Lees meer in Tableau Magazine!
Kom, ik wil iets laten zien’, zegt Julien de Beaumarchais de Rothschild enthousiast direct na onze binnenkomst. We zijn op het landgoed van Chateau Mouton Rothschild nabij het dorp Paulliac, waar de meest prestigieuze Bordeauxwijnen worden vervaardigd. Hij brengt ons naar de zogenaamde ‘vat room’, die in 2013 ontworpen is door Bernard Mazières en Richard Peduzzi in een neo-renaissance stijl, met een fraaie combinatie van kalksteen, hout en metaal. Hier worden de rijpe druiven binnengebracht, gesorteerd en in eikenhouten barrels gestopt, waarna het vinificatieproces kan beginnen. Tijdens ons bezoek zijn ze net begonnen met de oogst van de beroemde Cabernet Sauvignon druif.
Vanuit de enorme hal leidt een wirwar van gangen langs de originele wijnkelders uit halverwege de 19e eeuw naar het museum Vin dans l’Art, waar een groot deel van de kunstcollectie van de familie Mouton Rothschild is te zien. Via een zijingang komen we in een grote zaal vanwaar een trap naar de eerste verdieping leidt. Aan de voet van de trap zie ik de bronzen sculptuur Bird in Space staan van Constantin Brâncusi. ‘Dit is een kopie’, zegt Julien de Beaumarchais lachend. ‘Het origineel staat in onze woonkamer, in het huis Le Petit Mouton hier naast het museum.’ Met twee treden tegelijk stormt hij naar boven. ‘Wacht hier even, en geen foto’s maken, ook niet in het museum’, instrueert hij ons half bestraffend en duikt een kamer in. Julien de Beaumarchais de Rothschild, een stijve, hautaine Franse baron? Niks daarvan! Na enkele minuten gaan de deuren weer open en komt hij triomfantelijk terug samen met twee gehandschoende medewerkers. Ze dragen voorzichtig het kunstwerk The Triumphs of Bacchus van William Kentridge in hun handen. De gouache is het originele kunstwerk, waarvan een afbeelding is verwerkt op het laatste etiket van de rode wijn van Chateau Mouton Rothschild, jaargang 2016. Het is bevestigd op een houten plaat waaronder ook foto’s te zien zijn van de kunstenaar aan het werk en afbeeldingen van kunstwerken van onder andere Titiaan, Caravaggio en Matisse, waar Kentridge zich door heeft laten inspireren. Wanneer het speciaal door Francis Lacloche ontworpen frame klaar is, zal het in de zaal worden opgehangen, bij de 72 andere kunstwerken die voor elke jaargang van het vermaarde wijnhuis zijn vervaardigd.
Kunstwerk op maat
‘Het idee om kunstenaars te vragen om het wijnlabel te decoreren komt van mijn grootvader baron Philippe’, vertelt Julien. ‘In 1924 hielp de posterkunstenaar Jean Carlu hem als eerste hierbij. Helaas was het geen succes. Na de Tweede Wereldoorlog, waar een groot deel van mijn familie hun tijd had doorgebracht in concentratiekampen of deze streek was ontvlucht, probeerde hij het opnieuw. Om de overwinning te vieren ontwierp de kunstenaar Philippe Jullian het ‘Victoire’-label voor jaargang 1945. Het werd een groot succes. Een belangrijke rol in de verdere ontwikkeling van het concept en het uitkiezen van de kunstenaars was de tweede vrouw van mijn grootvader, barones Pauline. In 1962 werd op haar initiatief het museum Vin dans l’Art geopend. Door haar vriendschap met onder andere Marc Chagall, Joan Miró en Henry Moore kon zij hen overreden om een kunstwerk te maken, dat vervolgens in het etiket werd geïntegreerd. Tot vandaag de dag houden we er dezelfde voorwaarden op na’, legt Julien uit. ‘De kunstenaar is vrij in het bepalen van het onderwerp. Inmiddels is duidelijk dat de meesten zich hebben laten inspireren door alles wat maar te maken heeft met het maken en drinken van wijn, of met de ram, het embleem van onze familie. Hij of zij is wel gebonden aan de verhoudingen, vanwege het formaat van het wijnetiket, maar niet aan de afmetingen van het kunstwerk. Vergelijk maar eens het relatief grote schilderij van Karel Appel en het piepkleine schilderij van Francis Bacon. Het betreffende kunstwerk komt in ons bezit en wordt hier in het museum tentoongesteld. De kunstenaar wordt vervolgens betaald met een aantal kisten wijn.’ Inmiddels hangen in het museum kunstwerken van onder andere Jean Cocteau, Salvador Dalí, Pablo Picasso, Keith Haring, Georg Baselitz en meer recentelijk Anish Kapoor, Jeff Koons, David Hockney en Gerhard Richter. ‘Na het overlijden van baron Philippe in 1988 nam mijn moeder barones Philippine, die een gevierd toneelspeelster was bij de Comédie-Française, de leiding van het bedrijf over. Zij organiseerde wereldwijde exposities, inmiddels meer dan 40, die de kunstwerken aan een groter publiek lieten zien. Hierdoor zijn Chateau Mouton Rothschild en kunst internationaal onlosmakelijk aan elkaar verbonden.’
Gerenommeerde kunstenaars
Toen in 2014 barones Philippine overleed, kwam het bedrijf in handen van haar drie kinderen, de oudste dochter Camille en haar broer Philippe Sereys de Rothschild en de jongste zoon Julien de Beaumarchais de Rothschild. Julien is een zoon uit het tweede huwelijk van barones Philippine met de schrijver en publicist Jean-Pierre de Beaumarchais. Deze vier en een externe consultant zijn tegenwoordig verantwoordelijk voor de keuze van de kunstenaars die het kunstwerk op het nieuwste label mag vervaardigen. Door zijn achtergrond heeft Julien hierbij een belangrijke functie. Hij heeft kunstgeschiedenis gestudeerd en werkte daarna bij de Brits-Franse kunsthandel Artemis Fine Arts die gespecialiseerd is in antieke prenten. Hij was er werkzaam toen de galerie in 2004 tijdens de TEFAF een tekening van Rembrandt aanbood. Vervolgens zette hij in 2006 met twee compagnons de galerie Salamander Fine Arts op, die onder andere het Louvre en het Metropolitain Museum of Art in New York tot haar klanten kon rekenen. ‘Door de crisis van 2008 ging het slechter met onze zaken en spendeerde ik meer tijd om mijn moeder te assisteren in het kunstbeleid van Mouton. Om eerlijk te zijn lag mijn kennis vooral in de antieke kunst, maar omdat het bij Mouton altijd om een levende kunstenaar gaat, leerde ik langzamerhand meer over hedendaagse kunst. Omdat het bovendien bij het maken van het kunstwerk altijd om een gerenommeerde kunstenaar moet gaan, want onze wijn is dat per slot van rekening ook, was en is die niet altijd eenvoudig te vinden. Verwacht niet dat de kunstenaars bij ons aan komen kloppen. Om hen te interesseren in opdracht een kunstwerk te maken voor het etiket, daar gaan soms jaren overheen. Zo hadden we graag Louise Bourgeois en Sam Szafran willen hebben, maar helaas zijn ze beiden overleden voor we dat konden realiseren.’
Van de slaapkamer naar het Rijks
Tot Julien’s werkzaamheden behoort ook deel van de marketing van de verschillende wijnen van Mouton Rothschild. Hiervoor was hij afgelopen juli in Amsterdam. ‘Ik nam natuurlijk de gelegenheid waar voor een bezoek aan het Rijksmuseum, want ik was daar na de verbouwing nog niet geweest. Wat is dat mooi geworden. Al dat licht! De kunstwerken zijn letterlijk in een ander daglicht komen te staan. Het werkte voor mij wel enigszins bevreemdend om Rembrandts Marten Soolmans en Oopjen Coppit daar te zien hangen. Ik ken de schilderijen alleen uit de slaapkamer van mijn tante, die hiernaast in Chateau Lafite-Rothschild woont. Dat andere schilderij van Rembrandt, De Vaandeldrager, dat nu in de verkoop staat, hing daar ook, maar viel door de grootte van de andere twee schilderijen minder op.’
Door zijn kennis op het gebied van antieke kunst werd Julien in 2003 door zijn grootvader, baron Philippe, in de gelegenheid gesteld om mee te werken aan het schrijven en samenstellen van de omvangrijke catalogus Mouton Rothschild Le Musée du Vins dans l’Art. Hij deed dat onder de nom de plume Julien Pascal, zoals hij lange tijd in Parijse kringen bekend stond. De collectie met meer dan 400 kunstvoorwerpen omvat onder andere kristallen roemers, keramische schalen en andere voorwerpen vanuit de hele wereld, porseleinen figuren, schilderijen van Franse, Engelse, Duitse en Hollandse meesters. Zeer bijzonder is de collectie wandtapijten uit de zuidelijke Nederlanden, waaronder drie tapijten uit een serie van vijf uit het begin van de 16e eeuw waarop de wijnoogst is afgebeeld. Opvallend is ook het stilleven van Willem Claesz Heda (1594-1680). Alle op het schilderij voorkomende objecten, zoals de waterkan, de twee verschillende wijnroemers, de schelp en de zilveren schaal, zijn ook in het museum te bezichtigen. Op de vraag in welke kunstperiode Julien persoonlijk het meest is geïnteresseerd en wat hij verzamelt, antwoordt hij zonder nadenken: ‘Dat is de tweede helft van de 19e eeuw, de periode na de dictatuur van Napoleon III. Er was toen een tijd van enorme vrijheid. Ik houd van de spotprenten uit die tijd en de schilderijen van bijvoorbeeld Charles Leandre en Gustave Doré. Dat ze de dagelijkse ‘mores’ en sociale misstanden afbeelden, spreekt me zeer aan.’
Wanneer we tenslotte vragen of hij iets kan zeggen over de kunstenaar die het kunstwerk zal maken voor het label van het volgende wijnjaar, antwoordt hij: ‘Zoals altijd, proberen we dat geheim te houden tot de jaarlijkse bekendmaking eind november, begin december. Tot nu toe is dat altijd gelukt!’
Noot van de redactie:
Eind november werd bekend gemaakt dat de Franse kunstenares Annette Messager het etiket van wijnjaar 2017 heeft ontworpen. De titel van het werk dat Messager maakte voor het wijnetiket is Hallelujah. In het werk heeft ze melk en wijn met elkaar gecombineerd, twee dranken die in de Bijbel vaak met elkaar geassocieerd worden vanwege hun deugdzaamheid.
