Mooi en verrassend nieuw werk van Mark Manders bij Zeno X Gallery, met een subtiele hoofdrol voor een onbenoembare kleur blauw, een fascinatie voor de skiapode en een intrigerend landschap waarin het blauw van de zee en de lucht in kleine vlakken aan de horizon hangt, als was het een waslijn.
Er zijn ook bekende elementen, nu in een net wat andere vorm. De krant met alle woorden is gestapeld tot een nette kubus voor een blauwe achtergrond, een combinatie die vanzelf verandert in een sereen landschap. Het blauw is licht, iets tussen water en lucht in, een tint waar eigenlijk geen woord voor is die in meerdere werken terugkomt. ‘Veel werken gaan over de wolken’, verklaart Manders de aanwezigheid van de kleur blauw.
In de kamer aan het begin van de expositie – Room with All Existing Words – word je erdoor omringd. De sfeer is als een retro locker room met rondom kasten in een wat verbleekte ijsblauwe kleur van vroeger. Centraal staat een tafel met een beest erop, gevangen in een driehoek van botten en met een poot steunend op een donkerblauwe kleine kubus. Die ene poot keert als voet terug in de knipsels aan de muur. Afbeeldingen van de skiapode, een mythisch wezen met één grote voet dat Manders al tijden fascineert. Hij verzamelde ze hier aan de muur en in magisch boek dat in de ruimte hangt en waar ze met een stamp van zijn voet ook weer uit kunnen verdwijnen. En hij bundelde alles wat hij er over kon vinden en bedenken in een wikipediapagina. Immer verder associërend voegde hij er zelf een paar nieuwe varianten aan toe.
Voor wie het werk kent zijn er vertrouwde beelden in deels weer nieuwe samenstellingen. De krant met alle bestaande woorden, koffiekopjes, een gezicht, een liggend dier, een touw als verbindende lijn, potloden en een wasknijper. Sommige oudere werken herneemt hij, in een iets andere vorm of formaat; iets dat mooi duidelijk wordt ook in het boek bij de tentoonstelling waarin werk vanaf begin jaren 90 is verzameld. Zo schrijft Manders met bestaande beelden steeds nieuwe zinnen, en in deze tentoonstelling ook hele nieuwe hoofdstukken, die echter onmiskenbaar van dezelfde schrijver zijn. Zoals de vitrine met het landschap, Field Fragment, waar boven een dikke laag klei kleine vlakjes blauw aan de horizon hangen.
Opvallend is dat er soms een wat duistere sfeer opduikt. Alsof de rust is verstoord. Twee hompen klei met een pluk haar liggen als halve lichamen in plastic gewikkeld in een hoek van de Room with all existing words. Ook het dier dat op tafel staat oogt meer unheimisch en energieker dan andere dieren in zijn werk. En een van de doorgaans serene vrouwengezichten is aangetast en in verval. Haar huid is niet langer glad maar bestaat louter uit ruwe dotten klei en aan de achterkant van het hoofd hangt een sliert haar troosteloos omlaag. De intens donkerblauwe achtergrond maakt het wat beeld af. Maar af is niet het goede woord, het lijkt wat fragmentarischer. In een andere Night Scene zijn alleen de lippen en de kin van het gezicht nog aanwezig.
Het nachtblauw duikt ook aan het eind van de tentoonstelling weer op in een landschap dat de tegenhanger lijkt van dat in het begin. Hier geen blok gestapelde kranten tegen een lichte achtergrond, maar een Engels woordenboek (met blauwe omslag) tegen een donkere achtergrond.
Zo roept Mark Manders wederom een hele wereld op in zijn nog altijd uitdijende Zelfportret als Gebouw. Een vreemde wereld waarin toch alles klopt en waarin de details en de uitvoering soms verbluffend mooi zijn. Een wereld waarin je benieuwd blijft naar de ideeën die nog sluimeren.
Zeno X Gallery
Mark Manders, t/m 15 oktober
De tentoonstelling en het boek vieren 28 jaar samenwerking tussen de kunstenaar en de galerie.
Zeno X Gallery, Godtsstraat 15, Antwerpen- Borgerhout
