genaamd No.7, en de sculptuur Le Nez van Giacometti. Verder zal Warhol’s Nine Marilyns uit 1962, ter ere van filmdiva Marilyn Monroe, ongetwijfeld op veel belangstelling kunnen rekenen. Men verwacht dat het 40 à 60 miljoen dollar zal opbrengen. De Macklowe Collection zal onder de hamer gaan in twee speciale avondveilingen in New York, op 15 november van dit jaar en in mei 2022.
Ook in deze veiling een vroeg maar bepalend werk uit de reeks iconische Rasterbilder (de zogeheten dot paintings) die Sigmar Polke (1941 – 2010) vanaf de jaren zestig zou maken. Rasterbild mit Palmen markeert het begin van een halve eeuw radicaal experimenteren, wat de kunstenaar gedurende zijn gehele oeuvre zou doen. Geschilderd in 1966, het jaar van Polke’s eerste solotentoonstelling in Berlijn, dwingt dit schilderij de blik van de kijker naar de vorm van de mechanische productie van beelden, die daarbij gevangen worden in een raster van stippen. Het is het archetype van onwezenlijk exotisme: de palmbomen zijn door middel van stippen teruggebracht naar silhouetten, schaduwen en gradaties van kleur. Door de samenhang van de voorstelling te doorbreken stelt Polke de ‘objectieve waarheid’ van het beeld ter discussie en relativeert daarmee de romantische belofte in de commerciële plaatjes in het naoorlogse Duitsland.(1865 -1934) verbleef in de twintiger jaren van de vorige eeuw verschillende malen op verschillende plaatsen in Italië en in dat verband bezocht hij ook de nabijgelegen badplaatsen aan de westkust zoals Lido-Venetië en het mondaine Viareggio aan de Ligurgische Zee onder Florence. Deze strandbezoeken leverden tientallen olieverfschilderen op die door de beperkingen van het schilderen op locatie allemaal van relatief klein formaat zijn, naast vele tekeningen, schetsen en aquarellen. In dezelfde veiling een schilderij opgenomen van Valerius de Saedeleer (1867-1941).
Sigmar Polke, Rasterbild mit Palmen, 1966. Schatting: $8–12 miljoen
Het hele artikel lezen? Bestel dan hier de losse editie! Wil je op de hoogte blijven van interessante artikelen en ontwikkelingen in de kunst, meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!
Joan Miró, Peinture (Femme au chapeua rouge), 1927, olie op doek, 130 x 97,2 cm. Lot verkocht voor 22,302,140 GBP
TEFAF in Maastricht moest afgelopen maart voortijdig haar deuren sluiten wegens het coronavirus dat zich daar bleek te verspreiden. Ook andere belangrijke internationale kunstbeurzen en veilingen werden in de daaropvolgende maanden afgezegd of uitgesteld tengevolge van het virus. Wat zijn de gevolgen voor de kunstveilingen?
Fairtigue Hoe ingrijpend zijn de gevolgen van het coronavirus voor de nationale en internationale kunstmarkt, ook op langere termijn? Natuurlijk zal dat er mede van afhangen of en hoe snel het virus kan worden ingedamd door vaccins. Er was al in toenemende mate sprake van de zogenaamde ‘fairtigue’: een overdaad aan internationale (vaak hedendaagse) kunstbeurzen die het hele jaar door overal ter wereld in steeds grotere getalen werden georganiseerd, en die elkaar qua timing soms flink dwars zaten. Een oplossing leek niet in zicht.
Maar nu al is duidelijk dat de kunstmarkt zichzelf als gevolg van de coronacrisis definitief opnieuw aan het uitvinden is. Veel ‘live’ activiteiten worden vervangen door online evenementen of vinden alleen op kleine schaal plaats: minder publiek tegelijk tijdens kijkdagen en kunstveilingen, bij beurzen, handelaren en galeries. De situatie dwingt hen met fantasie en inventieve digitale technieken oplossingen te bedenken, om nu als organisatie of bedrijf te overleven en op langere termijn toekomst te hebben. Dat resulteert in aanpassingen qua timing, omvang, vorm, locatie, presentatie en techniek, die deels al langer op zich lieten wachten.
René Magritte, L’ Arc de Triomphe, 1962, 130,6 x 162 cm, courtesy Christie’s Londen, lot verkocht voor £17.798.750
Een goed geoliede machine De internationale veilinghuizen worden gezien als een goede graadmeter voor de stand van zaken in de kunstmarkt, en lopen vaak voorop in vernieuwende technische ontwikkelingen in die markt. Traditioneel reageerde de markt terughoudend op de ‘online only’ kunstveilingen die sinds een aantal jaren aan een opmars bezig waren. Die leenden zich vooral voor de verkoop van de minder kostbare stukken, seriematig geproduceerde objecten en hedendaagse kunst. De conditie van hedendaagse kunst is vrijwel zonder uitzondering goed, want recent gemaakt. De meerderheid van de online kopers is jonger dan 40 jaar. De meeste kopers van die generatie toonden tot nu toe vooral interesse in hedendaagse kunst (inclusief fotografie), design en modieuze objecten zoals kostbare juwelen, horloges, handtassen en sneakers (!).
Voor duurdere, oudere kunstwerken (vroeg 20e eeuw en eerder) was tot nu toe vooral interesse vanuit middelbare en oudere verzamelaars. Zulke kunst willen kopers meestal graag persoonlijk in de hand hebben gehad voor een goede inspectie alvorens ze er veel geld aan uitgeven, mede omdat de conditie op een afbeelding vaak slecht beoordeeld kan worden. De conditierapporten die de veilinghuizen leveren van hetgeen zij aanbieden zijn niet altijd even kritisch, terwijl de conditie (de mate waarin een oud kunstwerk is bewaard zoals ooit gemaakt) zeer verschillend kan zijn. Grondige inspectie was voorheen mogelijk tijdens de seizoensmatig georganiseerde internationale veilingweken. Na het bezoek aan de kijkdagen volgde de live veiling, waaraan men in de zaal, per telefoon of online kon deelnemen. Maar het origineel zelf zien was toonaangevend. Ook als handelaren en adviseurs cliënten adviseren over aankopen geven zij er de voorkeur aan een object zelf in het echt te kunnen inspecteren, en raden cliënten aan vooral ook zelf het origineel te bekijken alvorens tot aankoop over te gaan. Want digitale afbeeldingen kunnen een vertekend beeld geven van een object, en dat kan tot grote teleurstelling bij de koper leiden wanneer het object daar arriveert.
De internationale veilinghuizen zagen vanaf maart dit jaar hoe het virus hun gewoonlijk goed geoliede veilingmachines krakend tot stilstand bracht door de vele geannuleerde kunstveilingen. Om hun omzet enigszins in stand te houden wijzigden ze de koers en zetten sterk in op digitalisering van de activiteiten. Niet alleen werd het aantal ‘online only’ veilingen sterk verhoogd, ook namen de veilinghuizen tegelijk steeds meer kostbare en oudere stukken op in die veilingen. Eerder waren er één of twee foto’s van een online aangeboden object beschikbaar. Maar met de recente aanpassingen worden objecten van vele kanten gefotografeerd (van schilderijen ook de achterzijde), en soms zelfs in een settting geplaatst om een indruk te geven van de verhoudingen ten opzichte van persoon en ruimte. Van bijzonderder stukken verschijnen steeds vaker korte video’s online.
Het resultaat was ernaar: het publiek, geïsoleerd door het virus, bleek deze kunstveilingen (soms uit verveling) in steeds grotere aantallen en vaker te bezoeken, en ook te bieden en te kopen. Met verbazend goede resultaten als gevolg. De veilinghuizen konden heel veel nieuwe, ‘first time’ kopers begroeten die soms bereid bleken ongewoon hoge bedragen te betalen. Sotheby’s gaf in een recent verslag aan dat hun online omzet met meer dan 400% was gestegen. Meer dan 30% van alle bieders en kopers zijn nu jonger dan 40.
Roy Lichtenstein, Nude with Joyous Painting, 1994, courtesy Christie’s New York, lot verkocht voor $46.242.500
Global sale Intussen moesten de veilinghuizen oplossingen zoeken voor hun teruggelopen ‘gewone’ omzet. De goede online resultaten gaven genoeg vertrouwen om de traditionele belangrijke ‘live’ kunstveilingen aan te passen qua vorm en organisatie om zo de omzet enigszins op peil te houden. Het veilingseizoen eindigde de afgelopen decennia begin juli, en het tweede halfjaar begon weer in september. Die traditionele planning bleek rekbaar, gedwongen door de noodzaak van omzet draaien werd het seizoen verlengd tot eind juli.
Een van de live kunstveilingen bij Christie’s die getroffen werd door de lockdown in Parijs was de veiling van oude tekeningen op 27 mei. Normaal versturen de veilinghuizen voor zo’n veiling ongeveer 1500 catalogi en zien steeds meer interesse op internet. Nu waren er veel minder cliënten van buiten Parijs op de kijkdagen en op de veiling en was het afwachten hoe de veiling zou lopen. In de aanloop bleek dat de online catalogus ruim 15.000 keer was gedownload. Het bereik was dus het tienvoudige van de reguliere papieren catalogus. In de veilingzaal zat slechts een fractie van het gewone publiek, maar de telefonische en online biedingen waren beter dan voorheen. De veiling verliep uitstekend, met representatieve opbrengsten.
Christie’s organiseerde op 10 juli ONE: A Global Sale of the 20th Century, een logistiek complexe veiling met 80 laat 19e- en 20e-eeuwse kunstwerken die in vier veilingzalen over de hele wereld werden aangeboden: 10 in Hong Kong, 15 in Parijs, 21 in Londen en 34 in New York. René Margritte’s schilderij L’ Arc de Triomphe uit 1962 bracht in Londen bij een schatting van £6.500.000-9.500.000 inclusief koperscommissie bijna £18.000.000 op, de ster van de veiling was Roy Lichtenstein’s Nude with Joyous Painting uit 1994 dat in New York met ruim $46.000.000 het duurste veilingkavel van het eerste halfjaar van 2020 werd. In totaal realiseerde deze op vier plaatsen tegelijk georganiseerde veiling meer dan €370 miljoen.
Gerhard Richter, Wolken (Fenster), 1970, courtesy Sotheby’s Londen, lot verkocht voor £10.449.000
Sotheby’s lanceerde met ‘Rembrandt to Richter’ op 28 juli een veiling waarin voor het eerst 70 toplots oude, moderne en hedendaagse kunst in combinatie werden aangeboden. De interactieve catalogus voor deze veiling werd door meer dan 34.000 mensen bekeken, bieders uit 47 landen deden mee, terwijl ruim 150.000 mensen de veiling online volgden. Op alle continenten van de wereld had Sotheby’s veilingmeesters in digitale veilingzalen staan die biedingen aannamen, en tegelijkertijd in contact stonden met de veilingmeester in Londen waar de stukken in drieënhalf uur werden geveild. Met hamerprijzen uiteenlopend van €200.000 tot €25.000.000 per kavel bracht de veiling in totaal ruim €160 miljoen op. Het publiek voor deze veiling was uiteenlopender dan in de traditionele gespecialiseerde veilingen. De bieders kwamen uit alle categoriëen van de aangeboden stukken: verzamelaars van oude, impressionistische en moderne kunst, maar ook van hedendaagse kunst. Wat bleek? Cliënten die gewoonlijk in hun ‘eigen’ categorie kunst kochten boden nu ook op werken uit andere categorieën. Dit sluit aan bij de trend van het toenemende aantal ‘eclectische’ verzamelaars, die naast bijvoorbeeld een schilderij van Lucian Freud en een Pablo Picasso ook een museaal 18e-eeuws meubel en een zeldzame 19e-eeuwse sculptuur kopen.
Parallel aan deze nieuwe kunstveilingen hebben de grote veilinghuizen hun omzet uit ‘private sales’, de bemiddeling bij directe onderhandse verkoop, enorm zien stijgen. In het eerste halfjaar van 2020 lijken Sotheby’s met 25% en Christie’s met 30% minder omzet de schade van het virus relatief goed te doorstaan.
Rembrandt van Rijn, Zelfportret met kraag en zwarte hoed, 1632, courtesy Sotheby’s Londen, lot verkocht voor £14.549.400
Innovatieve oplossingen De beroemde Basel Art Fair en de Londense Frieze Art Fair annuleerden hun ‘live’ beurzen en organiseren ‘online-only viewings’. De New Yorkse Salon Art + Design stuurt aan clienten dit najaar een luxe tijdschrift dat de dubbele oplage heeft van de reguliere bezoekersaan- tallen. TEFAF zegde haar voorjaarsbeurs in New York af en organiseert 4 november een TEFAF online New York met ‘300 masterpieces’. Intussen openden meerdere New Yorkse hedendaagse galeries én veilinghuizen bijkantoren in upstate New York, waar veel vermogende verzamelaars een huis hebben en het virus vermijden.
De biënnale Manifesta, die elke twee jaar in een andere Europese stad plaatsvindt, wordt dit jaar georganiseerd in Marseille en loopt nog tot eind november. Kort na de opening eind augustus bleek Marseille een ‘corona hot spot’ en werd afgeraden daarheen te reizen. Desondanks kwamen er in het eerste weekend al ruim 1000 bezoekers. Live kunstbeurzen, waaronder Art Paris en Bedin Art Week vonden begin september plaats met redelijk succes, hoewel het coronavirus overal het overheersende thema bleef.
In ons land hebben veel galeries serieuze problemen om te overleven, en een aantal zal zonder steun mogelijk sluiten. Een aantal veilinghuizen heeft de planning en de digitale capaciteit snel aangepast. Online kunstveilingen lijken ook hier succesvoller dan ‘pre-corona’ en draaien volop, deels in combinatie met live veilingen en kijkdagen. Het Venduehuis in Den Haag verplaatste haar live voorjaarsveilingen van oude, 19e-eeuwse, moderne en hedendaagse kunst, zilver, juwelen, Aziatische kunst, meubels en varia naar de eerste week van september. Het resultaat was uitstekend: gemiddeld werd zo’n 85% van de aangeboden stukken verkocht, met veel meer online activiteit en meer nieuwe cliënten dan voorheen. Uiteindelijk werd zo de omzet van het eerste halfjaar ruim gehaald.
De beurzen in ons land hebben een flinke klap gehad. Terwijl de volgende TEFAF in Maastricht gepland staat voor maart 2021 is de PAN Amsterdam, die gepland stond voor eind november van dit jaar, geheel geschrapt en verplaatst naar november 2021. De beurs Art Breda werd aanvankelijk verplaatst van april naar september 2020, maar daarna toch doorgeschoven naar april 2021.
Louise Bourgeois, Arched Figure, 1911-2010, versie 2, textiel, 35,6 x 76,2 x 19,7 cm, courtesy Sotheby’s Londen, lot verkocht voor £1.215.000
Sommige handelaren zoeken naar innovatieve methoden om hun cliënten toch te bereiken, of hen te verleiden tot een bezoek. Zo werkten zes Nederlandse TEFAF handelaren op uiteenlopende gebieden begin september samen door in het Amsterdamse Hilton Hotel hun verkoopexpositie Art Affair neer te zetten met maximaal 40 bezoekers tegelijkertijd. Bij meer bezoekers konden die zich verpozen in de bar of op het terras. Het resultaat was dusdanig dat dit concept dit najaar wordt herhaald. En eind augustus vond het Smart Distance Lab plaats in de Kromhoutwerf in Amsterdam-Noord, een beurs waar eindexamen studenten van kunstacademies hun werk toonden. Tegelijk was dit een van meerdere onderzoeken naar de realiteit van 1,5 meter afstand op zo’n evenement, en dat zal van belang zijn voor de mogelijkheden van alle grotere activiteiten in de kunstmarkt in de nabije toekomst. Het Arts & Antiques weekend in de Amsterdamse Spiegelstraat werd uitgebreid naar 19 tot en met 27 september en veel handelaren van buiten de stad vonden een etalage om hier ook mee te doen – een soort beurs op straat !
Stand op Smart Distance Lab – The Art Fair, met werkt uit de serie Excersices in Freedom van Alex Avgud (Best of graduates 2019), courtesy Smart Distance Lab – The Art Fair
Terug naar vroeger lijkt inmiddels onmogelijk. De online kunstmarkt heeft zich definitief gevestigd en die ontwikkeling zal zich internationaal verder voortzetten. Dat heeft uiteindelijk misschien wel meer voor- dan nadelen, vooral voor hen die zich aanpassen aan de nieuwe ontwikkelingen. Voor veel kunstkopers is de steeds digitalere kunstmarkt een prettige afleiding van het dagelijks leven, maar uiteindelijk blijft de buzz van een kunstbeurs waar men elkaar treft voor het originele kunstwerk toch waar het om gaat.
Johan Bosch van Rosenthal (1963) is directeur-eigenaar van Art Consult, adviseurs van kopers en verkopers in de kunstmarkt sinds 1999. http://www.artvaluations.nl
Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van veilingen? Abonneer je dan nu op Tableau Magazine of schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Ondanks de grote toeloop op het online bieden waren er in de afgelopen weken vele veilingen met fysiek toegankelijke kijkdagen en zaalveilingen, de traditionele setting uit het pre-coronatijdperk.
Klassiek modern in Wenen
Veilinghuis Dorotheum in Wenen viel op met zijn Klassische Moderne veiling op 23 juni met onder meer originele werken van Egon Schiele, niet vaak op de markt. Een krijttekening van zijn hand, die de kunstenaar maakte in 1917, één jaar voor zijn vroege dood in 1918 en ooit het bezit van Schieles tandarts Heinrich Rieger, werd verkocht aan een Amerikaanse verzamelaar die er per telefoon € 271.700 voor bood.
Verder successen tot in de zes nullen voor lots van Tamara de Lempicka, Fernando Botero, Max Liebermann, Giulio D`Anna, Salvador Dalí, Alfons Walde en Rudolf Wacker.
Veilinghuis Peerdeman in Utrecht ziet terug op zijn algemene kunst- en antiekveiling van zondag 21 juni met vele lots, overigens nog wel online geveild. Waaronder een schilderij van Hendrik Jan Wolter uit 1941, dat voor € 2300 werd verkocht.
Moai Kavakava bij Bonhams Los Angeles
Eén van de vele lots in de veiling van African en Oceanic Art op 2 juli ten huize van Bonhams in Los Angeles, is een zogenaamde moai kavakava, gemaakt op Paaseiland door kunstenaars uit de Rapa Nui of Rapanui cultuur – de inheemse bevolkingsgroep van Polynesische afkomst. Het is een houten antropomorfe sculptuur, in de vroege negentiende eeuw gemaakt en in de klassieke stijl uitgevoerd. Beelden uit deze periode worden in artistiek opzicht beschouwd als het hoogste wat deze makers hebben voortgebracht. Ze zijn zeldzaam en dan ook zeer gezocht.
Dit type houten figuren inspireerde bovendien vele modernistische kunstenaars van de twintigste eeuw zoals de Duitse Expressionist Max Ernst.
Deze moai kavakava maakte als begerenswaardig verzamelobject een tocht langs verzamelaars uit New York, Honolulu, Barcelona en opnieuw Honolulu waar een privéverzamelaar het nu aanbiedt. Geschatte opbrengst US$ 800.000 – 1.000.000 (€ 710.000 – 890.000).
In Hilversum maakt het familiebedrijf Van Zadelhoff Veilingen zich op voor traditionele kijkdagen en een zaalveiling gecombineerd met mogelijkheid tot online bieden. Kavel 12 in Kunst- en Antiekveiling op zondag 28 juni is een zogeheten Alfred Hof Mystery clock, een uurwerk dat zijn oorsprong heeft in de goochelkunst van Jean Eugene Robert-Houdin die er zelfs tot aan het hof van koningin Victoria mee doordrong. De illusie bestond eruit dat de wijzers geheimzinnig en autonoom leken te bewegen, tot grote fascinatie van de toeschouwers. In werkelijkheid dreef een centrale figuur boven op de klok, nauwelijks zichtbaar bewegend, de wijzers aan. In de late 19e eeuw raakte dit type klokken en hun krachtige zinsbegoochelende effect zo in zwang dat ook Cartier ze fabriceerde, niet zelden met diamanten ingelegd.
Het exemplaar dat onder de hamer komt is uit 1930 en vervaardigd door Alfred Hof, l`Emeraude Lausanne, die de vaardigheid beheerste het mechaniek ook in kleine uurwerken te zetten.
Alfred Hof Genève, 935/1000 Zilveren deels geëmailleerde mystery klok met een rondvarende ivoren engel op een scheepje met geëmailleerde romantische landschappen met liggende dames en rozen, verkocht door A l`Emeraude Lausanne ca.1930, genummerd 58569, hoogte 12cm, diameter 13,5cm. Geschatte opbrengst € 6.000 – 8.500.
Christie’s Hong Kong
Christie’s Hong Kong houdt op 11 juli de Modern and Contemporary Art Day Sale met tal van items van internationale kunstenaars waaronder Walasse Ting, Sanyu and Wu Guanzhong, Liu Ye, Nicolas Party and Hendra Gunawan.
Fair Warning
Overigens lanceerde voormalig chairman van Christie’s Loïc Gouzer een virtueel veilingplatform genaamd Fair Warning. Gouzer was bij zijn vorige werkgever verantwoordelijk voor het binnenhalen van bijzondere lots die vervolgens veiling geschiedenis werden zoals het $450 miljoen opgebrachte schilderij van Leonardo da Vinci. Fair Warning is is een members – only app die per week één kunstwerk veilt. De eerste veiling is op 28 juni.
Van sabels tot Rembrandt en Picasso. Michiel Vliegenthart benoemt de parels uit de voorbije en komende veilingen. Terwijl de meeste nationale en internationale veilinghuizen zich opmaken om gedoseerd en gereguleerd publiek te ontvangen voor traditionele kijkdagen en zaalveilingen, zijn er deze weken mooie successen te noemen in de online veilingen.
Het Parijse Musée d’Orsay schafte via internet op 29 mei bij Christie’s een vroeg werk van Édouard Manet (1832-1883) aan. De kunstenaar maakte het schilderij Tête de jeune homme d’après l’Autoportrait de Filippino Lippi (1853) naar een zelfportret uit de 15e eeuw van Filippino Lippi in de Uffizi te Florence. Manet stond daar als 21-jarige ingeschreven als kopiist. Met de aankoop van dit item uit de collectie Edmond Cormier-Thierry-Delanoue is €95.000 (excl. commissie) gemoeid, overigens aan de onderkant van de schatting van €100.000 – 150.000.
Op 3 juni veilde Bonhams in Londen in het kader van 19th Century and British Impressionist Art ondermeer dit monumentale schilderij van Ierse kennel jachthonden, gemaakt door John Emms (1843-1912).
Op 11 juni was het de beurt aan Modern and Contemporary Middle Eastern Art bij Bonhams met onder andere dit werk van de Iraanse kunstenaar Monir Farmanfarmaian.
Eveneens online opende op 2 juni bij Venduehuis Den Haag de eerste Militaria veiling van onder meer 500 vroeg 19e eeuwse cavaleriesabels, een must voor de liefhebbers van dit niche-verzamelgebied. De online veiling met de titel Charge! Cavalry Sabre Sale Online eindigt op 22 juni.
Online is ook The World of Picasso bij Sotheby’s Londen die 18 juni afloopt, met onder meer werken uit het bezit van Marina Picasso. Aan bod komen 60 werken die zowel in tijd als in onderwerp Picasso’s gehele oeuvre omspannen; met schilderijen, tekeningen, grafiek, unieke keramiek, fotografie en zelfs schilderspaletten.
Bijzonder is de aankondiging van hetzelfde veilinghuis dat aan het eind deze maand een zelfportret van Rembrandt wordt geveild. Bijna al Rembrandts zelfportretten bevinden zich in de grote museale collecties zoals Het Mauritshuis in Den Haag. Slechts drie zijn er in privébezit, waaronder dit.
Het schilderij valt te dateren rond 1632, dankzij het feit dat het is gesigneerd op een wijze die Rembrandt kort zo deed en omdat dendrochronologisch onderzoek uitwees dat het zelfportret is geschilderd op een paneel dat is gezaagd uit dezelfde Baltische eik als een ander schilderij uit deze periode.
Met een schatting van £12.000.000 -16.000.000 is het schilderij de showstopper in de Cross-Category Evening Sale op 28 juli in Londen.
De uitdaging voor de veilinghuizen om de beperkingen van de pandemie om te buigen tot nieuwe mogelijkheden levert veel interessants op. Overal wordt een enorm toegenomen aantal online bezoekers gezien, dat volgens de veilinghuizen soms het drievoudige beloopt van dat in het pre-coronatijdperk.
Online only veilen is evenwel niet de enige toevlucht voor bieders.
Sinds het begin van de crisis houden de grote veilinghuizen steeds meer private sales om belangrijke items aan de man te brengen buiten de veilingkalender om. Of om samen met een aankopende partij actief te zoeken naar de missing link in een verzameling. Sinds het begin van de crisis is er actiever op private sales ingezet.
Volledig online is de veiling van Christie’s `Post-War and Contemporary Art` in Amsterdam van 2 – 18 juni. Hoewel de toplots zich op het Amsterdamse kantoor en in een depot bevinden kunnen geïnteresseerde cliënten ze op verzoek bekijken.
Eén van de toplots is een pasteus werk van Bram Bogart (1921-2012) getiteld Blauwraam (Blue Window).
Ook Bonhams paste zich snel aan en hield naast de succesvolle ‘Blue Sale’ – een charity veiling ten bate van het Covid-19 fonds van de National Health Service (NHS) – al een aantal succesvolle ‘hybrid sales’ in Londen, Hong Kong en Los Angeles. Deze hybrid sales zijn real-time live veilingen met een echte veilingmeester, waarbij de bieders telefonisch, via internet of schriftelijk kunnen meebieden. Daarnaast heeft Bonhams een platform voor Private Sales en taxaties en veilingadvies via e-mail, telefoon, WhatsApp en Zoom.
Sinds 14 mei loopt bij Bonhams de aantrekkelijke veiling `Quentin Blake Draws the Rainbow` eveneens ten bate van NHS Charities met tien exclusieve pen- en inkttekeningen van Sir Quentin Blake (1932) die hij tijdens de lockdown vervaardigde. Op alle werken die de kunstenaar ter beschikking stelde, staat de regenboog afgebeeld die hij als inspiratie in de ramen van mensen zag. Nog tot 3 juni.
Het eerste veilinghuis in Frankrijk dat zijn deuren weer opende voor de kunstveilingen was de Parijse vestiging van Artcurial aan de Champs-Elysées op 19 mei. De kantoren in Monaco (luxury) en Marrakech (internationale, pan-Afrikaanse, hedendaagse kunst, en 19e en 20e eeuws oriëntalisme) volgen op 1 juni. Zo komen ook de offline veilingen geleidelijk weer op gang.
In Jewellery Online komt bij Artcurial op 2 juni onder de hamer een paar oorclips van Claude Lalanne (1924-2019).
Pessimisten vrezen dat misschien een derde van de galeries dit jaar de deuren zal moeten sluiten, maar algemeen wordt verwacht dat het voortbestaan van de veilinghuizen niet door de gevolgen van de pandemie wordt bedreigd. Dit betekent geenszins dat de veilingwereld zich in sluimerstand bevindt en lijdzaam afwacht tot de lucht van het coronavirus is geklaard, integendeel.
Veilingen in het nieuwe normaal
Er werd overal flink gesnoeid in het offline veilingprogramma en belangrijke onderdelen zijn omgezet in online – only veilingen. Die bleken weliswaar succesvol maar waren qua opbrengst peanuts vergeleken met de grote avondveilingen in New York en Londen uit het tijdperk BC (Before Covid), zoals The Art Newspaper het niet zonder dramatiek noemt. De vraag dringt zich op: hoe gaan de veilingen er in het ‘nieuwe normaal’ en met social distancing uit zien?
Grote spelers, zoals bijvoorbeeld het Dorotheum in Wenen maken zich op voor de grote veilingen van de maand juni, die men vanwege de zeer ruime huisvesting op de oude voet (fysiek toegankelijk) door wil laten gaan. Eén van de top lots in Wenen is het schilderij De heilige Dominicus van Jusepe alias José de Ribera (1591 – 1652).
Christie’s New York kondigt naast een reeks van zeven online veilingen onder de naam Classic (van 16 tot 19 juni) ook een serie thematische online – only veilingen aan. Met de vanuit de Impressionist en Modern Art afdelingen samengestelde veilingen La Vie en Rose (12 tot 28 mei) en Form and Fantasy (29 mei tot 11 juni) mikt Christie’s op het brede spectrum van de beginnende kunstliefhebber tot de doorgewinterde verzamelaar.
Links: Veiling La Vie en Rose: Wassily Kandinsky, Schwabing –
Das weisse haus, olieverf op schilderskarton, 1901.
Te verwachten opbrengst $250.000 – 350.000
Rechts:Veiling Form and Fantasy: Jacques Lipchitz, Benediction I, brons zwart en groen gepatineerd, 1942-1944
Te verwachten opbrengst $400.000 – 600.000
Sotheby’s
Sotheby’s telt de dagen af tot het aflopen van de interessante online only veiling EYE/EAST die met 250 lots 5000 jaar (kunst)geschiedenis van het Aziatische continent bestrijkt. Eén van de top lots is een schilderij van Hisao Domoto (1928 – 2013) uit 1967.
Ook in eigen land is volop inventiviteit en aanpassingsvermogen onder de veilinghouders. Notarishuis Arnhem kwam al op 6 april met een volledige veiling en klantgerichte gratis thuisbezorging. Ook het grootste internationale online veilingplatform Catawiki had in april een topmaand met talloze nieuwe verkopers en kopers, opmerkelijk genoeg ook uit de landen met meer vergaande thuis isolatie-maatregelen dan in Nederland zoals Italië, Spanje en Frankrijk.
Het Venduehuis in Den Haag stelde verstandig de grote internationale halfjaarlijkse zaalveiling van mei uit tot het najaar en breidt tot die tijd de reeks al succesvol gebleken online veilingen uit. In de veiling Interiors & Decorative Art – Online Only die op 18 mei afloopt, onder meer een paar Franse wit marmeren reliëfs uit de late 18e eeuw.
Kerry James Marshall, Draw Me, 2012, Lot 9 est. £1.5-2.5m
De kunstwereld, dat is haar wereld. Dat weet veilingmeester Marlous Mostrous-Jens (31) maar al te goed. Inmiddels zit zij alweer tien jaar in het veilingwezen in Londen en Amsterdam waarvan de laatste drie jaar bij Sotheby’s als Director Business Development. Het Londense veilinghuis is sinds juni 2019 niet meer beursgenoteerd en legt de focus op technologie, online veilingen en private sales. Kreeg je kunst al jong mee?
Ja, naar de TEFAF met mijn ouders. Dat was echt het leukste uitje van het jaar. Mooi aankleden en kunst kijken. Hoort bij je opvoeding, vonden mijn ouders. We reisden veel en gingen alle musea af. Dat vond ik fantastisch. Het kantelpunt kwam bij Tate Modern. Ik was vijftien toen ik The Weather Project van Olafur Eliasson in de Turbine Hall zag. Daar lagen mensen op hun rug naar die gigantische zon te kijken. Toen was ik verkocht. Sindsdien is kunst mijn passie.
Hoe ben je de veilingwereld ingerold?
Op mijn zeventiende kreeg ik advies van Philip Hoffman, oprichter van The Fine Art Fund. Het werd Business Economics en niet kunstgeschiedenis. De business kant van de kunstwereld sprak mij sowieso aan. Hedendaagse kunst zou ik altijd nog kunnen leren. Mijn scriptie ging over de economische aspecten van de kunstmarkt. Uiteraard heb ik veel stages gelopen, ook bij veilinghuizen en een Master gedaan bij het Sotheby Institute. Je wilt toch die droombaan krijgen. En dat is gelukt.
Veilingmeester, hoe word je dat?
Bij mijn eerste veilinghuis kreeg ik al vrij snel Telephone Bid Training. Dan leer je telefonisch bieden voor klanten. Een rollenspel met lastige vragen van lastige klanten. Kom je daar goed doorheen, dan mag je met echte klanten bieden in de veiling. Ik dacht: wow… dit is cool! Maar veilingmeester… dat leek me nog leuker! Dus ging ik de Head of Auctioneers ongeveer stalken. Zo graag wilde ik. Tot ik werd uitgenodigd voor de eerste try out rondes, een X-factor achtige afvalronde. Uiteindelijk werd ik samen met een ander meisje uit vele collega’s gekozen om echt veilingmeester te worden. Mijn droom kwam uit!
Wie waren je inspiratiebronnen en leermeesters?
Eerst Jop Ubbens, die colleges gaf over dit vak. Toen ik veilingmeester wilde worden gaf hij mij tips & tricks. Recent Oliver Barker, mijn voormalige baas bij Sotheby’s in London en misschien wel de beste veilingmeester in het vak. Met hem mocht ik nauw samenwerken. Een geweldige kans om de internationale veilingwereld te leren kennen en de grootste verzamelaars ter wereld te ontmoeten. Klantenbinding en relatiebeheer, dat heeft hij mij geleerd.
veilingmeester Marlous Mostrous-Jens
De fijne kneepjes van het vak, hoe leer je die? Oefenen. Eerst de bid increments in je hoofd stampen. Dat zijn alle verhogingen tijdens het bieden. Dat moet je tweede natuur worden. Wat je verder nodig hebt: een combinatie van humor, acteren, een vlotte babbel, de zaal aanvoelen. En heel belangrijk: de balans tussen likeability en autoriteit. Het moet je gegund worden, maar je moet ook gezag uitstralen zonder autoritair over te komen. Enthousiast zonder een clown te zijn. Verder moet je vaardigheden beheersen als: rondkijken, gebaren, de hamer hanteren, tekstuele trucs, do’s & don’ts.
Wat is het mooie van het veilingmeesterschap?
Alles bij elkaar. Dit het leukste vak dat er is. Heerlijk op dat rostrum! Het gaat om een combinatie van factoren: het toewerken naar de show waar je zelf aan hebt meegewerkt. En dan medeverantwoordelijk zijn voor het resultaat. Eigenlijk is het een bijbaan. Ik sta niet de hele dag met een hamer te zwaaien. Ik doe veilingen in Londen en in Nederland vooral charity. Mijn favoriete categorieën zijn hedendaagse kunst en juwelen. Wat is minder leuk aan dit vak? Een veiling met weinig interesse. Als diverse werken onverkocht blijven. Heel vervelend als de verkoper in de zaal zit. Ook lastig als je zelf emotioneel betrokken bent, bijvoorbeeld als je zelf bepaalde werken hebt ingebracht namens een klant die je goed kent en dat die onverkocht blijven.
Hoe hou je alle soorten bieders uit elkaar?
Je hebt bieders in de zaal, aan de telefoon, online en absentee bids: klanten die van tevoren hun hoogste bod uitbrengen. Als veilingmeester moet je namens die klanten meebieden tot dat bedrag. Hulp krijg je van spotters die goed rondkijken en bid clerks. Verder geef ik bieders in de zaal altijd de voorkeur om als eerste te bieden. Zij hebben de moeite genomen naar de zaal te komen.
Wat zijn jouw andere bezigheden bij Sotheby’s?
Business Development en Client Strategy. Heel breed eigenlijk. In London lag mijn focus bij Europese topklanten. In Nederland ben ik onder andere verantwoordelijk voor de zichtbaarheid van Sotheby’s, het verbeteren van ons relatiemanagement en het versterken van onze relaties met musea en andere partijen. Being the true trusted adviser. Mijn belangstelling gaat dus uit naar de commerciële kant. En de magie? Die zit bij de kunstwerken zelf en de kunstenaars die het gemaakt hebben. Met ons Nederlandse team zijn wij voornamelijk betrokken bij aan- en verkoop op de internationale veilingen en collection managementadvies en daarnaast veel verzekering- en successietaxaties. Private sales doen we ook steeds meer.
Inspectie van een werk van Morris Louis
Wat is het mooie van werken bij een internationaal veilinghuis?
De fantastische werken die je langs ziet komen. Eigenlijk wordt er elke week bij Sotheby’s een nieuw museum geopend. Of het nou tapijten zijn, horloges of contemporary art. Maar het mooiste vind ik de passie en expertise van mijn collega’s en de verzamelaars. Dat maakt dit de beste baan ooit.
Hoe zie jij de kunstmarkt verschuiven?
Azië komt heel sterk op, dus wij focussen zeker op de groei van hedendaagse kunst aldaar. De kunstmarkt is overigens nog nooit zo internationaal geweest. London is de art capital van Europa, terwijl de grotere veilingen in New York blijven. Daar zou ik best eens een veiling willen doen. Ik verbaas me telkens weer over hoeveel kunst daar zit en hoeveel belangrijke verzamelaars daar rondlopen. Anderzijds zien we een verschuiving naar online en wordt de snelheid van informatie en deals steeds belangrijker. Alles moet readily available zijn en snel. En wat nu hot is? Female artists en African American artists.
Veilingen worden gehypet met veel tamtam om prijzen op te schroeven.
In elke business is marketing van belang als je iets wilt verkopen. Vandaag de dag zijn kunstenaars hun eigen marketeers, zoals Jeff Koons en Damien Hirst. Ook de veilinghuizen doen hieraan mee en als een werk veel in het nieuws of op bijzondere tentoonstellingen is geweest dan helpt dit met de prijs. Maar dit is niet prijsbepalend. Uiteindelijk gaat het om de kwaliteit, de markt en de prijs. Ook Instagram en social media zijn factoren die invloed hebben op trends in de kunstmarkt. Je ziet ook steeds meer art influencers en kunstenaars die kunst op social media aanbieden.
Hoe zou je je eigen smaak omschrijven?
Eclectisch… maar dat is wel een term van deze tijd. Ik houd van abstract, zero, minimal art en arte povera. Maar dat verandert. Ik zie ook zoveel. Ik zou ook een antieke Egyptische vaas willen kopen… wel duur maar dan heb je wel een vaas van 4000 jaar oud die heel modern oogt. Supergaaf vind ik dat. Verder verdiep ik me vaker in fotografie en was ik onder de indruk van Unseen. Musea? FOAM, Van Gogh, Stedelijk en Voorlinden en over de grens Moma, Tate Modern, Prado en Foundation Beyeler in Basel.
Hoe blijf je op de hoogte? Tableau natuurlijk! Verder veel online: Artnet, Artnewspaper, Artprice, Arttactic, In Other Words Newsletter, veilingen, en musea en shows aflopen. En vooral: met heel veel experts praten. Dat is ook het mooie van dit vak.
Alexandre Noll werd geboren in Frankrijk als zoon van een bankier. Na de Eerste Wereldoorlog verliet hij de veiligheid van het familiebedrijf en verhuisde naar Parijs om zich te richten op een leven als kunstenaar, met een speciale focus op aquarel, gravures en houtsneden. Rond 1920 begon hij met het uitsnijden van handvaten van paraplu’s en klompen voor bedrijven als Perugia. Via deze weg kwam hij rond 1930 in commercieel vaarwater en begon hij met het produceren van lampen en tafels in de Art Deco stijl. In deze periode werkte hij veel met hout als medium en verdiepte hij zich ook in exotische soorten hout. Naar verloop van tijd verdiept zijn aanpak en vertaalt zijn werk zich naar poëtische beeldhouwkunst.
Hoogtepunten van de veiling zijn Important Bar uit 1948 en Dining Table uit 1957-58:
Alexandre Noll, Important Bar, 1948. Richtprijs: $250.000-350.000Alexandre Noll, Dining Table, 1957-58 Richtprijs: $150.000-250.000
De collectie Alexandre Noll: collection of Dominque T. Noll wordt 13 december 2019 geveild. De publieke kijkdagen zijn 7-13 december 2019. Voor meer informatie ga naar www.bonhams.nl
In retrospectief zien we dat de gesigneerde kunstwerken van de grote namen, vervaardigd in hun karakteristieke stijl en met solide herkomst het nog immer goed of zelfs béter doen in de grillige kunstmarkt van vandaag. De concurrentie op de high-end veilingmarkt is feller dan ooit en om unieke kavels te kunnen opnemen zien veilinghuizen zich vaak genoodzaakt ambitieuze schattingen te doen, en geven zij niet zelden hoge garanties op de opbrengsten.
Oude meesters
Niettemin verkoopt goede kunst zichzelf. Zo trok Christie’s de aandacht van verzamelaars van oude meesters met een zeldzaam schilderij van de kunstenares Michaelina Wautier (1617-ca. 1682) die in de Zuidelijke Nederlanden actief was en wier oeuvre zeer klein is. Dit doek Jonge man met pijp uit een Nederlandse collectie werd in mei in de Old Masters Sale in New York geveild. Het was slechts het zesde doek van Wautier dat ooit op een veiling kwam en met een hamerprijs van $ 759.000,-het duurste werk ooit van haar hand. Minstens zo begerenswaardig bleek een onbekend portret van Raden Mas Jodjana door Isaac Israëls (1865-1934) dat bij Christie’s in Hong Kong onder de hamer kwam. Het schilderij werd in 1916 door een Nederlandse adellijke familie bij de kunstenaar aangekocht en is sindsdien in hetzelfde bezit gebleven. Het manshoge portret ging naar een verzamelaar in het Verre Oosten. De hamerprijs van €500.000,- is een record voor een Indonesisch werk van zijn hand. Het bewijst dat de wereldmarkt voor hoogwaardige kunst met een Indisch thema nog steeds zeer sterk is.
Isaac Israells, portret van Raden Mas Jodjana, olieverf op doek, 220 x 110 cm
Monet in Venetië
Sotheby’s boekte een fraai resultaat met Le Palais Ducal van Claude Monet dat met de accuraat gebleken schatting van £ 20.000.000,-à£30.000.000,- werd verkocht voor £ 27.534.000,-. Het uit 1908 daterende schilderij is door Monet gemaakt tijdens een verblijf van drie maanden in Venetië, zijn enige bezoek ooit aan deze stad. De kunstenaar arriveerde er op 1 oktober van dat jaar en verklaarde direct dat zijn omgeving ‘te mooi om te schilderen’was. Niettemin, en gelukkig maar, weerhield het Monet er niet van om tijdens deze trip bijna veertig werken te produceren. Het doek is sinds 1925 in het bezit van dezelfde familie, nazaten van een Berlijnse zakenman. De verkoop ervan vormde een uitgelezen kans voor verzamelaars een werk van deze kwaliteit te verwerven en-zo aantrekkelijk voor zowel kunsthandel als verzamelaar – ‘marktfris’. Veel positieve belangstelling vanuit de kunsthandel, museale wereld en verzamelaars was er voor Mark Rothko’s Untitled uit 1960 dat Sotheby’s in mei in New York veilde namens het San Francisco Museum of Modern Art (SFMoMA), ten bate van het aankoopfonds en dat werd afgehamerd voor $ 50.095.250,- .
Nederland
Ook de Nederlandse veilinghuizen ondervonden volop belangstelling. ‘s Lands oudste veilinghuis, het Venduehuis der Notarissen in Den Haag, liet zien opnieuw een belangrijke speler op de internationale veilingmarkt te zijn met een werk uit de omgeving van Joachim Patinir: A panoramic landscape with Saint Christopher uit de collectie S. Nijstad, met een hamerprijs van € 125.000,-.
Onder de hamer van het actieve Utrechtse veilinghuis Peerdeman kwam op 31 maart 2019 een Chinees porseleinen kwispedoor met Amsterdams bont decor van rokende mannen en slaven, gemaakt in de eerste helft van de 18e eeuw, met het eclatante resultaat van €20.480,-. Eén van de vele hoogtepunten in de Modern en Contemporary Art bij Veilinghuis AAG was een reliëf van papier-machévan de Nederlandse kunstenaar Jaap Egmond (1913-1997) uit 1979 getiteld KQ met een resultaat van €11.000,-.
Kwispedoor verkocht bij Veilinghuis Peerdeman
Ontwikkeling kunstmarkt
Waar de online kunstmarkt het afgelopen decennium al bijzonder sterk groeide, steeg het marktaandeel vooral in het afgelopen seizoen nog meer. Het spanningsveld van het offline kunst kopen-bij de traditionele veilinghuizen-versus online kunst kopen nam toe. Steeds meer kunstkopers geven blijk van een voorkeur voor het vanuit de leunstoel browsen door een schier oneindig internationaal aanbod en het online aankopen: de online kunstmarkt groeide wereldwijd naar 18 procent (bron: onderzoek Hiscox, www.theartnewspaper.com) en is inmiddels goed voor een bedrag van 26 biljoen dollar. Van de ondervraagden meldt 79 procent in het afgelopen jaar meer dan één keer kunst online te hebben gekocht. 29 procent van de Millennials geeft zelfs aan online kunst kopen te verkiezen boven offline.
In dit verband is het interessant te zien dat veel traditionele veilinghuizen die zich aanvankelijk sceptisch en aarzelend op de vlakte hielden zich nu snel aanpassen aan deze niet meer te stuiten ontwikkeling. Evenwel is de menselijke behoefte aan het fysiek kunnen zien, voelen en ruiken van kunstwerken een gegeven en ligt het in de verwachting dat het traditionele bezoek aan kijkdagen, kunsthandels, galeries en antiquairs nooit volledig naar de achtergrond zal verdwijnen. Het van oorsprong Nederlandse online veilinghuis Catawiki speelde succesvol in op deze ontwikkeling. Deze pionier richt zich op collectables in de meest uiteenlopende verzamelgebieden, waaronder ook kunst en antiek. Het groeide in slechts elf jaar tijd uit tot een dominante speler die wekelijks 300 veilingen houdt waarin circa 50.000 items, gecureerd door 200 experts hun weg naar nieuwe eigenaren vinden.
In dit verband is interessant te melden dat Sotheby’s in april 2018 de commissie voor veilingen die online-only zijn verlaagd en dat in oktober 2018 Barneby’s het online taxatiebureau ValueMyStuff verwierf. Noemenswaardig is verder de over-name van Sotheby’s door BidFair USA, een bedrijf van de Frans-Portugees-Israëlische media- en telecomondernemer Patrick Drahi. Door de overname, waarmee 3,3 miljard euro is gemoeid, verdwijnt het veilinghuis van de beurs en komt weer in privébezit.
Vooruitblik nieuwe veilingseizoen
september 2019 - 2020
Er ligt een boeiend en veelkleurig veilingseizoen in het verschiet en in de opmaat ervan zijn al vele bijzondere objecten met veelal een Nederlands aspect te melden. Veilinghuis AAG te Amsterdam organiseert in oktober A Collector’s Choice met juwelen, zilver, Aziatica en antiek. Eén van de topitems van de veiling is een paar 18e-eeuwse Nederlandse zilveren sauskommen uit het bezit van een Nederlandse adellijke familie, gemerkt Isacq Samuel Busard, Den Haag, 1735. Een vergelijkbaar paar, maar met een jaarletter 1734 is geïllustreerd in Jet Pijzel-Domisse, Haags Goud en Zilver, Gemeentemuseum The Hague/ Waanders Uitgeverij Zwolle, 2005, p. 242, nr. 40. Te verwachten opbrengst €8.000,- à€12.000,-.
Isacq Samuel Busard, een paar zilveren sauskommen, Den Haag, 1734, 21 cm lang, 955 gram
Het Venduehuis der Notarissen in Den Haag biedt in de Post-War & Contemporary Art Auction op 16 oktober 2019 het werk O Limite van de Braziliaanse kunstenaar Beatriz Milhazes (1960) aan. Haar doorgaans in levendig coloriet uitgevoerde abstracte werk is een ‘huwelijk’van zowel de Braziliaanse als de westerse modernistische schilderkunst, wat een boeiend en vooral kleurrijk resultaat oplevert. Milhazes zegt er zelf over dat Henri Matisse, Piet Mondriaan en Tarsila do Amaral haar primaire inspiratiebronnen vormen. Het schilderij uit 1997 werd door de moeder van de huidige eigenaar aangekocht bij Galerie Barbara Farber. Te verwachten opbrengst €40.000,- à€60.000,-.
Beatriz Milhazes, O Limite, 1997, acryl op doek, 80 x 59 cm, Courtesy Venduehuis der Notarissen
Op 27 oktober 2019 zal bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht onder de hamer komen een schilderij van de oriëntalist Marius Bauer (1867-1932), Benares. De herkomst is kunsthandel E.J. van Wisselingh & Co., genummerd 1318x, en in 1933 tentoongesteld in de Eere tentoonstelling M.A.J. Bauer in het Stedelijk Museum Amsterdam, 1933, genummerd 263, en later in het Stedelijk van Abbemuseum te Eindhoven. Te verwachten opbrengst €5.000,- à€7.000,-
Ook veilinghuis Van Zadelhoff te Hilversum houdt dit najaar op 9 en 10 september een algemene veiling waarin verschillende objecten uit een adellijke herkomst zijn opgenomen waaronder zilver, damasten tafellinnen en familieportretten.
Tevens worden in deze veiling zeldzame originele handschriften van de stadhouder van Friesland en Groningen Johan Willem Friso Prins van Oranje en van koning-stadhouder Willem III (uit 1689) aangeboden.
Catawiki komt dit najaar van 20 tot 29 september met een reeks Exclusieve Kunstveilingen waarin moderne en 19e eeuwse kunst, oude meesters, oude prenten, zilver, keramiek en van 6 tot 15 september en 20 tot 29 september antiek.
Bij Sotheby’s vindt op 19 november in Londen de veiling Contemporary Curated met onder meer een werk van de Nederlands beeldende kunstenaar Jan Schoonhoven (1914-1994) getiteld R80-1, gemaakt in 1980. Met een verwachte opbrengst van £40.000,- à£60.000,-.
Jan Schoonhoven, R 80-1, 1980, karton en latex verf op hout, 55 x 40 cm
Eveneens bij Sotheby’s-tijdens de veiling van Impressionist & Modern Art in New York (USA) in november-zal het schilderij van de Franse modernist Auguste Herbin (1882-1960), Rue en Corse worden geveild. Met een verwachte opbrengst van $ 200.000,- à$ 300.000,-
Christie’s veilt op 25 en 26 november 2019 Post-War & Contemporary Art voor de vijfde opeenvolgende keer in de Zuiveringshal op het Westergasterrein in Amsterdam. De kijkdagen beginnen op 22 november en trekken altijd veel publiek. Eén van de aantrekkelijke items is een werk van Erwin Olaf (1959) getiteld The Hairdresser (2004). De verwachte opbrengst is €6.000,- à€8.000,-. Daarnaast is het kleurrijke Fries landschap van Gerrit Benner (1897-1981) te zien, met een geschatte prijs van €25.000,- à€35.000,-.
Gerrit Benner, Fries landschap, olieverf op doek 80 x 100 cm
