Veilingen: persoonlijke schatten

De aftrap van het veilingseizoen 2021-2022 ligt achter ons en met de voorjaars- en zomerveilingen kwamen de grote internationale veilinghuizen sterk terug uit het roerige en, ook voor de kunsthandel, ongewisse afgelopen jaar. Wat betekent dit voor de komende veilingen deze winter?

In het algemeen werd geprofiteerd van de stijgende vraag naar kunst en luxury items sinds het begin van de pandemie, met vele nieuwe kopers die breed op zoek zijn; van horloges en juwelen tot schilderijen van Basquiat en – natuurlijk – NFT’s. Het werd een mooie revanche met cijfers die nog nooit zo hoog waren sinds 2015. Pablo Picasso en Jean-Michel Basquiat voeren de lijst aan, naast opkomende kunstenaars als Flora Yukhnovich, Cinga Samson en Salman Toor. Tegenover een boost in de vraag van Aziatische kopers staat een sterk en hoogwaardig aanbod van bijzondere kunstwerken met interessante provenances. Een verklaring voor dat laatste kan zijn dat de bereidheid van vooral particuliere verzamelaars om hun topstukken ter veiling te brengen is aangemoedigd door de hoge opbrengsten van de afgelopen tijd. Ook de intussen beproefde en door de meeste veilinghuizen soepel geïmplementeerde formule van de hybride veilingen droeg bij aan het succes.

Volgens sommige analisten compenseerde de dynamiek van de Aziatische kopers juist een krimpende groei of in het beste geval gelijkblijvende omzet op de veilingen elders in de wereld (Londen en Noord-Amerika). Een kwestie van interpretatie.

GERESTITUEERDE KUNSTWERKEN

Niet alleen de usual suspects uit de moderne kunst zorgden voor opmerkelijke resultaten op de veilingen. De showstopper in de ‘Sotheby’s Old Masters evening sale’ in London was een vroeg werk van Anthony van Dyck: een portret van de Vlaamse kunstenaar Cornelis de Vos en zijn familie. In de Tweede Wereldoorlog werd het herontdekt door de Monuments Men (MFFA) – het team van kunstexperts dat in oorlogstijd verdwenen kunst opspoort. Het werk was in 1948 teruggeven aan de oorspronkelijke Nederlandse eigenaren die het in 1940 onder grote druk en voor een fractie van de waarde aan de nazi’s hadden verkocht. Met een hamerprijs van $3.4 miljoen is het schilderij zesde op de lijst van de duurste werken van deze kunstenaar die ooit in veiling waren.

Eerder die dag veilde concurrent Christie’s in zijn ‘Exceptional Sale’, met de focus op design en werken van oude meesters een minuscule tekening van een berenkop door Leonardo da Vinci, voor £8.8 miljoen.

Eveneens tegen de achtergrond van de restitutie van (roof )kunst zijn er fraaie opbrengsten te melden bij Sotheby’s dat in september in New York uit de Collectie Oppenheimer een belangrijke Meissen klokkast veilde. De klokkast met Arachne en Athene, vervaardigd in 1727, maakte deel uit van de omvangrijke Meissen-verzameling van het Duits-Joodse echtpaar Franz en Margarethe Oppenheimer dat deze in de Tweede Wereldoorlog onder druk had moeten verkopen. De collectie bevond zich sinds 1952 in het Rijksmuseum in Amsterdam, tot het in 2019 werd gerestitueerd aan de erven van de vroegere eigenaren.

Het Rijksmuseum kon op deze veiling de klokkast verwerven en het belangrijke object opnieuw in zijn verzameling toegepaste kunst opnemen. De klok bracht € 1.593.00 op, bijna het achtvoudige van de laagste schatting. Van een andere orde maar in de opbrengst van € 210.000 minstens zo opmerkelijk, was een geëmailleerd reclamebord bij het Haagse Venduehuis in de ‘Indonesian Art Sale’ op 8 september 2021.

VOORUITBLIK VEILINGEN WINTER 2021

The Macklowe Collection
Er staan dit late najaar en komende winter verschillende belangrijke veilingen op stapel. Aan Sotheby’s de beurt om The Macklowe Collection te verkopen, een van de belangrijkste privécollecties die ooit op de markt verscheen. De experts noemen in vele superlatieven elk van de 65 werken door kunstenaars zoals Alberto Giacometti, Mark Rothko, Cy Twombly, Andy Warhol, Jeff Koons, Brice Marden, Agnes Martin, Sigmar Polke, Willem de Kooning en Gerhard Richter zelfs ‘volmaakte kunstwerken op zich’. Evenwel vormt het ensemble een bijzondere en hoogwaardige verzameling van westerse artistieke prestaties van de laatste tachtig jaar.
De collectie is door het New Yorkse echtpaar Macklowe dat in 2016 na een vechtscheiding uiteenging bijeengebracht over een periode van een halve eeuw van zoeken, verbeteren en verfijnen. De schatting van de veilingwaarde van het geheel beloopt 600 miljoen dollar – de hoogste schatting ooit voor een collectie.
Van in ieder geval twee items wordt ingeschat dat ze 70 miljoen dollar opbrengen: een groot abstract werk van Rothko uit 1951, genaamd No.7, en de sculptuur Le Nez van Giacometti. Verder zal Warhol’s Nine Marilyns uit 1962, ter ere van filmdiva Marilyn Monroe, ongetwijfeld op veel belangstelling kunnen rekenen. Men verwacht dat het 40 à 60 miljoen dollar zal opbrengen. De Macklowe Collection zal onder de hamer gaan in twee speciale avondveilingen in New York, op 15 november van dit jaar en in mei 2022.

EEN RASTER VAN STIPPEN

Ook in deze veiling een vroeg maar bepalend werk uit de reeks iconische Rasterbilder (de zogeheten dot paintings) die Sigmar Polke (1941 – 2010) vanaf de jaren zestig zou maken. Rasterbild mit Palmen markeert het begin van een halve eeuw radicaal experimenteren, wat de kunstenaar gedurende zijn gehele oeuvre zou doen. Geschilderd in 1966, het jaar van Polke’s eerste solotentoonstelling in Berlijn, dwingt dit schilderij de blik van de kijker naar de vorm van de mechanische productie van beelden, die daarbij gevangen worden in een raster van stippen. Het is het archetype van onwezenlijk exotisme: de palmbomen zijn door middel van stippen teruggebracht naar silhouetten, schaduwen en gradaties van kleur. Door de samenhang van de voorstelling te doorbreken stelt Polke de ‘objectieve waarheid’ van het beeld ter discussie en relativeert daarmee de romantische belofte in de commerciële plaatjes in het naoorlogse Duitsland.(1865 -1934) verbleef in de twintiger jaren van de vorige eeuw verschillende malen op verschillende plaatsen in Italië en in dat verband bezocht hij ook de nabijgelegen badplaatsen aan de westkust zoals Lido-Venetië en het mondaine Viareggio aan de Ligurgische Zee onder Florence. Deze strandbezoeken leverden tientallen olieverfschilderen op die door de beperkingen van het schilderen op locatie allemaal van relatief klein formaat zijn, naast vele tekeningen, schetsen en aquarellen. In dezelfde veiling een schilderij opgenomen van Valerius de Saedeleer (1867-1941).

Het hele artikel lezen? Bestel dan hier de losse editie! Wil je op de hoogte blijven van interessante artikelen en ontwikkelingen in de kunst, meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of abonneer je op Tableau Magazine!