Kunstbeurs PAN vindt ook dit jaar traditiegetrouw plaats in november. De afgelopen jaren verstevigde de beurs haar positie in de beursagenda met een heldere profilering en interessant aanbod. Waar Art Rotterdam en Unseen dé beurzen zijn voor respectievelijk hedendaagse kunst en fotografie biedt de PAN een breder scala aan (toegepaste) kunst uit uiteenlopende periodes. Zo bestaat de helft van het aanbod op de beursvloer uit hedendaagse en moderne kunst en is de andere 50% van de stands gereserveerd voor handelaren in oude kunst en antiek. Deze mix in aanbod zorgt voor een breed publiek: zowel de jonge kunstkoper die is uitgenodigd door een galerie in hedendaagse fotografie als de doorgewinterde antiekliefhebber die geen editie van de beurs mist. Het eclectische aanbod zorgt voor een eclectisch publiek.
Al deze verzamelaars hebben echter wel een ding gemeen: hun liefde voor kunst overstijgt verschillende disciplines, stromingen en periodes. Bij PAN vergaapt de verzamelaar van oude meesters zich ook aan de sectie modern design en laat de koper van Chinees porselein zich verleiden door de Zero werken van Jan Schoonhoven. En precies deze kruisbestuiving is de kracht van PAN. Het verrassingselement is een gouden greep van de beurs. Niet in de laatste plaats omdat er niet alleen beeldende kunst te koop is, maar ook een groot aanbod aan design en andere vormen van toegepaste kunst. In theorie zou de enthousiaste, eclectische verzamelaar zijn hele interieur bij elkaar kunnen shoppen op de PAN.
Maar ook voor de verzamelaar die graag wat meer lijn in de aankopen aanbrengt is de beurs een uitgelezen plek om rond te neuzen. Zo zijn er elk jaar terugkerende thema’s en onderwerpen te ontwaren die op verschillende plekken op de vloer terugkomen.
VERGANKELIJKHEID
Al online voorbereidend op het bezoek aan de beurs stuitte ik op verschillende werken waarin de bloem een hoofdrol speelt. Het stemmige bloemstilleven van Ernst Stuven is een typisch voorbeeld van een 17e eeuws meesterwerk. Met gevoel voor dramatiek, sterke claire-obscur contrasten en weelderige, volle bloemen benadrukt de schilder de rijkdom die de natuur (en daarmee het leven) ons biedt. In de kunstgeschiedenis hebben stillevens met bloemen vaak een symbolische lading. De bloem staat symbool voor vergankelijkheid en de eindigheid van het leven: ze staat slechts kort in volle bloei. Dit wordt door Stuven extra benadrukt door de randjes van de bladeren al geel en bruin te laten kleuren. Dit herinnert de eigenaar van het werk aan de eindigheid van het eigen bestaan, wat noopt tot nederigheid. De vlinder op het schilderij biedt hoop, dit insect wordt vaak gebruikt als metafoor voor wedergeboorte of heropstanding vanwege de transformatie die het in de cocon ondergaat. Een mooie, hoopvolle aanvulling op de bloem-symboliek van de eindigheid van het leven.
OPTIMISME
Een paar eeuwen verder in de tijd heeft het boeket een prominente plaats gekregen in het werk van Jan Sluijters. Deze schilder, die in de eerste helft van de 20e eeuw actief was, portretteert hier een naakte vrouw op de rug gezien, met naast haar een grote bos kleurrijke bloemen. De blauwgroene en paarse ondertonen in het werk zijn kenmerkend voor Sluijters. In zijn schilderijen staat het onderzoek naar licht en het vangen van het moment centraal. De bloem heeft hier niet zo zeer een symbolische functie, maar is een geliefd onderwerp van Sluijters dat regelmatig terugkeert in zijn oeuvre. Hij portretteerde regelmatig (naakte) vrouwen in combinatie met een weelderig boeket bloemen. De link tussen de schoonheid van het naakte lichaam en de delicate, in bloei staande bloemen is snel gelegd.
Ook hedendaagse schilders buigen zich over de bloem. Zo is op PAN een editie van de beroemde Amerikaanse schilder Alex Katz te zien. Sterk uitvergrote en geabstraheerde paarse tulpen ontvouwen zich in dit werk uit 2021. Hoewel de bloem al ruim zestig jaar onderdeel is van het oeuvre van Katz, vond de kunstenaar hernieuwde liefde voor dit onderwerp tijdens de pandemie. Vanuit een behoefte aan positiviteit en verlangen naar iets luchtigers stortte Katz zich de afgelopen jaren opnieuw op het schilderen van bloemen. De kunstenaar werkt graag op groot formaat, een schaal die zijn opgeblazen beelden versterkt. Zijn herkenbare stijl, met grote kleurvlakken en monochrome achtergrond is ook in Purple Tulips te zien. Met slechts drie kleuren, in verschillende tinten, weet hij een dynamisch en eigentijds beeld te schetsen van drie tulpen in bloei. Wie in november PAN bezoekt zal ongetwijfeld meer van deze dwarsverbanden ontdekken. Een open blik en brede interesse is alles wat de eclectische verzamelaar nodig heeft.
Nadine van den Bosch is kunsthistoricus en co-founder van Young Collectors Circle. Daarnaast werkt ze als curator en schrijver, adviseert ze kunstinstellingen over strategie en development en is ze kunstadviseur voor diverse (bedrijfs)collecties.
Meer lezen? Bestel een losse editie of haal hem in de winkel.