‘Kunnen wij als kunstenaars wel op tegen de natuur?’ Een vraag van de Amerikaanse kunstenaar Dan Asher die goed past bij de urgentie van de nieuwe tentoonstelling ‘EARTH – A collective landscape’, die nu te zien is bij AkzoNobel aan de Amsterdamse Zuidas.
Hester Alberdingk Thijm van de AkzoNobel Art Foundation speelt de vraag of kunstenaars tegen de natuur op kunnen, door naar bezoekers van de nieuwe tentoonstelling. Zij leidt ons langs werk van meer dan veertig kunstenaars met onderwerpen als ecologisch bewustzijn en het veranderende landschap. Het blijkt een uitnodiging om dieper in te gaan op de rol van de mens in de natuur. Nu de klimaatcrisis zich in alle hevigheid manifesteert dringt de vraag zich op of de mens niet sneller zou moeten terugkeren naar de aarde, stevig met beide benen op de grond. ‘Het beantwoorden van die vraag laten we graag over aan de verbeelding van de kijker.’
Magische vormentaal
Alberdingk Thijm ziet de tentoonstelling als een ecosysteem, een collectief landschap waarin de werken elkaar aanvullen en verdiepen. We zien werk uit de jaren 90, recent werk dat speciaal voor ‘EARTH’ is gemaakt, en alles daartussenin, van fotografie tot video-installatie, en schilderij tot sculptuur.
De rondleiding lijkt een metafoor voor een wandeling over een bospad langs verschillende landschappen. Door de duistere bossen van Pär Strömberg naar een zindering van kleur in de compositie van Monika Michalko. ‘EARTH’ nodigt uit na te denken over de natuur en hoe wij daarin passen. Een thema moet groeien, meent Alberdingk Thijm. Zo ontstond ‘EARTH’ als het ware vanzelf, na eerdere tentoonstellingen waarin het mensbeeld werd uitgediept.
‘Dit thema is actueler dan ooit. Het lijkt wel of er steeds vaker natuurrampen plaatsvinden. Daarom focussen we op een herbeleving van de natuur, de behoefte aan groen en de nabijheid daarvan. Dat plaatsen we tegenover grote thema’s als stikstof, klimaat en opwarming. Mondiale problematiek enerzijds maar iets heel persoonlijks anderzijds, een groeiend gevoel om naar buiten te gaan en energie op te doen. In onze Art Space zie je hoe kunst en natuur twee totaal vervlochten energiebronnen zijn. Met de natuur als inspiratie en een vormentaal zo magisch, overweldigend en onuitputtelijk dat je soms denkt dat de natuur het wint van de kunst.’
Groter ecologisch bewustzijn
In ‘EARTH’ speelt de mens nauwelijks een rol. Hij/zij is gedegradeerd tot een haast onzichtbare toeschouwer, losgezongen van zijn natuurlijke omgeving. Dat heeft een vervreemdend effect. De tentoonstelling ziet Alberdingk Thijm als een schreeuw om aandacht omdat de mens te ver is gegaan: ‘Een aanklacht en tegelijk een oproep. We nodigen de kijker uit deelgenoot te worden van dit collectieve landschap en op te lossen in een wereld die eindeloos groter is dan wijzelf. We hebben bruggen gebouwd en vlogen naar de maan, maar we moeten beseffen dat de aarde aan onze voeten ligt. Dat moeten we cultiveren en in stand houden. Nog niet zo lang geleden was de stad veel groener. Nu is alles steen en aangeharkt. De balans met de natuur moet terug. Down to earth, dat is onze boodschap. Maar of deze kunst en deze kunstenaars oplossingen bieden: nee. We zijn niet dogmatisch, maar hopen op een wake-up call die leidt tot een groter ecologisch bewustzijn. Als dat zo is, heeft ons verhaal gewerkt.’
Container van herinneringen
‘Het verzamelen van kunst is als een bos. Je voegt steeds iets nieuws toe binnen een duurzaam systeem. Niet de waan van de dag is het doel maar gecontroleerde groei terwijl je er goed voor zorgt, hopelijk tot in de eeuwigheid. Zonder enig commercieel belang.’ ‘EARTH’ toont werken uit verschillende disciplines die elkaar versterken als geheel.
Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
EARTH, a collective landscape
AkzoNobel Art Space
