Het verzamelbeleid van musea verandert mee met de ontwikkelingen in kunst en design. Nieuwe media en nieuwe inzichten hebben effect op wat wordt verzameld en hoe. Hoe krijgt een NFT een plek in de collectie? Hoe maak je een collectie meer divers en toekomstgericht? Museum Boijmans van Beuningen kiest voor een nieuwe invalshoek: ‘We selecteren designobjecten nu op basis van de mogelijke impact die ze hebben op onze toekomst.’
Na decennia van extreme hitte en overstromingen zijn wereldwijd de landsgrenzen vervaagd en mensen op drift geraakt. Pas in 2108 is de harmonie eindelijk teruggekeerd. Vervuiling is een misdaad, discriminatie is uitgebannen. In de nieuwe fictieve tijdsaan duidig is het dan 19.345 na de grote ramp en in de haven van Rotterdam wordt een bijzondere opgraving gedaan. In een spiegelend gebouw (ooit bekend als Depot Boijmans) wordt een grote collectie objecten aangetroffen die zijn verzameld door voorouders uit de 20e en 21e eeuw. De wereld staat versteld. Waarom ging de mens toen zo onverantwoord om met elkaar, andere wezens en de aarde zelf? En waarom zijn ze deze objecten verzameld in een zogenaamd ‘museum’?
Dit script is het uitgangspunt van de even speelse als serieuze presentatie ‘Objects of Change’ die tot 3 september te zien is in Depot Boijmans Van Beuningen. Het klinkt eerder als frivole sciencefiction dan een doorwrochte kunsthistorische be schouwing. ‘Met deze toegankelijke verhaallijn met een vleugje Black Mirror willen wij een breed publiek aanspreken’, zegt Annemartine van Kesteren, curator Design van het museum. Minstens zo belangrijk is de frisse blik die dit biedt op de eigen collectie. ‘Door met een blik vanuit de toekomst naar onze collectie te kijken, krijgen we nieuwe inzichten over wat we verzamelen – en waarom. Het museum is een tijdscapsule waarin we spullen uit het heden en vooral verleden bewaren voor de toekomst. Maar welke objecten zullen we in de toekomst nodig hebben?’
Design van de toekomst
‘Objects of Change’ bestaat uit twaalf objecten die Van Kesteren selecteerde uit het Depot van Boijmans. Zij werkte daarbij samen met het Museum of 21st Century Design, een inter nationaal curatorenplatform dat zich buigt over de toekomst van design en het design van de toekomst. ‘Doel is niet conservatie maar conversatie.’ Opvallend is dat geen verhalend of kunstzinnig design is geselecteerd maar juist alledaagse objecten als een straatlantaarn van Friso Kramer, een stofzuiger uit de jaren 50, en een aluminium pikhouweel. Bij elk object staat het commentaar van een denkbeeldige curator uit het jaar 2108. Dat deze de utopische blik heeft van een samenleving waarin mens en natuur in harmonie leven, is een bewuste keuze. ‘Zo kunnen we de designobjecten een waardeoordeel meegeven.’ Bij de straatlantaarn van Friso Kramer staat bijvoorbeeld: ‘Het licht van dit object vervuilde het ecosysteem en leidde tot het uitsterven van vogels en insecten. Het verstoorde bovendien het levensritme van de mens en belemmerde zijn slaap.’
Onderscheid tussen collectie en gebruiksvoorwerpen uit het gebouw vindt de toekomstige mens maar lastig. ‘Het lijkt alsof onze voorouders de samenleving indeelden in twee groepen, uitsluitend gebaseerd op uiterlijke kenmerken’, staat bij de man-vrouw bordjes van de wc’s. Ook het museum zelf wordt niet gespaard. Bij het bolletjesplastic waarin kunstobjecten doorgaans worden getransporteerd staat: ‘Het is onduidelijk waarom in de vorige eeuw objecten die zo kostbaar waren, werden verpakt in materiaal dat zo giftig is.’
Deze analyse van de eigen collectie levert verrassende inzichten op. De iconische mobiele telefoon Nokia 1100 uit 2003 had een batterij van maar liefst 400 uur. De batterij en ook andere onderdelen konden bovendien eenvoudig worden gerepareerd of anders vervangen. ‘Het is verbazingwekkend dat vroeger toestellen werden ontworpen van steeds mindere kwaliteit.’ De samenvatting van de curator van de toekomst: ‘Deze vondsten laten zien hoe onverantwoord onze voorouders leefden.’ Deze kritische beschouwing van de collectie moet aanknopingspunten bieden voor toekomstige aankopen, zegt Van Kesteren.
Verder lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.
